Википедија

Grofovija

Grofovija (njem. Grafschaft / grāveschaft,[1][2] od Graf — „grof”, visoka i nasljedna plemićka titula[3]) područje je kojim su tokom srednjeg vijeka kao monarhovi vazali vladali grofovi.[4]

Kada su Normani osvojili Englesku, doneli su taj termin sa sobom. Saksonci su već bili uspostavili okruge koji su postali istorijski okruzi Engleske, nazivajući ih šire;[5] pri čemu mnoga imena okruga potiču od naziva okružnog grada (sedišta okruga) sa dodatkom reči šir: na primer, Glosteršir i Vusteršir.[6] Anglosaksonski termini erl i erldom su uzeti da su ekvivalentni kontinentalnim terminima „grof“ i „grofovija“ pod osvajačkim Normanima, a vremenom su se ova dva spojila i postala ekvivalentna. Dalje, kasnije uvezeni termin postao je sinonim za izvornu staroenglesku reč sċīr ([ʃiːr]) ili, u modernom engleskom, shire – ekvivalentnu administrativnu podelu kraljevstva. Termin „okrug” je evoluirao, shodno tome, da označi nivo lokalne administracije koji je bio neposredno ispod nacionalne vlade, unutar unitarnog (nefederalnog) sistema vlasti. Okrug se kasnije takođe drugačije koristio u nekim federalnim sistemima vlasti, za lokalnu administrativnu podelu podređenu primarnom subnacionalnom entitetu, kao što je provincija (npr. Kanada) ili teritorijalna jedinica trećeg nivoa (NUTS 3).

U Sjedinjenim Državama i Kanadi, osnovanim 600 godina kasnije[a] na britanskim tradicijama, okrugi su obično administrativna podela postavljena pogodnim geografskim razgraničenjem, koji u upravljanju imaju određene službenike (na primer šerife i njihova odeljenja) kao deo državnog i pokrajinskog mehanizma, uključujući geografski zajedničke sudske sisteme.[7]

Okrug se može dalje podeliti na distrikte, stotine, opštine ili druge administrativne jurisdikcije unutar okruga. Okrug obično, ali ne uvek, sadrži gradove, naselja, varoši, sela ili druge opštinske korporacije, koje su u većini slučajeva donekle podređene ili zavisne od okružnih vlada. U zavisnosti od nacije, opštine i lokalne geografije, opštine mogu ili ne moraju biti podvrgnute direktnoj ili indirektnoj kontroli okruga — funkcije oba nivoa se često konsoliduju u gradsku vlast kada je oblast gusto naseljena.[b]

Izvan zemalja engleskog govornog područja, ekvivalent izraza county se često koristi da opiše podnacionalne jurisdikcije koje su strukturno ekvivalentne okruzima u odnosu koji imaju sa svojom nacionalnom vladom;[v] ali koje nisu uvek administrativno ekvivalentne okruzima na pretežno engleskom jeziku.

Istorija uredi

Korijeni grofovija nalaze se još krajem Rimskog carstva kao comitatus. Za vrijeme ranog srednjeg vijeka samostalno su se prošilili na prostoru bivše rimske provincije Galije. Njihova teritorija se često podudarala sa rimskim administrativnim jedinicama civitas (lat. civitas).[8] Franci su razvojem feudalizma preuzeli taj oblik uprave i proširili ga po čitavoj kontinentalnoj Evropi. Karolinzi su duž svojih granica radi odbrane teritorije spajali po nekoliko grofovija u marke.[9]

U Svetom rimskom carstvu, brojni carski grofovi (njem. Reichsgrafen) vladali su svojim grofovijama gotovo potpuno suvereno sve do Bečkog kongresa 1815. Nakon njega su nastojali sačuvati svoje priviligije, proguravajući članove svojih porodica u Dijete i osiguravši tako djelomični imunitet pred sudom.

U dijelovima Evrope gdje plemstvo nije imalo velike feude grofovi su još dugo zadržali određene feudalne privilegije nad zemljom i selima u svojoj grofoviji, kao što je pravo na seljačke usluge, do povremenih naknada za korištenje šuma, mlinova, bunara i pašnjaka. Ta prava su se vremenom smanjivala, pa su u velikoj mjeri prekinuta prije ili tokom 19. vijeka.

Vidi još uredi

Napomene uredi

  1. ^ Godina 1666. u konsolidaciji Kanade posle Francuskog i indijanskog rata od Normanskog osvajanja 1066. godine...600 godina.
  2. ^ Što je veći populacioni centar i što je stanovništvo gušće, veća je verovatnoća da su preuzete i podvedene funkcije na nivou okruga; obično na osnovu posebnog zakona koji donosi nadležni zakonodavni organ.
  3. ^ Nacionalne vlade koje su federacije, kao što je Nemačka, imaju pododseke slične engleskim okruzima po veličini. Francuska ima regione i departmane koji na sličan način pružaju državne usluge. Koje su usluge mapirane u koje vladine urede, nivo ili zvaničnike je u nadležnosti nacionalnog ustava i zakonodavnog tela.

Reference uredi

  1. ^ „Grafschaft, die”. www.duden.de (na jeziku: (jezik: nemački)). 
  2. ^ Chambers Dictionary, L. Brookes (ed.), 2005, Chambers Harrap Publishers Ltd, Edinburgh
  3. ^ „graf”. www.vokabular.org (na jeziku: (jezik: srpski)). 
  4. ^ The Oxford Dictionary of English Etymology, C. W. Onions (Ed.), 1966, Oxford University Press
  5. ^ Vision of Britain [1] – Type details for ancient county. Retrieved 31 March 2012
  6. ^ „county”. Etymology Online. 
  7. ^ „County Government”. Citizen's Guide to Pennsylvania Local Government: 8. 2010. Pristupljeno 2016-08-09. „The eleven elected county officers are enumerated in the Pennsylvania Constitution, but their powers and duties are prescribed by statutes located throughout the county codes and general state laws. Consolidation of certain offices in smaller counties involves the offices of prothonotary, clerk of courts, register of wills and recorder of deeds.” 
  8. ^ „Grafschaft” (na jeziku: (jezik: nemački)). enzyklo. 
  9. ^ „grofovija”. www.hrleksikon.info (na jeziku: (jezik: hrvatski)). Pristupljeno 22. 4. 2016. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

  •   Mediji vezani za članak Grofovija na Vikimedijinoj ostavi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Грофовија&oldid=27673425”