Donja Toponica (Niš)
Donja Toponica je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na aluvijalnoj terasi Južne Morave u graničnom prostoru Niške i Aleksinačke kotline, na oko 14 km severozapadno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. bilo je 290 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 315 stanovnika).
Donja Toponica | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Nišavski |
| Grad | Niš |
| Gradska opština | Crveni Krst |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  324 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 24′ 28″ S; 21° 47′ 05″ I / 43.407833° S; 21.784833° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 178 m |
.svg)  Donja Toponica Donja Toponica na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 018 |
| Registarska oznaka | NI |
Istorija uredi
Donja (kao i Gornja) Toponica je staro selo koje datira još iz srednjeg veka. Istina, turski popis iz sredine 15. veka pruža podatke samo o jednoj Toponici, Gornjoj, ali već u popisu iz 1516. godine upisana su oba sela. Donja Toponica je tada bila jedno od 111 sela nahije i nosila je isti naziv kao danas, a imala je 44 domaćinstva, 16 samačkih, 5 udovičkih domaćinstava, 6 rajinskih vodenica i dažbine u iznosu 8842 akče.[1] U to vreme i kasnije, sve do sredine 19. veka, ovde i u susednom selu Tešici gajio se pirinač o čemu svedoči i mesna toponimija: Orizišta. Sledeći popisni i putopisni podaci pokazuju opadanje broja stanovništva, koje je naročito došlo do izražaja u vreme austro-turskih ratova, a zatim za vreme kuge, „čume“, 1838. godine, pa u vreme niške bune 1841. i u Srpsko-turskom ratu 1876. godine kada je Donja Toponica s ostalim selima u ovom kraju paljena, tako da je selo dočekalo oslobođenje od Turaka s oko 25 domaćinstava.
Posle oslobođenja od Turaka, pored otkupa i zauzimanja zemlje od strane siromašnih seljaka, mnogih turskih imanja su se dokopali pojedini imućni seljaci i gradski zelenaši. Među ovim drugim je i Tasko Uzunović iz Niša koji je u atarima Donje Trnave, Draževca i Donje Toponice pored Južne Morave prisvojio preko 120 ha zemlje, pretežno livada. Donja Toponica se pred kraj 19. i u prvoj polovini 20. veka počela da obnavlja i jača, napuštajući postepeno naturalne i prelazeći na tržišne oblike privređivanja, s primarnom orijentacijom na ratarstvo, stajsko stočarstvo i povrtarstvo. Godine 1895. imala je 32 domaćinstva i 238 stanovnika, a 1921. godine u njemu je živelo 51 domaćinstvo i 329 stanovnika. Posle Drugog svetskog rata, bez obzira na porast broja domaćinstava, došlo je do laganog iseljavanja (pre svega u Niš) i pada ukupnog broja stanovnika. Godine 1971. u Donjoj Toponici je živelo 46 poljoprivrednih, 42 mešovita i 8 nepoljoprivrednih domaćinstava.
Saobraćaj uredi
Do naselja se može doći prigradskim linijama 29 PAS Niš - Čamurlija - Gornja Toponica - Mezgraja - Donja Toponica - Donja Trnava - Gornja Trnava i linijom 29A PAS Niš - Medoševac - Popovac - Trupale - Vrtište - Mezgraja - Donja Toponica - Donja Trnava - Gornja Trnava.
Demografija uredi
U naselju Donja Toponica živi 279 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 46,9 godina (45,6 kod muškaraca i 48,3 kod žena). U naselju ima 107 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,03.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 1 | 0 | ||
| 80+ | 4 | 5 | ||
| 75—79 | 7 | 13 | ||
| 70—74 | 8 | 12 | ||
| 65—69 | 8 | 8 | ||
| 60—64 | 12 | 12 | ||
| 55—59 | 9 | 10 | ||
| 50—54 | 10 | 8 | ||
| 45—49 | 16 | 11 | ||
| 40—44 | 12 | 8 | ||
| 35—39 | 6 | 11 | ||
| 30—34 | 4 | 7 | ||
| 25—29 | 9 | 7 | ||
| 20—24 | 7 | 10 | ||
| 15—19 | 8 | 10 | ||
| 10—14 | 10 | 3 | ||
| 5—9 | 4 | 5 | ||
| 0—4 | 10 | 5 | ||
| Prosek : | 42,8 | 46,8 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 121 | 29 | 79 | 9 | 4 | 0 |
| Ženski | 132 | 24 | 80 | 25 | 3 | 0 |
| UKUPNO | 253 | 53 | 159 | 34 | 7 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 55 | 5 | 0 | 0 | 17 |
| Ženski | 23 | 4 | 0 | 0 | 5 |
| UKUPNO | 78 | 9 | 0 | 0 | 22 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 2 | 0 | 7 | 1 | 6 |
| Ženski | 0 | 0 | 6 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 2 | 0 | 13 | 2 | 6 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 3 | 3 | 9 |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 2 | 3 |
| UKUPNO | 1 | 1 | 3 | 5 | 12 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 1 | |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 1 | 0 | 0 | 1 | |
Reference uredi
- ^ „Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“”. Arhivirano iz originala 15. 03. 2012. g. Pristupljeno 16. 07. 2010.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 216.
