Dervišagića kuća
Dervišagića kuća je nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Nalazi se u mahali Crvena rijeka u Srebrenici. Kuća potiče iz 19. veka i predstavlja jedini sačuvani primer gradske kuće u Srebrenici iz Osmanskog perioda vladavine. Prvobitni vlasnik kuće bio je srebrenički kadija hadži Husejin ef. Đozić. Tokom 20. veka, kuću je kupio Rasim Travničanin, sin Derviš-age Travničanina i od tada kuća postaje poznata pod nazivom Dervišagića kuća.
| Dervišagića kuća | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Srebrenica |
| Entitet |  Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 06′ 12″ S; 19° 18′ 04″ I / 44.103305° S; 19.301118° I |
  Dervišagića kuća Dervišagića kuća na karti Bosne i Hercegovine | |
| Vrsta spomenika | Nacionalni spomenik |
| Tip kulturnog dobra | Istorijska građevina |
Istorija objekta uredi
Nakon Austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine 1878. godine počelo je masovno prikupljanje podataka u Bosni i Hercegovini. Jedni od značajnijih bila je i pravljenje austrougarskog katastarskog plana. Prema podacima plana iz 1894. godine, ova kuća je ucrtana kao objekat srebreničkog kadije Hadži Husejn efendije Đozića. Dervišagića kuća se nalazi u blizini Harem džamije u mahali Crvena rijeka u severnoistočnom delu Srebrenice. U vreme izgradnje kuće, mahala je imala oko 25 kuća, džamiju i mekteb. Prvobitni naziv mahale bio je Guber ili Crni Guber. Ne postoje precizni podaci da li je kuću sagradio Hadži Husejn efendija Đozić, koji je pre nego što će postati srebrenički šerijatski sudija istu funkciju obavljao u Ljubinju [1] gdje je bio naib[2], ili ju je sagradio njegov otac Abdul Đozić, sin srebreničkog imama Husejna.[3] Godine 1924. sin srebreničkog kadije, Haki efendija Đozić prodaje kuću Rasimu Travničaninu. Nakon Derviš-agine smrti, cela porodica postaje zvana Dervišagići a njihova kuća Dervišagića kuća. Kuća je služila za stanovanje sve do početka oružanih sukoba u Bosni i Hercegovini devedesetih godina dvadesetog veka.
Opis dobra uredi
Prema tipu kuća se svrstava u klasične bosanskohercegovačke katne dimalučare.[4] Jednostavne je pravougaone osnove i klasičnog oblika karakterističnog za stambenu arhitekturu 19. veka na ovim prostorima. Suteren je izgrađen od lomljenog kamena povezanog krečnim malterom i drvenim gredama, dok su spratovi sagrađeni od drveta i ćerpoća, nabijene zemlje i čatme. Dervišagića kuća bila je prekrivena šindrom. Suteren se sastoji od dve međusobno povezane prostorije koje su služile kao kućne ostave — magaze. U manjoj prostoriji postoji jedan prozor koji gleda na uličnu stranu, dok u većoj ima dva prozora sa gvozdenim demirima i drvenim kapcima. Prizemlju kuće može se pristupiti kroz dvoja vrata. Prvom spratu pristupalo se kroz ulaz na severozapadnoj strani objekta. Takođe, i na ovoj etaži bile su dve sobe između kojih je bila manja ostava. U manjoj sobi, poznatoj kao pekari nalazilo se ognjište oblepljeno klesanim kamenom, dolafi i bakrač. Nadomak peći nalazila se banjica i abdestluk. Prostorije na prvom spratu imali su sedam prozora. Drvenim stepenicama sa prizemlja dolazilo se do drugog sprata na kojem su se nalazile divanhana i dve sobe između kojih se nalazio dimaluk. Na zidovima u sobama bile su postavljene takozvane rafe — police za izlaganje posebnog posuđa, knjiga i važnih dekorativnih stvari. Kuća je bila prekrivena drvenim četvrtastim krovom preko kojeg je postavljen pokrivač od šindre. Nakon urušavanja 2012. godine, veći deo kuće je značajno oštećen, zajedno sa unutrašnjim mobilijerima.[5]
Stepen zaštite uredi
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovina donela je, februara 2014. godine, odluku da se Istorijska građevina — Kuća srebreničkog kadije hadži Husejna ef. Đozića (sada Dervišagića kuća) u mahali Crvena rijeka u Srebrenici proglasi nacionalnim spomenikom. Pre ovoga, kuća je bila upisana u registar nepokretnih spomenika kulture Savezne Republike Bosne i Hercegovine, oktobra 1977. godine.[6] Zbog materijala od kojeg je izgrađena Dervišagića kuća ali i zbog godina nebrige, objekat je dosta oronuo. Velike snežne padavine iz 2012. godine urušile su veliki deo kuće. Elaborat zaštite i rekonstrukcije nacionalnog spomenika urađen je 2010. godine,[7] ali do kraja 2019. godine, rekonstrukcija nije započeta zbog nerešenih imovinskih odnosa.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Hasandedić, Hivzija, Muslimanska baština u istočnoj Hercegovini, El-Kalem, Sarajevo, 1990. str. 107-108
- ^ Šabanović, Hazim, Bosanski pašaluk, Svjetlost, Sarajevo, 1982, str. 111.
- ^ Baština sjeveroistočne Bosne, broj 1, časopis za baštinu, kulturno-historijsko i prirodno naslijeđe, JU Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, Tuzla, 2010, str. 101-116.
- ^ Kadić, Muhamed, Starinska seoska kuća u Bosni i Hercegovini,Veselin Masleša, Sarajevo, 1967. str. 66-76.
- ^ Srebrenica info: Pod teretom snijega urušila se najstarija kuća u Srebrenici
- ^ Zavod za zaštitu spomenika u sastavu Federalnog ministarstva kulture i spora - dopis br. 07-40-4-5510-1/12
- ^ Za Srebrenicu: Dervišagića kuća — nacionalni spomenik koji propada[mrtva veza]
Literatura uredi
- Hadžibegović, Hamid, Opsada Nikšića 1877. godine prema izvještaju nikšićkog naiba, Istorijski zapisi, br. 1-3, Cetinje,1949.
- Hodžić, Šaban, Migracije muslimanskog stanovništva iz Srbije u sjeveroistočnu Bosnu između 1788-1862 godine, Članci i građa za kulturnu istoriju Istočne Bosne, Knjiga II, Zavičajni Muzej u Tuzli, Tuzla, 1958.
- Kadić, Muhamed, Starinska seoska kuća u Bosni i Hercegovini, Veselin Masleša, Sarajevo, 1967.
- Salimović, Sadik, Knjiga o Srebrenici, Srebrenica, Skupština općine Srebrenica, 2002.
- Baština sjeveroistočne Bosne, broj 1, časopis za baštinu, kulturno-historijsko i prirodno naslijeđe, JU Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, Tuzla, 2010.
