Iguman Nestor (Trkulja)
Nestor Trkulja (Crni Lug kod Bosanskog Grahova, 16. oktobar 1899 — Manastir Mileševa, 27. septembar 1941) je novokanonizovani srpski svetitelj. Bio je iguman Manastira Mileševe.[1][2]
| Nestor Trkulja | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 16. oktobar 1899. |
| Mesto rođenja | Crni Lug, Austrougarska |
| Datum smrti | 27. septembar 1941. (41 god.) |
| Mesto smrti | Manastir Mileševa (šuma iznad manastira), NDCG (defakto) Kraljevina Jugoslavija (dejure) |
| Svetovni podaci | |
| Kanonizacija | 11. jul 2005. od strane Srpske pravoslavne crkve |
| Glavno svetilište | Manastir Mileševa |
| Praznik | Sveti novomučenici Dabrobosanski i Mileševski, 11. jul |
Život uredi
Sveštenomučenik Nestor (Trkulja) rođen je 16. oktobra 1899. godine u Crnom Lugu kod Bosanskog Grahova. Nakon završetka crnoriške škole, postaje crnorizac u Svetoj obitelji Rakovica 1924. godine. Iste godine primio je i svještenički čin. Pred početak Drugog svjetskog rata postavljen je za starješinu Mileševe.
Stijreljali su ga partizani 27. septembra, u oktobru ili u novembru 1941. godine uz besmislenu optužbu da je Italijanima prokazao Ljubišu Miodragovića. Takvi podaci doprli su do revolucionara Danila Jaukovića koji je o tome pisao da je Ljubiša sa drugaricom Đinom zanoćio u Sedobru, na gumnu, kod kuće seljaka Voja Bojovića. Italijani su, po Jaukoviću, obavješteni od Trkulje gdje se nalazi Miodragović, došli 27. septembra ujutro u selo Sedobro i ubili ga na spavanju, kao i Radoša i Pera Bojovića, dok se Đina Vrbica - Miodragović spasila. Italijani su spalili sve zgrade Bojovića.[3]
Druga komunistička kleveta za ubistvo igumana Trkulje, koje je obavljeno bez prethodnog suđenja, je bila od Mjesnog komiteta za Prijepolje. Sekretar Branko Radičević i jedan od članova, Milutin Divac, imali su podatke da iguman radi na organizovanju četnika i da je zato išao u Priboj na nekakve četničke dogovore. Te podatke je Mjesni komitet dao komandi Mileševske čete i ona se time rukovodila. U to vrijeme tu nije bilo četnika, pa je apsurdna teza o njegovoj krivici. U separatu Divca o tome nema ni jednog dokaza, sem paušalnih tvrdnji. U cijeloj istoriografiji NOR-a mileševskog kraja, pisanoj pet decenija, nigdje nema valjanog dokaza o bilo kakvoj igumanovoj krivici. Postoje samo pretpostavke: posumnjalo se, ima mišljenja, organizovao četnike. Tek pola vijeka kasnije, Vojin Bojović pošteno priznaje igumanovu nevinost. Ubistvo u Sedobri se desilo na Krstovdan, 27. septembra 1941. godine.[4]
Stari Radovan Pusulić iz Sedobra se taj dan vratio kući sa vašara u Prijepolju. Po njegovom svjedočenju, tog ljeta su hrvatske ustaše u tom kraju naoružavale njihove komšije muslimane, huškajući ih protiv Srba. U sumrak je dobio poruku komšija i rođaka Bojovića, da hitno dođe kod njih. Rekli su mu da se nešto značajno sprema. Zlatar je bio pun partizana, koji su brzo trebali zauzeti taj kraj od Italijana. Sa Bojovićima je krenuo u susjedno muslimansko selo Taševo. Došli su do kuće taševskog kmeta Saita Halilovića. Miloš Bojović je seljanima zapovijedio predaju oružja partizanima, čija je komanda bila na gumnu Boja Bojovića. Oprezni muslimani su naivnom Milošu to i obećali, ali to niko od njih nije uradio. Umjesto predaje oružja, tu informaciju su javili Italijanima u Prijepolju, a iste noći je usljedilo opkoljavanje sela Sedobro. Pored Halilovića, sumnja je bila i na Arslanu Barjaktareviću iz Taševa, da je obavijestio fašiste. Zato su ga partizani likvidirali, a Haliloviću je nakon rata suđeno. Ipak je sve zataškano, da bi se laž o krivici igumana održala. Koji su pogriješili, nisu bili voljni da priznaju svoju grešku. Vojko Bojović, nosilac partizanske Spomenice 1941. iz familije Bojovića u Sedobru je rekao da je kao borac Prve mileševske partizanske čete učestvivao u hvatanju i stradanju igumana Nestora Trkulje. Upali su noću u konake i iz postelje izvukli igumana i odveli ga u šumu iznad svete obitelji. Molio je da mu poštede život. Govorio je da ni za šta nije kriv. Da bi spasio svoj život, nudio im je novac, zlato... Rukovodstvo čete je sve to odbilo.[5]
