Dulene
Dulene je naseljeno mesto grada Kragujevca u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 153 stanovnika. Naselje je osnovano sredinom 18. veka.
Dulene | |
|---|---|
 Centar sela u klisuri reke Dulenke | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Šumadijski |
| Grad | Kragujevac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  153 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 52′ 17″ S; 20° 56′ 56″ I / 43.8714° S; 20.9489° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 665 m |
.svg)  Dulene Dulene na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 034 |
| Registarska oznaka | KG |
Časopis "Nova ekonomija" je 2016. godine uvrstio Dulene u deset najlepših sela u Srbiji.[1]
Istorija uredi
Do Drugog srpskog ustanka Dulene (tada Duleni) se nalazilo u sastavu Osmanskog carstva. Nakon Drugog srpskog ustanka Dulene ulazi u sastav Kneževine Srbije i administrativno je pripadalo Jagodinskoj nahiji i Levačkoj knežini[2] sve do 1834. godine kada je Srbija podeljena na serdarstva.
Prema najranijim podacima o ovom selu, tokom 1818. u Dulenu je bilo 12 kuća i 34 aračkih glava, nakon toga, broj stanovnika je bio u stalnom porastu.[2]
Tokom Aprilskog rata, iznad Dulena je oboren jugoslovenski lovac Hoker fjuri, koji se nalazio u sastavu 110. lovačke eskadrile.[3] Njegov pilot Oto Sep je tom prilikom stradao, i meštani su ga sahranili u Dulenu.[3][4]
Tokom Drugog svetskog rata u Dulenima je 16. septembra 1941. godine Glavni štab Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Srbije održao savetovanje, poznato kao Savetovanje u Dulenima.[5] Ovom savetovanju su prisustvovali, pored članova Glavnog štaba, komandanti i politički komesari partizanskih odreda iz Pomoravlja i centralne Srbije. Na savetovanju su donesene odluke o organizaciji i formaciji partizanskih odreda, kao i o načinu sadejstva između odreda radi stvaranja jedinstvene oslobođene teritorije.
Spomenik stradalom pilotu iz Aprilskog rata, Otou Sepu, podignut je 2021. godine, a samom događaju su osim meštana prisustvovali predstavnici Vojske Srbije, gradonačelnik Kragujevca Nikola Dašić i predstavnici SUBNOR-a.[6] Spomenik je podignut na inicijativu lokalne mesne zajednice Dulene, uz podršku SUBNOR-a i grada Kragujevca.[7]
Flora i fauna uredi
Selo Dulene izuzetan je primerak netaknute ekološke sredine sa bogatim biodiverzitetom, flore i faune ovoga kraja. U selu se nalazi preko pedesetak izvora zdrave pijaće vode, koja je prilikom potvrđeno najboljeg kvaliteta ovoga kraja u okolini grada Kragujevca. Oko Dulena se nalaze osim Crnog vrha još 9 planinskih vrhova od 698 do 897 m.
Kroz Dulene teče mala reka Dulenka koja se sliva u najveću klisuru Šumadije. Od izvorišta ispod gomile na 793 m, uzvišenje Gledićkih planina do zaseoka Dubrava od dužine od 17 km dulenska reka usekla je živopisnu klisuru. Njene strane su visoke i do preko 300 metra. Duboka klisura sa dubokim uzvišenjima nesumnjivo je najlepša i najprivlačnija klisura u Šumadiji.
Kulturna baština uredi
U selu Dulene kuće stare šumadijske arhitekture građene u prethodna dva veka predstavljaju biser stare gradnje malo sačuvane na teritoriji Šumadije. Retkost je da u Dulenima osim kuća stabilnije gradnje kojih je svega oko dvadesetak ima oko sto osamdeset kuća napravljenih od blata i drveta koje su rasute svuda po selu i planinama. One podsećaju na stari način življena u Šumadiji i predstavljaju dobar primer očuvane tradicije stanovanja u ovom kraju.
Poljoprivreda uredi
Pod njivama se nalazi 600,2 ha, voćnjacima 180,54 ha, vinogradima 2,32 ha, livadama 469,79 ha, pašnjacima 298,57 ha dok ostalo zemljište zauzima 25,66 ha.
