Grad Kragujevac
Grad Kragujevac je grad u Šumadijskom okrugu u centralnoj Srbiji. Središte grada kao i okruga je gradsko naselje Kragujevac. Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u gradu je živelo 171.186 stanovnika[1] (prema popisu iz 2011. bilo je 179.471 stanovnika).[2]
| Grad Kragujevac | |
|---|---|
 Zgrada skupštine grada Kragujevca
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Šumadijski |
| Sedište | Kragujevac |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo |  171.186 (2022)[1]
|
| Geografske karakteristike | |
| Površina | 835 km2 |
|
| |
| Ostali podaci | |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Gradonačelnik | Radomir Nikolić (SNS) |
| Veb-sajt | www.kragujevac.rs |
Geografija uredi
Teritorija grada Kragujevca se nalazi u središnjem delu Srbije. Ona je smeštena u istočnom predelu Šumadije i zahvata uglavnom slivno područje Lepenice, na obroncima planina Rudnik, Crni vrh i Gledićkih planina. Kragujevac je administrativno središte grada, nalazi se u centralnom delu gradske teritorije.
Grad Kragujevac se graniči na severu opštinom Topolom, na severoistoku opštinom Račom i opštinom Batočinom, istoku gradom Jagodinom, jugu sa opštinom Rekovac, jugozapadu teritorijom grada Kraljeva, na zapadu opštinom Knić i severozapadu opštinom Gornjim Milanovac.
Nalazi se na nadmorskoj vidini od 185 do 220 m. a ima površinu od 835 km². Glavni grad Beograd je udaljen oko 140 km. Zemljišni fond je 83.475ha, od čega 63,9% pripada ruralnom područiju, a 36,1% teritorije pripada urbanoj zoni grada. Broji ukupno 57 naselja prosečne veličine od 14,65 km² i 62 katastarske opštine prosečne veličine od 13,48 km².
Kragujevac je sa Koridorom X povezan Državoim putem IB reda 24, Batočina — Kragujevac koji ji u narednom periodu trebalo da postane auto–put. Put je većim delom magistralni put sa dve saobraćajne trake, dok je deonica između Gradca i Kragujevca izgrađena kao auto-put u konfiguraciji 2+2, sa odvojenim trakama za saobraćaj, zaustavnim trakama i raskrsnicama van nivoa. Međutim za saobraćaj je do sada puštena samo deonica od Kragujevca do Botunja.[3]
Klima uredi
U Kragujevcu vlada umereno-kontinentalna klima.
- Nadmorska visina 180—220m
- Najhladniji mesec — januar -5 °C
- Najtopliji mesec — jul +27 °C
- Prosečna godišnja temperatura +11.5 °C
- Najvlažniji mesec — decembar — vlažnost 79%
- Najsuvlji mesec — septembar — vlažnost 39%
- Prosečna godišnja količina padavina 550 l/m²
- Dani sa temperaturom preko 25 °C — 92
- Broj ledenih dana (ispod nule) — 96
- Broj dana pod snegom — 34 (najviše januar)
- Najviše padavina — jun — prosek 83 l/m²
- Najmanje padavina — februar — prosek 32 l/m²
- Prosečan broj sunčanih sati — 5.5 h/dan
- Najmanji broj sunčanih sati — decembar 2.1 h/dan
- Najveći broj sunčanih sati — jun 8.8 h/dan
Reljef uredi
Na teritoriji grada Kragujevca razlikujemo u pogledu reljefa viši planinski, srednji pobrđe i niski ravničarski deo. Pobrđe koje obuhvata najveći deo, prostire se od sela Đurisela do sela Lužnice na zapadu i pobrđe istočnog oboda od sela Trmbasa do sela Botunja, kao i pobrđe po dnu kragujevačke kotline. Visoko pobrđe javlja se po dnu i obodu Gornjolevačke kotline u Gornjoj i Donjoj Sabanti, Velikim Pčelicama i Velikoj Sugubini. U Kragujevačkoj kotlini javlja se uglavnom niže pobrđe, i to na prostoru od Korićana do sela Resnika koja se nalaze sa leve strane Lepenice i do sela Botunja sa desne strane ove reke. Najpoznatija i najveća brda na području grada Kragujevca su: Žeželj (481m) u selu Donja Sabanta, Livada (480m) u selu Gornja Sabanta, Golija (450m) u selu Bukorovac, Gradina (416m) u selu Donje Grbice, Šljivovačka glavica (495m) u selu Šljivovac, Rujevica (472m) u selu Drača.
