Gradište (drimsko)
Gradište ili Gradeš, su ostaci srednjovekovne tvrđave na uzvišenju u blizini ušća Ribnika u Beli Drim, za koje neki autori smatraju da bi mogli biti ostaci prve prestonice Srbije Dostinike[1]. Nalaze se iznad Švanjskog Mosta, nedaleko od sela Gedža u opštini Orahovac, na AP Kosovo i Metohija. Danas postoje skromni ostaci grada većih razmera, koji potiče iz IX ili X veka[2], dok se u neposrednoj blizini nalaze ostaci naselja iz praistorijskog doba (VIII vek pne)[2].
Opis lokaliteta uredi
Utvrđenje se nalazi na brdu visine 408 (406) metara nmv, koje se uzdiže iznad klanca Belog Drima, nizvodno od ušća Ribnika u njega. Na višem platou brda, ovalnog oblika, nagnutog ka jugu i severu, prostiru se ostaci grada koji se pruža pravcem istok-zapad. Njegova približna dužina je oko 160 metara, dok mu širina iznosi oko 120 metara. Ostaci na terenu ukazuju da je u pitanju naselje utvrđeno jakim bedemima ojačanim kulama, pošto se uz bedeme nalaze kupasta uzvišenja koja su najverovatnije ostaci nekadašnjih kula, dok u unutrašnjosti utvrde ima dosta rupa iz kojih je lokalno stanovništvo vadilo građevinski materijal, što ukazuje na postojanje većeg broja zgrada u njegovoj unutrašnjosti. U neposrednoj blizini lokaliteta, ukrštaju se magistralni put Đakovica-Prizren i pruga koja povezuje Prizren, preko Kline, sa Prištinom i Peći. Ivan Jastrebov navodi podatak da kod Švanjskog mosta sa obje strane rijeke Drima leži Gradeš, očigledno nekad rimski grad (Gabueleum). Uz taj grad i sela Junik, Skivjane i grad Valbona (krasni) privući će pažnju poznavalaca rimske starine. Selo Žabelj je na desnoj obali Drima u nekada šakovačkoj nahiji, na tri četvrti sata od Švanjskog mosta. Jastrebov vidi sličnost Žabelj i Gabelj i da je to od Gabueleum. Tu su ruševine rimanskog karavan saraja, koji se nalazio kod tog mosta sa obe strane Drima. U dečansko i Dušanovo vreme to se zvalo Gradište, a tada Gradiš, Gradeš. Švanj poistovjećuje sa Gradešom. Đakovica mu nije Gabuelum jer je Đakovica nov grad i u srpsko vreme nije bio poznat.[3].
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Relja Novaković, „Gde se nalazila Srbija od VII do XII veka“ Beograd 1981.
- ^ a b „Brdo Gradiš — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 30., 51. Beograd: Službeni glasnik.
Literatura uredi
- Ivan Zdravković, „Srednjovekovni gradovi i dvorci na Kosovu“, Beograd 1975
