Gospođinci
Gospođinci su naselje u opštini Žabalj, u Južnobačkom okrugu, u Srbiji. Od Žablja su udaljeni 8 km. Prema poslednjem popisu iz 2011. godine selo ima 3.715 stanovnika. Veliku većinu čine Srbi.
Gospođinci | |
|---|---|
 Pravoslavna crkva u Gospođincima | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobački |
| Opština | Žabalj |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  3.715 |
| — gustina | 67,9/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 24′ 08″ S; 19° 59′ 09″ I / 45.402166° S; 19.985766° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 80 m |
| Površina | 54,7 km2 |
.svg)  Gospođinci Gospođinci na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 21237 |
| Pozivni broj | 021 |
| Registarska oznaka | NS |
Geografija uredi
Gospođinci su danas tipično ravničarsko, panonsko selo. Kuće su ušorene, okrenute prema ulici sa prostranim ekonomskim dvorištima i baštama. Povezano je asfaltnim putem kao i železničkom prugom sa svim većim privrednim i kulturnim centrima.
Istorija uredi
Gospođinci kao naselje u bačkoj županiji prvi put je zabeleženo 1341. godine pod imenom "Boldogasszonyfalva" (Bogorodičino Selo). Pominje se da je ugarski kralj Albert 1440. godine ovo naselje darovao despotu Đurđu Brankoviću. Od 1769. godine Gospođinci postaju graničarsko mesto u sastavu Šajkaškog bataljona do 1873. godine. Iz tih vremena ostao je šanac (jarak) koji se pruža u pravcu sever-jug kao granica Austrije i Turske. Današnje naselje Gospođinci počelo se podizati krajem 18. i početkom 19. veka. Izgrađeno je na desnoj pritoci Jegričke.
Najstarija pravoslavna crkva bila je od mekog materijala (čerpića) sa svodom od pletera. Nalazila se na južnoj obali "Male bare", levo od ulaska u selo, gde se (1893) nalazila jedna kuća porodice Lokić. Taj hram je kao i današnji bio posvećen Sv. arhiđakonu Stefanu. Po gradnji nove crkve, stara je kao nepotrebna bila porušena. Sadašnja pravoslavna crkva podignuta je 1826-1828. godine - na mestu gde su bile do tada kuće graničarskih zadruga Miše Mirkova, Jevte Ćurčića i Miše Pejina, kao i mlinovi Save i Marka Lokića i Jove Vasiljeva. Bilo je to u vreme kapelana gospođinačkog Jovana Stepanovog. Pripreme za gradnju su počele još 1815. godine, a postepeno su kupovane cigle, kreč i drugi materijal. Lokacija nove crkve je obeležena 31. maja 1823. godine u prisustvu bataljonskog komandanta, pukovnika Timotija Živkovića. Samu gradnju crkvenu nadzirala su dvojica "polira" bataljonskih. Za tu bogomolju se konstatuje 1893. godine, da do tada još "nije tronosana" tj. osvećena. Za vreme građanskog rata 1848-1849. godine stradala je ta pravoslavna crkva u mestu. Kada se jula 1850. godine pravio izveštaj na papir su stavljeni odštetni zahtevi. Gospođinska opština je tražila 20399 f. 40 novčića odštete za crkvu. Ali je poverenstvo nudilo mnogo manje: 810 f. (kao kod svih mesta) za crkvene utvari, i 7236 f. za opravku i unutrašnji nameštaj crkve, što je ukupno iznosilo 8046 f. a to je Ratno ministarstvo u Beču odobrilo.[1]
Gospođinački komandant, kapetan Marko Rajčetić je u dogovoru sa ostalim graničarskim kompanijskim oficirima, uredio 1857. godine da 68 jutara od opštinskog pašnjaka, bude odvojeno i dato mesnoj crkvi za izdržavanje.[2]
