Википедија

Grčko pozorište u Sirakuzi

Grčko pozorište u Sirakuzi leži na južnim padinama brda Temenite, sa pogledom na grad Sirakuzu na jugoistoku Sicilije. Prvi put je sagrađeno u 5. veku pre nove ere, obnovljeno u 3. veku pre nove ere i ponovo obnovljeno u rimskom periodu. Danas je deo svetske baštine Uneska „Sirakuza i nekropole u stenama Pantalika“.[1]

Grčko pozorište u Sirakuzi
Grčko pozorište u Sirakuzi
MestoSirakuza,  Italija
RegijaSicilija, Italija
Istorija
GraditeljDamokopos
Osnovan5. vek p. n. e.
Grčko pozorište u Sirakuzi
Svetska baština Uneska
Zvanično imeSyracuse and the Rocky Necropolis of Pantalica
MestoSirakuza, Italija Uredi na Vikipodacima
Koordinate37° 04′ 34″ S; 15° 16′ 30″ I / 37.0761° S; 15.275° I / 37.0761; 15.275
KriterijumKulturna: (ii)(iii)(iv)(vi)
Referencahttps://whc.unesco.org/en/list/1200
Upis2005 ((25th session) sednica)

Drevno pozorište uredi

 
Pogled na pozorište sa vrha

Postojanje pozorišta u Sirakuzi je potvrđeno od kraja petog veka p. n. e. od strane autora pantomime, Sofrona, koji imenuje arhitektu Damokoposa, zvanog "Mirila", jer je koristio parfem ("myrrha") na inauguraciji. Nije, međutim, dokazano da je to ovaj spomenik, a neki misle da se odnosi na drugo pozorište na drugom mestu. Međutim, sigurno je da se u Sirakuzi koristilo pozorište od ranog klasičnog perioda i u njemu su se, čini se, odvijale pozorišne aktivnosti dramskih pisaca Epiharma, Formisa i Deinolokusa. U Sirakuzi, Eshil je postavio "The Aitnans" (tragediju napisanu da se proslavi ponovno osnivanje Katanije sa imenom Aitna, ili nekog centra sa imenom Aitna gde su katanijanski izgnanici našli utočište posle uništenja Katanije od strane Hijerona I), verovatno 456. p. n. e. Takođe su "Perzijanci", koji su već izvedeni u Atini 472. p. n. e, možda izvedeni u Sirakuzi. Ovo poslednje delo je preživelo do danas, dok je prvo izgubljeno. Krajem petog veka ili početkom četvrtog, ovde su se verovatno izvodile drame Dionisijusa I, zajedno sa dramskim piscima ugošćenim na njegovom dvoru, poput Antifona.

Polako je teoretizirao da u ovom periodu pozorište još nije imalo polukružnu formu koja je postala kanonska tokom trećeg veka, već su ga umesto toga činile ravne strane. Diodor sa Sicilije se poziva na dolazak Dionisijusa u Sirakuzu 406. p. n. e. dok su ljudi izlazili iz pozorišta. Plutarh priča o bekstvu besnog bika tokom okupljanja građana 355. p. n. e. i dolasku Timoleona u kočiji 336. godine, dok su se ljudi ovde sastajali, svedočeći o važnosti zgrade u javnom životu.[2]

Helenističko pozorište uredi

 
Pogled na temelje zgrade i gledalište

Čini se da je pozorište obnovljeno u trećem veku, posle 238. p. n. e. i sigurno pre smrti Hijerona II, 215. p. n. e, transformišući ga u današnji oblik. Njegova struktura je proširena uzimajući u obzir oblik brda Temenite i najbolje mogućnosti za akustiku. Još jedna tipična karakteristika grčkih pozorišta je slavljenje panoramskog pogleda, takođe primenjenog na pozorište u Sirakuzi, sa koga se pruža pogled na zaliv luke i ostrvo Ortigija.

Gledalište je imalo prečnik 138,6 metara, jedan od najvećih u grčkom svetu, i prvobitno je imalo 67 redova sedišta, uglavnom usečenih u živu stenu, a pristupnim stepenicama bilo je podeljeno na devet sektora. Staza (dijazoma) prolazi deleći gledalište na dva dela. Na zidovima postoje natpisi za svaki sektor, sa imenima božanstava (Zevsa, Herakla) i članova kraljevske porodice (samog Hijerona II, njegove supruge Filistis, njegove snaje Nereis, ćerke Pira, i njegovog sina Gela II), što je ohrabrilo neke autore da natpise smatraju vrednim za datiranje izgradnje ili obnove spomenika. Gornji deo gledališta, koji je sada uništen, bio je izgrađen na vrhu nasipa koji je držao potporni zid. Na centralnoj osi gledališta, u stenu je usečena platforma, možda mesto za sedenje posebno važnih ljudi.

 
Natpisi u dijazomi

Orkestar je prvobitno bio omeđen širokim euriposom (kanalom), sa prostorom spolja pre početka stepenica, kroz koji je ulazila publika.