Ubijen je po kratkom postupku. Bez suđenja. Petorka ga je strijeljala plotunom. Potom je leš zatrpan u jednoj jaruzi granjem i lišćem. Par dana kasnije ga seljaci iz okoline pronalaze i tijelo dostojno sahranjuju. Vojko Bojović je tada vjerovao da to čini zbog Ljubiše, njegovog brata Pera i rođaka Radoša. Na osnovu svega što je naknadno saznao, čvrsto je bio uvjeren da za njihovu smrt iguman nije bio ništa kriv. Zamagljivanje stvarnih uzroka igumanove smrti našlo se i u jednoj zavičajnoj ratnoj pjesmi, objavljenoj u brošuri Rukopisna zbirka Dušana Tomaševića - Ćirka od autora dr Petra Vlahovića, koju je 1960. izdao Etnografski institut SANU u Beogradu. Iz pjesme je volšebno izostavljeno osam stihova koji su bili u njenoj prvobitnoj izvornoj verziji. Ti stihovi su:
Za špijune nema više dana, uhvatiše crnog igumana, i špijuna hvataju Arslana, jer ustaše ne mogu sa nama. Svaki špijun treba da se strelja, ta odluka narodna je želja, a da ima još bi kaznu višu za našega pokojnig Ljubišu...
U brošuri dr Petra Vlahovića ovih stihova nema. U završnom stihu pjesme se pominju naši Brankovići i čitaoci, bez izostavljenih stihova, ostaju u dilemi ko su bili naši Brankovići (izdajnici). To su, po pjesmi, bili crni iguman i špijun Arslan. Ćirkova prvobitna verzija pjesme je odštampana na pisaćoj mašini ilegalne partijske ćelije KPJ u selu Divcima krajem 1942.[6]
Nakon 15 godina, u falsifikovanoj verziji objavljene pjesme, ne pominju se muslimanske ustaše (špijun Arslan), a onda, po simetriji, izostao je i iguman. O stradanju igumana, pisao je Stanislav Krakov u knjizi General Milan Nedić (drugi dio, str. 98., izdanje Iskre iz Minhena, 1968.).[7]
Krakov je bio u Mileševi devet dana nakon ubistva igumana. U susret mu je izašao mladi crnorizac, rodom iz Bosanskog Grahova, koji mu je rekao da su komunisti prije devet dana ubili igumana, a da su tijelo našli i sahranili pored svete obitelji, prije tri dana. Svježa humka je bila pored zida manastira. Drugi monah, Rus, bivši carski oficir, u trenutku dolaska komunista bježi u Pljevlja. Sutradan, po dolasku autora knjige, Rus monah se opet vratio u manastir. Sabrat Mileševe, jeromonah Aleksije Nenadić, u pismu koje je napisao jereju Branislavu Puriću, privremenom starješini Mileševe, navodi da je iguman od komunista ubijen 27. septembra 1941. godine. Nakon ubistva Nestora Trkulje, Mileševa je privremeno opustila.[8]
Kanonizovan je 11. jula 2005. i praznuje se na dan Svetih novomučenika Dabrobosanskih i Mileševskih.
Izvori uredi
- ^ „Spomen na sveštenomučenika mileševskog Nestora | Srpska Pravoslavna Crkva [Zvanični sajt]”. www.spc.rs. Arhivirano iz originala 13. 07. 2020. g. Pristupljeno 2020-07-11.
- ^ „Sveti novomučenici i ispovednici Mitropolije dabrobosanske i mileševske i Sveti sveštenomučenik Nestor mileševski”. Žive Reči Utehe (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 12. 07. 2020. g. Pristupljeno 2020-07-11.
- ^ Džomić 1997, str. 108.
- ^ Džomić 1997, str. 109.
- ^ Džomić 1997, str. 110.
- ^ Džomić 1997, str. 111.
- ^ Džomić 1997, str. 112.
- ^ Džomić 1997, str. 113.
Literatura uredi
- Džomić, Velibor (1997). Stradanje srbske crkve od komunista. Svetigora, izadavačka ustanova mitropolije crnogorsko-primorske.