Na istoku teritorije Grada pružaju se obronci Crnog vrha, planine visoke 707 m. Poznatiji vrhovi su: Selakovo brdo (541m) u Velikoj Sugubini, Kotrljane (570m) u Bukorovcu, Drenak (553m) u Gornjim Komaricama, Pečene Livade (500m) u Donjim Komaricama. Najviši vrhovi na Gledićkim planinama koje se pružaju od Zapadne Morave do Kragujevca su Stražara (652m) u Donjoj Sabanti, Guvnište (657m) u Velikim Pčelicama, Klik (517m) u Grošnici, Vučja kosa (587m) u Adžinim Livadama, Crni vrh (895m) u Dulenu i dr.[4]
Hidrografija uredi
Na području grada ima preko 400 izvora, pa se može reći da u proseku jedan izvor dolazi na jedan kvadratni kilometar. Reka ima dosta, ali su slabe vodom. Lepenica je najveća reka i izvire na Gledićkim planinama, a pored Kragujevca teče kroz opštinu batočina i uliva se nakon 48 km u Veliku Moravu na teritoriji Lapova. Ona ima mnogobrojne pritoke: Dračku reku, Divostinski potok, Erdoglijski potok, Sušički potok, Petrovačku reku i Cvetojevački potok, Grošničku reku, Ždraljicu, Bresnički potok i Kormanski potok. Pored Lepenice značajne su i Dulenska reka, Belica i Osanica.
Postoji nekoliko veštačkih jezera, dok prirodnih nema. Šumaričko jezero ima dekorativan značaj. Podignuto je sa ciljem ulepšavanja spomen parka Šumarice. Ovo jezero ima veliku posećenost, naročito tokom letnjeg perioda, takođe je jedno od najpoznatijih kupališta u Šumadiji. Dugo je 1.500 metara, a široko 175 metara. Zauzima površinu od oko 22 hektara.
Jezero Bubanj spada u veštačka jezera ali je ono nastalo prirodnim putem. U početku, na području današnjeg jezera, je bilo nekoliko manjih lokvi. Lokve su rasle i od njih je nastalo malo jezero, koje se postepeno povećavalo. Ono je površine preko 3 ha i prosečne dubine je oko 1,2 m. Napaja se sa jakog izvora Bubanj i padavinama.[5]
Grošničko jezero je veštačko jezero na Grošničkoj reci i građeno je u periodu 1931—1938. godine, a 1957. je nadvišena brana za 5,5 metara. Kasnije je ova akumulacija povezana sa akumulacijom na Dulenskoj reci (Dulenka) iz koje se prebacuje voda u jezero. Jezero je napravljeno za potrebe snadbnevanja Kragujevca vodom.
Stanovništvo uredi
Gradska vlast uredi
Rezultati lokalnih izbora 2012.:[7]
| Partija | Broj glasova | Br. poslanika |
|---|---|---|
| Ujedinjeni regioni Srbije — Veroljub Stevanović | 34.319 | 37 |
| Pokrenimo Kragujevac (SNS, NS i PS) — Tomislav Nikolić | 16.694 | 18 |
| Izbor za bolji život (DS, SDPS) — Boris Tadić | 11.676 | 12 |
| Ivica Dačić (SPS, PUPS) — Slavica Đukić Dejanović | 9.193 | 10 |
| Koalicija „Preokret“ (LDP, SPO i SDU) — Čedomir Jovanović | 5.149 | 5 |
| Demokratska stranka Srbije — Vojislav Koštunica | 4.864 | 5 |
| Dveri za život Srbije | 2.948 | 0 |
| Srpska radikalna stranka — Aleksandar Martinović | 2.717 | 0 |
| Socijaldemokratski savez, Socijaldemokratski pokret — Dragutin Stanojlović | 696 | 0 |
| Nova socijaldemokratija — Dušan Janjić | 2.717 | 0 |
Nakon lokalnih izbora 2012. godine po četrvti put je za gradonačelnika izabran Veroljub Stevanović iz Ujedinjenih regiona Srbije.[8] Međutim, u oktobru 2014. je on razrešen sa funkcije i na njegovo mesto je izabran Radomir Nikolić iz Srpske napredne stranke.[9]
Naselja uredi
Kragujevac je administrativno i politički od 2002. do 2008. godine bio organizovan kao grad sa 5 gradskih opština: Aerodrom, Pivara, Stanovo, Stari grad i Stragari.