Zgrada scene je u potpunosti uništena i sada su vidljivi samo useci u steni za njene temelje. Oni pripadaju raznim fazama i teško ih je protumačiti. Prolaz iskopan ispod orkestra, dostupan stepeništem sa bine i koji se završava u maloj prostoriji verovatno pripada vremenu Hijerona II: on je hipotetički identifikovan sa "stepenicama Harona", koje su omogućavale glumcima da brzo ulaze i izlaze. Jama za prednju zavesu verovatno pripada ovoj fazi takođe (u drevnim pozorištima one nisu padale odozgo, već su se dizale odozdo). Tragovi elementa na kome su morali stajati stubovi i pilasteri tumačeni su kao ostaci male pokretne scene za Fliaksove (φλύαξ) predstave (burleske). Statua karijatide koja se sada čuva u Regionalnom arheološkom muzeju Paolo Orsi, a koja sadrži materijal iskopan i otkriven u pozorištu, verovatno je bila deo ukrasa pozorišta.

Iznad pozorišta nalazi se terasa, iskopana u steni, kojoj se pristupa centralnim stepeništem i uvučenom stazom, poznatom kao „Via dei Sepolcri“ (Ulica grobnica). Prvobitno je terasa imala veliki trem sa leve strane. U središtu temeljnog zida nalazila se pećina, Grotta del Ninfeo, iskopana u steni, oivičena nišama verovatno projektovanim za smeštaj statua i prvobitno verovatno okruženih arhitektonskim elementima dorskog reda (od kojih su sačuvani samo delovi friza). Unutar prostorije (9,35 x 6,35 m, visoka 4,75 m) nalazila se kada napravljena od karakterističnog građevinskog materijala, Opus signinuma, u koju se ulivala voda iz drevnog grčkog vodovoda. Odavde je voda tekla u hidraulični sistem pozorišta.

Pozorište rimskog perioda uredi

Važne modifikacije su napravljene u pozorištu, možda u vreme kada je kolonija osnovana u ranom periodu Oktavijana Avgusta. Gledalište je modifikovano u polukružni oblik, tipičan za rimska pozorišta, umesto oblika potkovice koji se koristi u grčkim pozorištima, sa koridorima koji omogućavajući pristup pozornici. Sama zgrada scene rekonstruisana je u monumentalnom obliku sa pravougaonim nišama u sredini i dve niše sa polukružnim tlocrtom sa strane, na kojima su se nalazila vrata za scenu. Za zavesu je iskopan novi jarak, sa kontrolnom sobom. U orkestru je stari kanal zamenjen novim, mnogo čvršćim i bližim stepenicama scene, proširujući njegov prečnik sa 16 m na 21,4 m. Dekoracija scene verovatno je bila obnovljena u periodu Flavijevaca i/ili Antonini dinastije.

U kasnom imperijalnom periodu sprovedene su i druge modifikacije, dizajnirane da prilagode orkestar igrama na vodi i scena je verovatno vraćena nazad. Tragovi adaptacija koje bi pozorištu omogućile da organizuje gladijatorske bitke sa zverima eliminisanjem prvih stepenica gledališta da bi se stvorio podignuti zid koji štiti gledaoce ne postoje. Umesto toga, ovi spektakli su verovatno nastavili da se održavaju u amfiteatru pronađenom u Sirakuzi još od Oktavijana AvgustaAugusta.

Natpis koji je sada izgubljen spominje Neratijusa Palmatusa kao odgovornog za obnovu scene: ako je to bila ista osoba koja je obnovila Kuriju u Rimu nakon Pljačke Rima od strane Alariha, 410. godine, onda se poslednji radovi na pozorištu u Sirakuzi mogu datirati na početak petog veka nove ere, do tada je zgrada bila stara skoro devet stotina godina.

Kasnija istorija uredi

 
Grčko pozorište u Sirakuzi, Houel

Ostajući vekovima napušteno, pozorište je pretrpelo progresivno razaranje od strane Španaca pod vođstvom Karla V, koji je koristio kamene blokove za izgradnju novih utvrđenja na Ortigiji. Ovaj proces je doveo do uništenja zgrade scene i gornjeg dela gledališta. Posle druge polovine šesnaestog veka, ponovo je aktiviran drevni akvadukt koji je dovodio vodu na vrh pozorišta.

 
Pozorište iz Sirakuze, kraj osamnaestog veka

Krajem osamnaestog veka interesovanje za pozorište je oživelo i to su pominjali i prikazivali eruditi tog perioda. U narednom veku izvršena su odgovarajuća iskopavanja, zahvaljujući interesovanju Landolina i Kavalarija koji su se angažovali da očiste spomenik od prljavštine koja se na njemu nagomilala. Potom su Paolo Orsi i drugi arheolozi izvršili arheološka istraživanja, završno sa Vocom 1988. godine.