U Gospođincima je 29. jula 1872. godine tamošnja Politička opština, poklonila Crkvenoj opštini za sva vremena 254 austrijska lanca zemlje. Kada se katastarski premeravalo ispalo je da tu ima u stvari 264 lanca, zemlje namenjene za izdržavanje crkve i škole. Bila je to zasluga tadašnjih zvaničnika - crkvenog predsednika i političke opštine beležnika pop Pante plemenitog Popovića, i tadašnjeg opštinskog kneza Novaka Lokića.[1]
U drugoj polovini 19. veka broj stanovnika u Gospođincima je rastao. To je srpsko veliko selo, dok je ostalih naroda vrlo malo. Tako je 1880. godine u mestu sledeće stanje: Srba ima 2234, Mađara 40, Nemaca 152, Rumuna 1, Rutena 71, a "ostalih" 91. Ukupan broj stanovnika je tada 2589 žitelja. Deceniju potom, broj duša je povećan na 2948, najviše je porastao broj Nemaca, a "ostalih" više nema. Bilo je 1890. godine popisano 2596 Srba, 56 Mađara, 242 Nemca, 6 Rumuna, 39 Rutena, 4 Hrvata.[1]
Prema pravoslavnoj parohijskoj statistici u mestu na kraju 1891. godine ima: 2571 pravoslavac, 254 pravoslavna doma, jedan sveštenik, 254 učenika u tri osnovne škole. Samo jedna škola je srpska veroispovedna - jedina u Žabaljskom protoprezviteratu, a ostale su komunalne.[3]
Ratni vihor 1914. i 1941. godine nije zaobišao ni Gospođince, ni Gospođinčane. Iz tog vremena i danas se čuva u srpskoj pravoslavnoj crkvi barjak sa 98 pločica — imena dobrovoljaca iz Prvog svetskog rata. Borba protiv fašističkog terora odnela je 71. žrtvu ovog malog bačkog sela.
Demografija uredi
U naselju Gospođinci živi 3029 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,6 godina (37,4 kod muškaraca i 39,9 kod žena). U naselju ima 1293 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,01 (popis 2002).
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 5 | 12 | ||
| 80+ | 24 | 42 | ||
| 75—79 | 41 | 60 | ||
| 70—74 | 71 | 100 | ||
| 65—69 | 105 | 135 | ||
| 60—64 | 107 | 124 | ||
| 55—59 | 78 | 112 | ||
| 50—54 | 124 | 131 | ||
| 45—49 | 173 | 135 | ||
| 40—44 | 166 | 125 | ||
| 35—39 | 150 | 137 | ||
| 30—34 | 125 | 125 | ||
| 25—29 | 150 | 118 | ||
| 20—24 | 127 | 124 | ||
| 15—19 | 144 | 143 | ||
| 10—14 | 127 | 123 | ||
| 5—9 | 111 | 103 | ||
| 0—4 | 113 | 106 | ||
| Prosek : | 37,4 | 39,9 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.590 | 463 | 991 | 73 | 62 | 1 |
| Ženski | 1.623 | 280 | 986 | 293 | 64 | 0 |
| UKUPNO | 3.213 | 743 | 1.977 | 366 | 126 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 911 | 303 | 0 | 3 | 165 |
| Ženski | 420 | 148 | 0 | 1 | 48 |
| UKUPNO | 1.331 | 451 | 0 | 4 | 213 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 18 | 98 | 84 | 20 | 78 |
| Ženski | 3 | 6 | 63 | 17 | 11 |
| UKUPNO | 21 | 104 | 147 | 37 | 89 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 2 | 23 | 21 | 7 | 12 |
| Ženski | 5 | 18 | 9 | 34 | 33 |
| UKUPNO | 7 | 41 | 30 | 41 | 45 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 48 | 8 | 0 | 21 | |
| Ženski | 21 | 0 | 0 | 3 | |
| UKUPNO | 69 | 8 | 0 | 24 | |
Reference uredi
- ^ a b v "Srpski sion", Karlovci 1893. godine
- ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1857. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1892. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
