Geografija Gane

Gana je država u Africi, koja se prostire duž Gvinejskog zaliva, nekoliko stepeni severno od ekvatora.

Obuhvata ravnice, niske planije, reke, najveće svetsko veštačko jezero Volta, ostrva Dodi i Bodovasi da južnom predelu Atlantskog okeana u Gani.^[1] Može se podeliti na četiri različita geografska regiona. Severni deo Gane karakterišu viši predlei, dok jugozapadne i južnocentralni delove pokrivaju šumske oblasti Ašanti i plato Kvahu.^[2]^[3] Planinski venac Togo nalazi se na istočnom graničnom delu Gane.

Basen reke Volte zauzima veći deo jugo-centralnom predela države, a najviša tačka Gane je planina Adžađa, koja je visine 885 m i nalazi se u okviru planinskog venca Togo.

Klima je tropska, a istočni predeli su relativno topli i suvi, dok je jugozapadni topao i kišan, kao i sever države^[4].^[4] Jezero Volta, najveće svetsko veštačko jezero, proteže se kroz male delove jugoistočne Gane, i ima mnoge pritoke, kao što su reke Oti i Afram.^[5] Najseverniji deo Gane je Pulmakong, a najjužnije je poluostrvo Kejp, koje se nalazi blizu grada Aksima.

Južni delovi Gane sadrže zimzelene šume koje se sastoje od stabala kao što su mahagonije, Milicia excelsa, Elaeis, mangrove, Vitellaria, Adansonia digitata i akacija.^[6]^[7]^[6]

Lokacija i gustina

Gana leži u samoj obali Gvinejskog zaliva, 2.420 km površine su granice sa tri zemlje: Burkinom Faso (602 km) na severu, Obalom Slonovače (720 km) na zapadu i Togom (1.098 km) na isoku. Na jugu su Gvinejski zaliv i Atlantski okean.

Ganin najjužniji predeo je obala poluostrvao Kejp, koja se nalazi 4° 30 od ekvatora. Odavde, zemlja se prostire oko 670 km do oko 11° sjeverno. Udaljenost od najšireg dela, između geografske dužine 1° 12 'istočne i 3° 15' zapadne zemlje, meri oko 560 km.

Sa ukupnom površinom od 239.460 km², Gana je veličine Velike Britanije i nešto manja od države Oregon u Sjedinjenim Državama.

Predeli Gane

Teren se sastoji od malih pustinjskih planina sa platoom Kvahu u južno-centralnom području. Polovina Gane leži manje od 152 m iznad nivoa mora, a najviša tačka je 883 m. Obala od 537 km uglavnom niska, graniči se sa ravnicama i a presecana je od nekoliko reka i potoka
Tropske kišne šume nalaze se u brdovitim predelima, gde se ukršta veliki broj potoka i reka, u blizini granice sa Obalom Slonovače. Ovo područje poznato je pod nazivom Ašanti, gde se u Gani najviše proizvodi kakao. Severno od ovog pojasa, nadmorska visina varira od 91 do 396 m iznad nivoa mora i pokrivena je nizom grmlja, parkovitim savanama i travnatim ravnicama.

Geografski regioni

Gana se generalno karakteriše malim fizičkim reljefom. Najveća nadmorska visina u Gani je 880 m, na planini Afađa, u predelim planinskog venca Togo.

Postoje četiri različita geografska područja. Niske ravnice prolaze preko južnog dela Gane. Na severnom delu nalaze se tri regije - Ašanti, planine Akvapim-Togo i Volta. Četvrti region zauzima severni i severozapadni deo Gane. Kao i većina zapadnoafričkih zemalja, Gana nema prirodnih luka. Izgrađene su dve veštačke luke u Takoradiju i Temi (završene 1961. godine) kako bi se prilagodili potrebama Gane za transport.

Niži ravničarski predeli

Niski predeli Gane obuhvataju četiri podregije obalske sevane, deltu Volte, Akru i predeo Akan. Predeli istočno od grada Akre sastoje se od niza grebena i dolina. Brda i padine u ovoj oblasti su uglavnom pretvorena u poljoprivredna zemljišta, kojih ima dosta. Plan za navodnjavanje oblasti objavljen je 1984. godine.

Zapadno od Akre nalaze se niske ravnice koje sadrže široke doline i niske brežuljke, sa povremenim stenovitim područje. Zemljište je ravno i prekrivenog travom, dok se guste šume nalaze duž obale. Kultvacija palme se širi u području daleko do obale, s obzirom da je pretežno zanimanje primorskog stanovništva ribolov.

Sliv Volte koji čini posebnu podregiju niskih ravničarski predela proteže se sve do Gvinejskog zaliva na krajnjem jugoistiku zemlja. Sliv se sastoji od peščara, formacija krečnjaka, formirajući tako mnoge lagune što otežava izgradnju puteva na ovom području.

Najveći predeo niskih ravnica je regija Akan, čija prosečna nadmorska visina dostiže 150 m. Postoji nekoliko brdovitih predela do 300 m visine, a manji deo njih prelazi 600 m. Na predelima niskih ravnice koja se nalaze južno od Ašantija nalazi se veliki broj reka. Sliv reke Volte pokriva čak 45% centralnog dela Gane.

Viši ravničarski predeli

Predeli severnog i severoističnog područja Gane iznad sliva Volte sastoje se od visoravni koje su prosečne visine između 150 i 300 m, a ne nekim delovima još veći. Prosečne padavine tokom godine iznose 1000 do 1500 mm, dok na severozapadu padne oko 1350 mm padavina. Tla u višim ravničarskim predelima su obrađivanija od onih oko sliva Volte, a gustina naseljenosti je znatno veća. Stanovništvo se bavi gajenjem useva i stočarstvom, što predstavlja glavne delatnosti stavnovništva viših predela severon regiona Gane.^[8]
Do velike proizvodnje žitarica u severnom delu Gane došlo je osamdesetih godina 20. veka, kada je američki predsednik Džimi Karter osnovao program Global 2000, kako bi se lokalni farmeri Gane obrazovali i finansijski podržali za poljoprivrednu proizvodnju. Ovaj region ujedno je i najveći proizvođač goveđeg mesa u čitavoj zemlji.^[8]

Reke i jezera

U Gani postoji veliki broj reka i jezera, uključujući veštačko jezero Volta i Bosumtvi. U kišnim jugozapadnim predelima Gane postoji najveći broj reka i rečnih tokova, dok ih najmanje ima u severnim delovima, naročito zbog suše. Tokom kišnih sezona česte su poplave na teritoriji čitave zemlje, pa neka jezera i reke postoje samo periodično.

Neke od najvećih reka su Pra, Tano, Ankorba, Birim i reka Dnesu. Postoji veliki broj manjih tokova koji bivaju isušeni tokom velikih temperatura, a sve reke u Gani teku direktno u Gvinejski zaliv, kao pritoke ili ulivajući se u druge velike reke. Reke Oti i Daka glavne su pritoke Volte u istočnom delu Gane, a reke Pru, Sena i Afram glavne na severu. Jezero Volta bogat je izvor ribe, a njegov potencijal kao izvor navodnjavanja ogleda se u sporazumu o poljoprivrednoj mehanizaciji, potpisan krajem osamdesetih godina 20. veka.^[9]