Dijar Bakr

Dijar Bakr ("prebivalište Bakr") je srednjovekovno arapski naziv za nasevernije od tri provincije Džazire (Gornja Mesopotamija), dok su druga dva Dijar Mudar i Dijar Rabi'a. Prema rečima El Baladuria, sve tri pokrajine su imenovane po glavnim arapskim plemenama koje je Mu'avija naselilo tamo tokom muslimanskih osvajanja iz 7. veka. Dijar Bakr je naselilo pleme Banu Bakr koje potiče iz plemenske grupe poznate kao Rabi'a, a zvog toga se dve provincije ponekad nazivaju "Dijar Rabi'a". U kasnijoj turskoj upotrebi ovog naziva, "Dijar Bakr" se odnosio na zapadni deo bivše pokrajine, oko Amida (koji je postao poznat kao Dijarbakir na turskom).

Mapa Džazire (Gornja Mesopotamija), sa svojim provincijama, u srednjem veku.

Dijar Bakr obuhvata region na obe obale gornjeg toka reke Tigar, od njegovih izvora do otprilike mesta gde se njen kurs menja u smeru zapad-istok do jugoistočnog pravca. Njegov glavni grad je Amida (Amid na arapskom), a ostala glavna naselja uključuju mesta kao što su Majafarikin, Hisn Kaifa i Arzan. Geografski i politički, u ranim islamskim vremenima Dijar Bakr je obično bio deo Džazire, ali je ponekad bio pridružen jermenskoj pokrajini na severu. Krajem devetnaestog veka kontrolisala ga je autonomna dinastija koju je osnovao Isa ibn el Šajk el Šajbani. Sredinom 10. veka, region je prešao u ruke Hamdanida, ali su njihova pravila osporavali Bujidi (978-983), a potom Marvanidi. Marvanidski emirat je vladao ovim regionom skoro ceo vek pre nego što ga je anektiralo Seldžučko carstvo u periodu 1084-1085. Nakon kolapsa Sedžučkog carstva posle smrti Malik Šaha I oko 1092. godine, niz malih emirata je uspostavljen širom regiona, a među njima je najvažniji bio onaj koji su zveli Artukidi iz Mardina. Krajem 12. veka provincija je bila pod kontrolom Ajubida, a sredinom 13. veka oblast je bila podeljena između Ajubida na istoku i Sedžuka iz Ruma, koji su kontrolisali zapadni deo oko Amide. Oko 1260. godine, region su osvojili Mongoli, koji su dozvolili lokalnim vladarima da nastavi da vrše vlast kao njihovi vazale. U 14. veku, region je osvojio Ak Kojunlu, koji je osporavao kontrolu nad Kara Kojunlom i poslednjim ajubidskim prinčevima. Početak 16. veka, bio je vreme kada su na vlast došli Safavidi pre nego što je čitava oblast došla pod kontrolom Osmanlija 1516. godine.

Izvori

• Canard, Marius; Cahen, Claude . "Diyār Bakr". In Lewis, B.; Pellat, Ch.; Schacht, J. The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden: E. J. . BRILL. 1965. pp. 343–345. ISBN 978-90-04-07026-4.