Izmenama Statuta grada od 2008. godine .[10] ukinute su gradske opštine, ali je ostavljena mogućnost kasnijeg formiranja gradskih opština u članu 3. važećeg statuta grada[11]
U Kragujevcu ima 57 naselja
Znamenitosti uredi
Cela teritorija grada obiluje kulturnim i istorijskim znamenitostima. U samom gradu neke od njih su: Narodni muzej Kragujevac, Knjaževsko-srpski teatar, Spomen-park Kragujevački oktobar, Amidžin konak, Muzej Stara livnica, Saborna crkva u Kragujevcu, Stara crkva, Stara skupština, Saborna crkva u Kragujevcu, Akvarijum Kragujevac i dr.
Na prostoru grada se nalazi i veliki broj manastira: Manastir Blagoveštenje Rudničko u Stragarima, Manastir Voljavča u Stragarima, Manastir Denkovac u Velikim Pčelicama, Manastir Divostin u Divostinu i Manastir Drača u Drači, Manastir Raletinac u Velikim Pčelicama
Sport uredi
U gradu postoji 111 klubova u 29 sportskih grana. Sportsko društvo Radnički je najpoznatije sportsko društvo u Kragujevcu, a fudbalski savez Kragujevca je najbrojniji savez sa 49 klubova.[12] Fudbalski savez Kragujevca organizuje i tri gradske lige koje predstavljaju peti, šesti i sedmi stepen takmičenja u Srbiji. Neki od fudbalski klubova u Kragujevca su: FK Radnički 1923, FK Šumadija 1903 (jedan od najstarijih klubova u Srbiji), Pobeda iz Beloševca.
KMF Ekonomac je najuspešniji klub u Srbiji u malom fudbalu. Sedmostruki je prvak Srbije i redovni učesnik Lige šampiona. OK Radnički je dva puta bio prvak Srbije u sezonama 2008/09 i 2009/10, a Kup Srbije 2007/08. VK Radnički je osvajač Kupa Evrope 2013. godine.[13]
Postoji još niz klubova koji su učesnici najviših takmičenja: ŽKK Radnički, RK Radnički, ŽRK Radnički, Vajld borsi Kragujevac, Vajld kets Kragujevac i dr.
Galerija uredi
-
KBC Kragujevac - Veroljub Atanasijević 1992. god. -
Pogled na jezero u Kragujevcu -
-
Saborna crkva Uspenja presvete Bogorodice, Kragujevac -
Kragujevac, oko 1935. godine. -
Druga gimnazija Kragujevac Veroljub Atanasijević 2000. god. -
Spomen obeležje Radomiru Putniku u Kragujevcu. -
Kragujevac kolaž -
Reference uredi
- ^ a b „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)”. popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 7. 2023.
- ^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srbiji 2011 — Starost i pol — Republički zavod za statistiku, Beograd, godina. 2012. ISBN 978-86-6161-028-8. Stanovnišptvo-starost i pol (podaci po naseljima) u Gradu Kragujevcu (pp. 358-365) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. oktobar 2013), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Strategija održivog razvoja grada Kragujevca Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. decembar 2015), Kragujevac (2011). str. 16–18.
- ^ Strategija održivog razvoja grada Kragujevca Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. decembar 2015), Kragujevac (2011). str. 18–19.
- ^ Strategija održivog razvoja grada Kragujevca Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. decembar 2015), Kragujevac (2011). str. 19–20.
- ^ Etnička struktura nakon popisa 2011.
- ^ Rezultati izbora 2012. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. avgust 2015) na sajtu www.cesid.org
- ^ Stevanović ponovo gradonačelnik Kragujevca
- ^ Razrešen gradonačelnik Kragujevca Veroljub Stevanović
- ^ Службени лист града Крагујевца 3/2008[мртва веза], Приступљено 9. 4. 2013.
- ^ Статут града Крагујевца Архивирано на сајту Wayback Machine (19. decembar 2016), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Strategija održivog razvoja grada Kragujevca Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. decembar 2015), Kragujevac (2011). str. 135.
- ^ Kup Evrope: Trofej stigao u Šumadiju! Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. april 2013), www.sportal.rs
Spoljašnje veze uredi
- Zvaničan sajt grada Kragujevca (jezik: srpski)
