Zidnjak
Zidnjak ili kavijor je tkana vunene prostirka koja se koristila na zidu kao zaštita od hladnoće i/ili u dekorativne svrhe.[1]
Razlika između zidnjaka i kuvarice uredi
Ne treba ih mešati sa „kuvaricama” koje se u nekim delovima Balkanskog poluostrva zovu i zidnjaci, i koje su se takođe kačile na zid. One su za razliku od zidnjaka — vezeni manji ili veći komadi platna s odgovarajućim predstavama i pisanim porukama koje su pod uticajem grada, odnosno ženskih škola i domaćičkih kurseva kasno ušli u upotrebu i to najpre u ravničarskim a kasnije, retko, i u planinskim selima.[2]
Namena uredi
Zidnjaci su obično stavljani na zid, uz krevete ili pored klupa za sedenje u kuhinjskom delu, i imali su dekorativnu ali i zaštitnu ulogu, jer su štitili od hladnoće, tokom sedenja na klupi ili spavanja u krevetu.
Ovi predmeti se i danas kao vrednost čuvaju u ormanima i škrinjama, jer u većini slučajeva nemaju upotrebnu vrednost u domaćinstvu, već nalaze primenu u običajima – daruju se na svadbi i poklanjaju za uspomenu.
Izrada uredi
Najčešće su tkani od vune u dva ili četiri nita. Ponekad su improvizovani od jednostavnih karo prekrivki. Bilo je i zidnjaka s razvijenom kompozicijom dobijenom tkanjem na dasku.[3]
Šezdesetih godina dvadesetog veka u Srbiji se izrađuju zidnjaci, slični onima koje su doneli radnici na privremenom radu u Austriji, Nemačkoj. To su industrijski zidnjaci s naturalistički rešenim kompozicijama – lova, scena iz prirode. Na njima su najčešće bili zastupljeni zoomorfni motivi, predstave jelena, paunova itd.
Vidi još uredi
Izvori uredi
Literatura uredi
- Marković, Zagorka, Ženska domaća radinost – Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, 38, Beograd 1975.
- Petrović, Đurđica, Srednjovekovni vuneni pokrivači, Simpozij „Seoski dani Sretena Vukosavljevića“, Prijepolje, 1976.