Zgrada u ulici Turgenjevljevoj br. 1 u Beogradu
Zgrada u ulici Turgenjevljevoj br. 1 u Beogradu je podignuta 1935. godine, značajna je za organizovanje i rad Komunističke partije Jugoslavije. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1]
| Zgrada u ulici Turgenjevljevoj br. 1 u Beogradu | |
|---|---|
 Zgrada u ulici Turgenjevljevoj br. 1 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Čukarica |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1935. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| beogradskonasledje | |
Arhitektura uredi
Sagrađena je kao porodična kuća beogradskog lekara Radomira Ćirkovića. Zgrada se nalazi na uglu Kirovljeve i Turgenjevljeve ulice na Opštini Čukarica, malo je uvučena sa omanjim vrtom ispred čeone fasade. Izgrađena je po projektu opštinskog inžinjera arhitekte Marka Andrejevića kao dvokrilni ugaoni objekat čija glavna fasada sa terasom u lođi gleda prema raskrsnici, dok bočne fasade izlaze na regulacionu liniju pomenutih ulica. Zgrada je izgrađena u dva nivoa povezana kamenim stepeništem. Zidana je od tvrdog materijala – cigle — i pokrivena crepom. Nekada je na ovoj zgradi bilo tri ulaza: dva su vodila iz ulice Turgenjevljeva u prostorije prizemlja, a treći iz Kirovljeve ulice u suteren. Jedan od prva dva ulaza kasnije je zazidan.
Pored vlasnika, u njoj su stanovali partijski aktivisti, Lazar Kočović i Petruša Kočović-Zorić. Već od 1936. godine zgrada je postala mesto sastajanja i povremenih boravaka istaknutih članova Komunističke partije Jugoslavije. Godine 1943. Lazar Kočović je kao aktivista NOP-a[2] uhapšen i zatim streljan u logoru na Banjici. Njegova sestra Petruša ostala je u istom stanu do 1945. godine.
Istorijat uredi
U godinama pred Drugi svetski rat dispozicija ove građevine i njen položaj odgovarao je potrebama Partije.[3] Prema Petrušinim sećanjima, kao i drugih aktivista, u ovoj zgradi su se sastajali ili sklanjali od policijskog progona brojni aktivosti. Zabeleženo je da su ovde boravili: Sreten Žujović, Moma Marković, Svetozar Vukmanović-Tempo, Lepa Perović, Krsto Popivoda, Milojko Mićunović, Đuro Strugar, Ivan Milutinović, Blagoje Nešković i drugi. U zgradi su se tada pred rat održavali brojni sastanci i savetovanja. Dva najznačajnija savetovanja Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju održana su u februaru i martu 1941. u zgradi Radomira Ćirkovića u Turgenjevljevoj 1. Na martovskom Savetovanju održanom 30. marta prisustvovali su: Josip Broz Tito, Rade Končar, Ivan Milutinović, Đuro Strugar, Miloš Matijević, Lazar Koliševski, Ljubinka Milosavljević, David Pajić, Radoje Dakić, Ivo Lola Ribar, Milovan Đilas, Svetozar Vukmanović Tempo i brojni drugi. O ovom sastanku objavljeno je više radova, pored sećanja učesnika i brojnih članaka u dnevnoj štampi i časopisima, ovaj martovski događaj opisan je u monografiji: „Čukarica, radnički pokret i NOB”, kao i u šestom tomu Titovih sabranih dela.[4]
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda/Zgrada u ulici Turgenjevljevoj br. 1
- ^ Hronologija naprednog radničkog i narodnooslobodilačkog pokreta Beograda, izdanje istorijskog arhiva Beograda, 1960.
- ^ Beograd se seća, spomenici i spomen obeležja Narodnooslobodilaćkog rata, MGB, Beograd 1964
- ^ Tito – misao, reč i delo – Izložba Arhiva Jugoslavije i Vojno-istorijskog instituta, katalog izložbe autor Živojin Spasić, Arhiv Jugoslavije, Beograd 1980.