1914. godine Nacionalni institut antičke drame započeo je godišnju predstavu grčke drame u pozorištu (prva je bila tragedija Agamemnon od Eshila.[3] Drevne grčke tragedije izvode se u zalazak sunca, na italijanskom jeziku (uz prevode poznatih pisaca poput Salvatorea Kvazimoda), bez zvučnih sistema zbog kvaliteta akustike pozorišta. Svaka pozorišna sezona započinje u maju, a završava se u julu, privlačeći hiljade gledalaca iz celog sveta. Neke od najslavnijih izvedenih tragedija su Antigona, Kralj Edip, Elektra, Medeja. Pored ovoga, pozorište je uživalo u koncertima i službenim dodelama nagrada, ali takva upotreba je bila strogo ograničena iz konzervatorskih razloga.

Od 2010. pozorište je jedan od spomenika Arheološkog parka Sirakuze i arheološkog područja okolnih komuna, organa Regije Sicilije, Assessorato Regionale dei Beni Culturali e dell'Identità Siciliana. 2014. godine, odobrena je upotreba pozorišta za letnje događaje poput koncerata i plesnih predstava. [4]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ „Syracuse and the Rocky Necropolis of Pantalica”. Unesco. Pristupljeno 2015-04-03. 
  2. ^ „Area Archeologica della Neapolis, Orecchio di Dionisio e Teatro Greco” (na jeziku: Italian). Regione Siciliana. Arhivirano iz originala 24. 10. 2014. g. Pristupljeno 21. 11. 2020. 
  3. ^ „Istituto Nazionale Dramma Antico: Fondazione ONLUS, Siracusa”. The Foundation INDA. Arhivirano iz originala 2012-11-08. g. Pristupljeno 2012-12-18. 
  4. ^ „Lirica: il Teatro Greco di Siracusa apre all'opera e alla danza”. 9. 11. 2014. Arhivirano iz originala 02. 04. 2015. g. Pristupljeno 2015-03-04. 

Literatura uredi

  • B. Pace, Arte e cività della Sicilia antica, Roma 1938
  • F.S. Cavallari, Relazione sullo stato delle antichità di Sicilia, sulle scoperte e sui restauri dal 1860 al 1872, Roma 1958
  • C. Anti, Guida per il visitatore del teatro antico di Siracusa, Firenze, 1948.
  • C. Anti, Il teatro greco trapezoidale ad ali convergenti, in Dioniso, Bollettino Ist. Naz. Dramma antico. 1948. str. 152–162.
  • P.E. Arias, il teatro greco fuori di Atene, Firenze. 1934. str. 139–142.
  • G.V. Gentili, Siracusa, in EAA, Roma. 1966. str. 329–330, 333-334.
  • L.Bernabò Brea, Studi sul teatro greco di Siracusa, Palladio, XVII. 1967. str. 97–154.
  • G. Traversari, Tetimino e Colimbétra, ultime manifestazioni del teatro antico, in Dioniso, Bollettino Ist. Naz. Dramma antico. 1950. str. 21–22.
  • L.Polacco, C. Anti, Il teatro antico di Siracusa, [pars 1] con la collaborazione di M.Trojani; rilievi di I. Gismondi e A.C. Scolari, Rimini 1981
  • L. Polacco (a cura di), Il teatro antico di Siracusa pars altera, con scritti di L. Polacco, S.L. Agnello, G. Lena, G. Marchese, Padova, 1990
  • L. Polacco, la posizione del teatro greco di siracusa nel quadro dell’architettura teatrale antica in Sicilia, in APARCHAI, studi sulla Magna Grecia e la Sicilia antica in onore di PE Arias, Pisa. 1982. str. 431–443.
  • D. Mertens, Recensione a Polacco Anti 1981, Gnomon. 91, 1984, pp. 263 s.
  • K. Mitens, Teatri greci e teatri ispirati all’architettura greca in Sicilia e nell’Italia Meridionale, Roma. 1988. str. 116–120.
  • L. Polacco, M. Trojani, A.C. Scolari, Ricerche e scavi nell'area del teatro antico di Siracusa, "Kokalos", XXX-XXXI, 1984–85, ii,2, pp. 839–846, tavv. CLXXXVI-CLXXXIX
  • H.P. Isler, Siracusa in Teatri greci e romani, alle origini del linguaggio rappresentato- censimento analitico, Roma 1994, V, III
  • Mertens, Dieter (2006). Città e monumenti dei greci d'occidente: Dalla colonizzazione alla crisi di fine V secolo a.C. Roma: L'ERMA di BRETSCHNEIDER. ISBN 8882653676. 
  • Pappalardo, Umberto; Borrelli, Daniela (2007). Teatri greci e romani. Verona: Arsenale. ISBN 978-8877433268. 
  • M.A. Mastelloni, “Syracuse. The “via sacra” and the Ancient Theater of Neapolis” description and demands. In “Architettura e archeologie dei paesaggi della produzione” Erasmus Intensive Programme - “Archaeology’s places and contemporary uses” in “Archaeology’s places and contemporary uses” design Workshop 3, pp. 172-177
  • M.A. Mastelloni, Cave e materiali utilizzati in alcuni monumenti di Siracusa, in Arquelogía de la Construcción IV, Le cave nel mondo antico: sistemi di sfruttamento e processi produttivi, Conv Int. Padova 22-24/11/2012, Merida 2014, pp. 223-245

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Грчко_позориште_у_Сиракузи&oldid=26862270”