Dva dvorca porodice Lazarević u Velikom Središtu
Dva dvorca porodice Lazarević u Velikom Središtu, u opštini Vršac su podignuti od sredine 19. veka do početka 20. veka. Dvorci predstavljaju nepokretna kulturna dobra kao spomenici kulture .[1]
| Dva dvorca porodice Lazarević | |
|---|---|
 Dvorac porodice Lazarević | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Veliko Središte |
| Opština | Vršac |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | sredina 19. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
O dvorcu uredi
Građenje dvoraca je vezano za porodicu Lazarević i njenog rodonačelnika Goluba, koji se doselio iz Srbije. Po dobijanju plemstva 1841. godine, sa titulom od Malog i Velikog Središta, podiže na posedu dva dvorca i park. Porodica Lazarević je vlasnik poseda do 1898. godine. Posed su kupili lokalni Nemci, Georg Fric i Karl Hauzer, koji su bili vlasnici do kraja Drugog svetskog rata, kada su banatski Nemci proterani i izvršena je nacionalizacija.[2]
Stariji, u duhu klasicizma, podignut dvorac izgrađen je šezdesetih godina 19. veka, a mlađi krajem 19. i početkom 20. veka u eklektičnom stilu sa neogotskim elementima. Obe građevine su prizemne, sa glavnom fasadom starijeg dvorca koja je simetrično je rešena, sa velikim portikom koji nose dorski stubovi u centralnom delu i ujednačenim ritmom prozorskih otvora sa trougaonim frontonima. Manji dvorac ima stepenasto završenu atiku i omanje kule na uglovima. Okružuju ih veliki park i visoka šuma sa primercima retkog drveća.[3][4]
Konzervatorski radovi su obavljani tokom 1986–1987. godine samo na velikom dvorcu.
U velikom dvorcu se nalazi osnovna škola „Branko Radičević”, a okolni park je prilagođen površini za igralište.[5] Enterijer velikog dvorca je prilagođen potrebama škole, čime je autentični enterijer nestao. Zgrada malog dvorca je ruinirana. Prostor je korišćen prvobitno za seoski bioskop, pa omladinski kulturni centar i na kraju mesnu kancelariju. Danas zgrada malog dvorca nema namenu.[2]
Legenda uredi
O dvorcima porodice Lazarević postoji legenda. Braći Lazarević je, po navodima, stečeno bogatstvo pomutilo razum i imali su izuzetno visoke zahteve. Navodno su želeli i leti da se sankaju, a pošto to nije bilo moguće zbog nedostatka snega, naručivali su staklo iz Pančeva, kako bi se po njemu sankali. Ubrzo po naručivanju, žena mlađeg brata je propala kroz staklenu stazu i umalo poginula. Uprkos tome, braća Lazarević su nastavili da naručuju staklo. Njihovog poslednjeg leta u dvorcu, 1897. godine, kada su se sankali po specijalnom mat staklu, naglo je zahladnelo i staklo se rasprslo u mnoštvo sitnih delova. Od tog trenutka, navodno su braća nalazila staklo svuda oko sebe - u krevetu, hrani, odeći... [6][7]
Galerija uredi
-
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević -
Dvorac Lazarević
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Dvorci.info/Dvorci Središte
- ^ a b „Dvorac Lazarević u Velikom Središtu – Dvorci Srbije”. www.dvorcisrbije.rs. Pristupljeno 2021-09-03.
- ^ RTS/Dvorci Vojvodine: Lazarevići
- ^ „BTK/Dvorac Lazarević”. Arhivirano iz originala 11. 08. 2014. g. Pristupljeno 30. 07. 2014.
- ^ „Osnovna škola "Branko Radičević" - Veliko Središte (Vršac)” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-09-03.
- ^ „Stakleni snovi Goluba Lazarevića”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-09-03.
- ^ „Mali i veliki dvorac Lazarevića u Velikom Središtu kod Vršca”. Bašta Balkana Magazin (na jeziku: srpski). 2015-09-30. Pristupljeno 2021-09-03.
Spoljašnje veze uredi
- „Dva dvorca porodice Lazarević — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Spisak spomenika kulture od velikog značaja u Vojvodini
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
- Stakleni snovi Goluba Lazarevića („Večernje novosti“, 2. septembar 2015)
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture-Beograd/Baza nepokretnih kulturnih dobara
- Dvorci Vojvodine
Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.
