Википедија

Eftimije Murgu (Karaš-Severin)

Eftimije Murgu (rum. Eftimie Murgu), do 1970. Rudarija, je naselje i sedište istoimene opštine Eftimije Murgu u okrugu Karaš-Severin u Rumuniji .[1][2] Prema popisu iz 2021. bilo je 1.296 stanovnika.[3]

Eftimije Murgu
Eftimie Murgu
Crkva i škola
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Rumunija
OkrugKaraš-Severin
OpštinaEftimije Murgu
Stanovništvo
 — (2021)1.296
Geografske karakteristike
Koordinate44° 54′ 01″ S; 22° 05′ 34″ I / 44.900278° S; 22.092778° I / 44.900278; 22.092778
Vremenska zonaUTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST)
Aps. visina389 m
Eftimije Murgu na karti Rumunije
Eftimije Murgu
Eftimije Murgu
Eftimije Murgu na karti Rumunije

Geografija uredi

 
Klisura Rudarije

Eftimije Murgu je jedno od 15 sela Almaške doline smešteno u jugoistočnom delu okruga Karaš-Severin na nadmorskoj visini od 389 m. Od državnog puta 57B (Oravica−Bozoviči−Baile Herkulane) odvaja se asfaltni put dug 6,7 kilometara koji vodi do sela.[4] Eftimije Murgu leži na reci Rudariji, levoj pritoci Nere, u jugoistočnom delu Almaške doline. Iz doline izdižu se Almaške planine čiji se zapadni deo nalazi na teritorije opštine sa najvišim vrhom Svineča Mare (1224 m). Na ovim planinama, na visu Pregeda, izvire reka Rudarija koja prima brojne pritoke, a onda pre nego što uđe u selo, fomira klisuru u kojoj ima dosta jorgovana. Dve stene u klisuri imaju ljudski izgled, a meštani sela ih zovu Adam i Eva. U dužini od 3 kilometara poređane su brojne vodenice počevši od Vodenice kod tunela do vodenice „Din Carina”.[5]

Eftimije Murgu je sedište istoimene opštine u kojoj je jedino naselje.

Prošlost uredi

Pominje se 1410. godine kao Gerlište. Mesto je u 18-19. veku nosilo srpski naziv "Rudarje" (Rudari). Kada je 1717. godine popisan oslobođeni Banat, tu ima 82 doma. Usledilo je naseljavanje Cincara sa juga Balkana i Oltenaca tokom 18. veka.

Austrijski carski revizor Erler je konstatovao 1774. godine da mesto "Ruderia" pripada Almažkom okrugu, Oršavskog distrikta. Selo ima militarski status, a stanovništvo je bilo pretežno vlaško.[6] Tu se nalazila pravoslavna parohija koja pripada Mehadijskom protoprezviratu. Godine 1824. tu službuju tri sveštenika: jedan Srbin, paroh pop Jovan Popović i dva Rumuna (u stvari porumunjena Srbina) - kapelan Jovan Serbu i đakon Dimitrij Serbu (Srbin).[7]

Prema državnom šematizmu pravoslavnog klira Ugarske u mestu je 1846. godine bilo 2431 stanovnik. Pravoslavna parohija je pripadala Mehadijskom protoprezviratu, a crkvene matrikule su zavedene 1790. godine. Pri pravoslavnom hramu službuje tada paroh pop Jovan Sirbu, kojem je pomagao kapelan, pop Jovan Popović. Pomenuti pop Joan Sarbu (Jovan Srbin!) (1865-1922), pravoslavni sveštenik i istoričar, spada u red znamenitih meštana. Bio je sin ranijeg mesnog sveštenika Jakova Sarbu (1865), a u istoriografiji je poznat po monografiji vlaškog vladara "Mihaila Hrabrog". Seosku veroispovednu školu pohađa 1846/1847. godine 150 učenika, kojima predaje Ilija Kimpijanu učitelj.[8]

U mestu je rođen rumunski političar advokat Eftimije Murgu (1805-1870). Po njemu je naselje u 20. veku dobilo novo ime.

Istorijski spomenici uredi

Zaštićeni istorijski spomenici u Eftimije Murguu su istorijska kuća Jona Sarbua i kompleks vodenica.[9]

Kompleks vodenica u Eftimije Murguu uredi

 
 
 
 
 
 
