Glavni štab NOV i PO Makedonije
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Od juna 1941. godine, pre organizovanja Glavnog štaba, pripremama za ustanak u Makedoniji rukovodili su članovi Vojne komisije Metodije Šatorov, Koce Stojanovski, Branislav Šikić, Ljubomir Leković i Ilija Jakimovski. Od septembra 1941, kada su uklonjeni probugarski orijenitsani elementi na čelu sa Metodijem Šatorovim, pripreme za ustanak je nastavio Pokrajinski vojni štab, čiji su članovi bili Lazar Koliševski, Mihailo Apostolski, Mirče Acev, Strašo Pindžur, Cvetko Uzunovski, Trajko Boškoski, Pero Ivanoski, Kuzman Josifovski i Ivan Dojčinov. Kao pomoć Pokrajinskom vojnom štabu, delovao je Operativni vojni štab, čiji su članovi bili Pero Ivanoski, Trajko Boškoski, Kiro Krsteski i Stiv Naumov.
Pokrajinski vojni štab prerastao je, juna 1942. godine, u Glavni štab narodno-oslobodilačkih partizanskih odreda Makedonije, u čijem su sastavu bili Cvetko Uzunovski, Mihailo Apostolski, Mirče Acev, Strašo Pindžur i Ljupčo Arsov, a kasnije su u Štab bili kooptirani Kuzman Josifovski i Stiv Naumov. Glavni štab je rukovodio dejstvovanjem i organizovanjem Narodnooslobodilačkog pokreta u Makedoniji, reorganizovao mesne vojne štabove i od oktobra 1942. godine izdavao „Bilten“, te mnoge druge aktivnosti.
Marta 1943. godine, GŠ NOPO Makedonije prerastao je u Glavni štab Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Makedonije, čiji su članovi bili Mihailo Apostolski kao komandant Glavnog štaba, Cvetko Uzunovski politički komesar i Strahil Gigov kao zamenik političkog komesara. Kasniji politkomesari Glavnog štaba bili su Bane Andreev i Borko Temelkovski, a zamenik komandanta Panče Nedelkovski.
Do oslobođenja Makedonije u novembru 1944. godine, sastav Glavnog štaba menjao se nekoliko puta. Međutim, Mihailo Apostolski bio je komandant Glavnog štaba Makedonije sve do spajanja svih Glavnih štabova 1945. godine.
Radi efikasnijeg rukovođenja Narodnooslobodilačkim pokretom, Glavni štab Makedonije podelio je svoju teritoriju na pet Operativnih zona, na čijem su čelu bili Operativni štabovi. Nakon Prespanskog sastanka Centralnog komiteta Komunističke partije Makedonije, 2. avgusta 1943. godine, sedište vojno-političkog rukovodstva nalazilo se u selu Crvena Voda na slobodnoj teritoriji Debarce.
Glavni štab Makedonije septembra 1943. godine imenovao je referenta za verska pitanja, popa Velju Mančevskog i referenta za prosvetu, Petra Bogdanova, oktobra izdao Manifest o konačnim ciljevima Narodnooslobodilačke vojske, formirao bataljone i brigade 1943, te divizije i korpuse, 1944. godine, u sklopu završnih operacija za oslobođenje Makedonije. U oktobru i novembru 1944. godine, na području Makedonije delovalo je oko 64.000 boraca NOVJ.
Novembra 1944. godine, Glavni štab NOV i PO Makedonije preimenovan je u Glavni štab NOV i PO Jugoslavije za Makedoniju. Pod tim imenom je delovao do februara 1945. godine, kada je po naredbi Vrhovnog štaba NOV i PO Jugoslavije preimenovan u Glavni štab Jugoslovenske armije za Makedoniju. Štab je ukinut u maju 1945. godine, po završetku rata u Jugoslaviji.
Galerija uredi
-
Akcije partizanskih odreda 3. operativne zone u junu 1942. godine
Literatura uredi
- Makedonska enciklopedija (knjiga prva). „MANU“, Skoplje 2009. godina.