Znamenitosti uredi
- Kuća Vojina i Živojina Pavlovića, spomenik kulture[8]
- Stara škola (OŠ „Nada Naumović“, odeljenje Dulene)
- Dulensko jezero
- Dulenska reka
- Dulenski Crni vrh
Manifestacije i proslave uredi
- Seoska slava Sveti Sava
- Litije, Beli četvrtak
- Dulenski MTB Maraton
- Dulenska gulašijada Gospojinski kotlić
- Dulenska štraparijada i fijakerijada
Demografija uredi
U naselju Dulene živi 213 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 62,4 godina (60,5 kod muškaraca i 64,4 kod žena). U naselju ima 119 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 1,83.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| Dulene u popisima Jagodinske nahije — od 1818. do 1829.[2] | |||||||||||||
| Godina popisa | 1818. | 1819. | 1820. | 1821. | 1822. | 1823. | 1824/25. | 1825. | 1826. | 1827. | 1828. | 1829. | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kuće | 12 | 15 | - | 16 | 14 | 14 | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | |
| Poreske glave* | - | 21 | - | 15 | 15 | 18 | 19 | 18 | 18 | 19 | 20 | 20 | |
| Aračke glave** | 34 | 45 | - | 43 | 45 | 45 | 44 | 42 | 49 | 51 | 51 | 52 | |
| *Poreske glave = Oženjeni muškarci | ** Aračke glave = Muškarci od 7 do 70 godina | |||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 1 | ||
| 80+ | 8 | 8 | ||
| 75—79 | 14 | 17 | ||
| 70—74 | 21 | 15 | ||
| 65—69 | 21 | 23 | ||
| 60—64 | 12 | 17 | ||
| 55—59 | 2 | 9 | ||
| 50—54 | 2 | 5 | ||
| 45—49 | 5 | 3 | ||
| 40—44 | 3 | 2 | ||
| 35—39 | 6 | 1 | ||
| 30—34 | 4 | 1 | ||
| 25—29 | 5 | 2 | ||
| 20—24 | 4 | 2 | ||
| 15—19 | 1 | 1 | ||
| 10—14 | 0 | 0 | ||
| 5—9 | 0 | 0 | ||
| 0—4 | 2 | 1 | ||
| Prosek : | 60,5 | 64,4 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 108 | 22 | 69 | 12 | 5 | 0 |
| Ženski | 107 | 3 | 63 | 39 | 1 | 1 |
| UKUPNO | 215 | 25 | 132 | 51 | 6 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 59 | 46 | 0 | 0 | 6 |
| Ženski | 38 | 32 | 0 | 0 | 2 |
| UKUPNO | 97 | 78 | 0 | 0 | 8 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 1 | 1 | 3 | 0 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 1 | 1 | 6 | 0 | 1 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Galerija uredi
-
Klisura reke Dulenke, pozicija Vis -
Pogled sa Rasje -
Šljiva ranka, Dulene -
Pogled na centar sela sa Matinca -
Prnjavor potok uliva u Dulenku -
Donja mala -
Pogled sa Crnog vrha (897 m) -
Etno kuća Gajić, najlepše etno dvorište u centralnoj Srbiji 2016 -
Reka Dulenka -
Stara kuća u gornjoj mali -
Pogled sa Visa na Matinac, Lisu i centar sela -
prelivi kod brane Dulenskog jezera, zvani dulenske Plitvice
Reference uredi
- ^ „TOP 10: Najlepša sela u Srbiji”. Arhivirano iz originala 26. 10. 2020. g.
- ^ a b v Popović, Ljubodrag. Zoran Marković, ur. Jagodinska nahija, knjiga prva 1815 —1823 (PDF). Jagodina: Istorijski arhiv Jagodina. ISBN 86-902609-5-1. Pristupljeno 12. 7. 2012.
- ^ a b „Oto Sep | UPVLPS”. udruzenjepvlps.org. Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ Radišić, Nebojša. „Misterija smrti pilota Kraljevine Jugoslavije rešena posle 73 godine”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ „Dulene | SUBNOR” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ „RTK | Pilotu Oto Sepu otkriven spomenik u Dulenima” (na jeziku: srpski). 2021-04-16. Arhivirano iz originala 17. 4. 2021. g. Pristupljeno 2021-04-17.
- ^ Nektarijević, Sandra (2021-04-16). „Otkriveno spomen obeležje pilotu Oto Sepu u selu Dulene”. Grad Kragujevac (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 01. 10. 2021. g. Pristupljeno 2021-10-01.
- ^ „Kuća V. i M. Pavlovića - Dulene, Kragujevac”. web.archive.org. 2011-09-24. Arhivirano iz originala 24. 09. 2011. g. Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Popović, Ljubodrag (2005) [2005.]. Zoran Marković, ur. Jagodinska nahija, knjiga prva 1815 —1823 (PDF). Jagodina: Istorijski arhiv Jagodina. str. 9, 11, 265. ISBN 86-902609-5-1. 86-902609-5-1. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 09. 2013. g. Pristupljeno 12. 7. 2012.