Vodenice na reci Rudariji kod Eftimije Murgua

U dolini reke Rudarije nalazi se jedan od najvećih molinoloških kompleksa u jugoistočnoj Evropi. Ovde se nalaze 22 vodenice od drveta (brvnara) sa jednim horizontalnim vodeničkim točkom koje datiraju iz 20. veka, mada istorija svedoči o postojanju vodenica i pre toga. 1772. zabeleženo je osam vodenica, a 1874. godine evidentirana je čak 51 vodenica. Nakon velikih poplava 1827, 1942. i 1955. ostalo je 22 vodenica koje su bile u lošem stanju do kraja 90-ih godina prošlog veka kada počinje njihova restauracija koju je vodio Nacionalni muzejski kompleks „ASTRA” iz Sibinja. Vodenice najčešće nose naziv prema onom ko ih je izgradio, prema lokaciji gde se nalaze ili prema porodici koja ih poseduje. Vodenice su poredničke, odnosno u zajedničkom su vlasništvu više porodica koje su nazivane randašima (rum. rândași; po rumunskoj reči rând što znači red) jer je svaka porodica dođe samo jednom mesečno na red da čuva i koristi vodenicu. Ovaj običaj opstao je do danas, gde svaka porodica nasleđuje svoj red ili može da ga proda.[10]

Od ukupnog broja, zaštićeno je 12 vodenica. To su:[9]

  • Vodenica Maksinoanja (rum. Moara Mǎxinoanea)
  • Vodenica Vamulja (rum. Moara Vǎmulea)
  • Vodenica Hambaroane (rum. Moara Hambaroane)
  • Vodenica Popeaska (rum. Moara Popeascǎ)
  • Vodenica Firizoane (rum. Moara Firizoane)
  • Nova neukrotiva vodenica (rum. Moara "Îndǎrǎtnica Nouă")
  • Mala neukrotiva vodenica (rum. Moara "Îndǎrǎtnica Micǎ")
  • Stara neukrotiva vodenica (rum. Moara "Îndǎrǎtnica Bǎtrână")
  • Vodenica Pacaoanja (rum. Moara Pațaoanea)
  • Vodenica Trailoanja (rum. Moara Trǎiloanea)
  • Vodenica Dačikoanja (rum. Moara "Dacicoanea")
  • Vodenica kod tunela (rum. Moara de la Tunel)

Privreda uredi

Dominantne privredne delatnosti u opštini pripadaju primarnom sektoru, a to su zemljoradnja, voćarstvo, stočarstvo i eksploatacija drveta. Poljoprivredno zemljište zauzima površinu od 4.532 hektara, a šume 5.104 hektara.[4]

Stanovništvo uredi

Prema popisu iz 2021. u selu i opštini živelo je 1.296 stanovnika što je za 332 manje (-20,39%) u odnosu na popis iz 2011. kada je bilo 1.628 stanovnika.[11]

Etnički sastav prema popisu iz 2021.‍[3]
Rumuni
  
 1.221 94,21%
Ostali
  
 3 0,23%
Nepoznato
  
 72 5,56%

Popis 2002. uredi

Etnički sastav prema popisu iz 2002.[12]‍
Rumuni
  
 1.815 99,7%
Ukrajinci
  
 5 0,3%

Hronologija uredi

Hronologija broja stanovnika[13]
Godina19921993199419951996199719981999200020012002200320042005200620072008200920102011201220132014201520162017
Stanovništvo19611960196019491947195919251909190418761859182717771770174717211729172416951670165716471621160715941559

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ „The GeoNames geographical database”. 2012. 
  2. ^ „Communes of Romania”. Statoids. Gwillim Law. 2010-07-27. Pristupljeno 4. 7. 2015. 
  3. ^ a b „RPL 2021: Populaţia rezidentă după etnie, pe județe, municipii, orașe și comune”. recensamantromania.ro. Pristupljeno 27. 09. 2023. 
  4. ^ a b „Prezentarea comunei”. primariaeftimiemurgu.ro (na jeziku: rumunski). Pristupljeno 27. 09. 2023. 
  5. ^ „Registrul istoric”. primariaeftimiemurgu.ro (na jeziku: rumunski). Pristupljeno 27. 09. 2023. 
  6. ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
  7. ^ "Serbski letopisi za 1825.", Budim 1824. godine
  8. ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...",Buda 1846.
  9. ^ a b „Lista monumentelor istorice 2015: Județul Caraș -Severin” (PDF). culturacaras.ro (na jeziku: rumunski). 15. 02. 2016. Pristupljeno 27. 09. 2023. 
  10. ^ „The watermills of Rudăria”. prinbanat.ro (na jeziku: engleski). 10. 09. 2014. Pristupljeno 27. 09. 2023. 
  11. ^ „RPL 2011: Populaţia stabilă pe judeţe, municipii, oraşe şi localităti componenete”. recensamantromania.ro. Pristupljeno 27. 09. 2023. 
  12. ^ „Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor”. Arhivirano iz originala 2012-09-18. g. Pristupljeno 2011-12-08. 
  13. ^ National Institute of Statistics. „Statistical Data and Metadata Databases”. Bucharest, Romania. Pristupljeno 22. 12. 2017. 

Spoljašnje veze uredi

 
Eftimije Murgu na Vikimedijinoj ostavi.
 

Ovaj članak vezan za naselja u Rumuniji je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ефтимије_Мургу_(Караш-Северин)&oldid=27496994”