Eho
Eho (odjek, odziv ili jeka)[1] predstavlja refleksiju zvuka koji do primaoca zvuka stiže sa određenim zakašnjenjem. Kašnjenje je srazmerno razdaljini izvora zvuka i njegovog primaoca. Reč eho potiče od grčke reči ἠχώ,[2] odnosno ἦχος, u značenju „zvuk”.[3]
Eho efekat je rasprostranjen u mnogim naukama. U muzici je počeo da se koristi 1950-ih.
Opšti opis uredi
Eho je zvuk odjeka — odraz zvuka. Odjeci se primjećuju takođe ako se čuje i direktan zvuk iz izvora, kada u jednoj tački prostora može nekoliko puta da se čuje zvuk iz jednog izvora, koji dolazi direktnom stazom i odbija se (možda nekoliko puta) od okolnih objekata. Pošto zvučni talas gubi energiju tokom refleksije, zvučni talas iz jačeg izvora zvuka može da se odrazi od površine (na primer, ako su kuće ili zidovi okrenuti jedan prema drugom) više puta, prolazeći kroz jednu tačku, što i izaziva višestruki odjek (takav odjek se može primetiti za vreme grmljavine).
Eho nastaje zbog činjenice da se talasi mogu odraziti čvrstim površinama, to je zbog dinamične slike raščlapanja i uplotnjenja vazduha u blizini odražujuće površine. Ako se izvor zvuka nalazi u blizini takve površine, okrenut prema njemu pod pravim uglom ili pod uglom, blizu pravog, zvuk, odražen od takve površine, poput talasa, koji se odbija od obale, vraća se svom izvoru. Zahvaljujući odjeku, čovek, koji priča, zajedno sa drugim zvukovima može da čuje sopstveni govor, kao sa zakašnjenjem na neko vreme. Ako se izvor zvuka nalazi na dovoljnoj udaljenosti od reflektirajuće površine, a osim konkretnog izvora zvuka u blizini nema drugih izvora, tada odjek postaje najbolje izražen. Eho može lepo da se čuje i različi, ako rastojanje između direktnog i odraženog zvučnih talasa bude 50-60 ms, što odgovara 15-20 m, koje zvučni talas prolazi od izvora i nazad u normalnim uslovima.
Vrste eha uredi
- Jednokratni odjek — to je talas, odraženi od prepreke i primljen od strane posmatrača.
- Višestruki odjeci — to je eho, koje nastaje, kada je zvuk mnogo glasan i stvara ne jedan, već nekoliko sledećih jedan za drugim zvučnih odjeka.
Praktična upotreba uredi
Pošto zvučni talasi u vazduhu imaju konstantnu brzinu širenja (oko 340 metara u sekundi), vreme, potrebno zvuku da se vrati, može poslužiti kao izvor podataka o uklanjanju nekog predmeta. Da biste odredili udaljenost do objekta u metrima, potrebno je da izmerite vreme u sekundama pre povratka eha, podelite ga na dva (zvuk prolazi rastojanje do objekta i nazad) i pomnožite sa 340 — dobićete približno rastojanje u metrima. Na ovom principu je osnovana eholokacija, koja se uglavnom koristi za određivanje položaja objekta pomoću vremena kašnjenja povratka odraženog talasa. Eho je značajna prepreka za audio snimanje. Zbog toga su zidovi prostorija, u kojima se pišu pesme, radio izveštaji, kao i tekstovi televizijskih izveštaja obično opremljeni zvukogasnim ekranima od mekanih ili rebrastih materijala, koji apsorbuju zvuk. Princip njihovog rada je takav, da se zvučni talas, dodirnuvši takvu površinu, ne odbija nazad, a smanjuje unutra zahvaljujući viskoznom trenju gasa. Jak uzrok tome su porozne površine, izrađene u obliku piramida, jer se čak i odraženi talasi ponovo zrače duboko u šupljinu između piramida i dodatno se priglušuju sa svakim sledećim odrazom.
