Ijan Smit
Ijan Daglas Smit (engl. Ian Douglas Smith; Šurugvi, 8. april 1919 — Kejptaun, 20. novembar 2007) bio je premijer Britanske krunske kolonije Južna Rodezija od 16. aprila 1964. godine do 11. novembra 1965. i predsednik vlade Rodezije (sada Zimbabve) od 11. novembra 1965. do 1. juna 1979. godine. Kao premijer sprovodio je rasnu diskriminaciju nad većinskim domorodačkim stanovništvom.
| Ijan Daglas Smit | |
|---|---|
 Ijan Smit 1990. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 8. april 1919. |
| Mesto rođenja | Šurugvi, Južna Rodezija |
| Datum smrti | 20. novembar 2007. (88 god.) |
| Mesto smrti | Kejptaun, Južnoafrička Republika |
| Univerzitet | Univerzitet Rouds |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Rodezijski front |
Biografija uredi
Rođen je u gradiću Selukve (sada Šurugvi) i obrazovan je u Gvelu (sada Gveru) i na Univerzitetu Rouds u Južnoj Africi.
Nakon završenih prestižnih škola, borio se u Drugom svetskom ratu gde je njegov avion srušila nemačka protivvazdušna odbrana. Kao posledica nesreće, jedna strana lica ostala mu je zauvijek paralisana. Kad se Drugi svetski rat završio, uključio se u politiku. Nakon lutanja po nekoliko stranaka, konačno je stvorio Rodezijski front.[1]
Nezavisnost Rodezije i vladavina uredi
Iako je proces dekolonizacije počeo nakon rata, Rodezija nije dobila nezavisnost kao druge kolonije pod britanskom krunom. U takvom polu-kolonijalnom statusu Smit se dobro snašao. Bio je premijer od 16. aprila 1964.[2] do 11. novembra 1965. godine. Nakon što nezavisnost nije izborena, Smit poslednjeg dana svog premijerskog mandata povlači jedan veoma loš potez. Naime, donesena je i javno objavljena Jednostrana deklaracija nezavisnosti. Uspostavljena je vladavina bele manjine. Belci nikad nisu imali udeo veći od 5% u celokupnom stanovništvu, a ipak bi na izborima dobili 95% svih glasova. Taj čin jednostrane nezavisnosti, UN i ostali važni međunarodni faktori proglasili su nezakonitim. Ujedinjene nacije su januara 1966. godine nametnule sankcije Rodeziji zbog režima Ijana Smita koji su klasifikovali kao rasistički[3].
Smit je svoj režim temeljio na premisi kako nije dobro da se uvede vladavina većinskog stanovništva navodeći time primere afričkih država kao što su Gana, Tanzanija, Uganda i Nigerija. Protiv njegove vlasti bunili su se i domaći, pa i strani političari. Kod kuće Smitu su probleme zadavale stranke ZANU i ZAPU čije su vođe bili Robert Mugabe i Džošua Nkomo kao predstavnici etničkih skupina crnačkog stanovništva. Mnoge demokratske zemlje sa Zapada odbile su da priznaju njegovu tvorevinu, a među onima koji su mu nudili razne stvari da nagodbom siđe s vlasti bili su Harold Vilson i Henri Kisindžer.
Smit je takođe dok je bio na vlasti, predlagao da se broj zastupnika crnaca i belaca u parlamentu uredi na način da više zastupnika ima onaj ko plaća veći porez.
Kraj karijere uredi
Konačno su 1980. održani izbori u kojima je Smit bio prinuđen da siđe s vlasti, a na mestu premijera ga je nakratko zamenio biskup Abel Muzoreva. Zimbabve je postao nezavisan nakon sedam godina borbe i 40.000 žrtava.
Nakon povlačenja iz aktivne politike, bunio se protiv Mugabeove vlade. Živeo je sa ćerkom Džin u Kejptaunu.
Ijan je bio oženjen i imao sina Aleka koji nije podržavao očevu politiku. Alek je umro 2006. na aerodromu Hitrou. Oženivši Dženet Vot, postao je očuh njenoj deci, Robertu i Džin. Živio je sa ćerkom Džin, udovicom, u Južnoafričkoj Republici. Umro je 2007. u 88. godini,[4][5] a uzrok smrti bio je moždani udar.
Izvori uredi
- ^ Wood 2005, str. 100.
- ^ Van Rensburg, A. P. J. (1975). Contemporary Leaders of Africa. Cape Town: HAUM. str. 317. ISBN 978-0-7986-0156-6. OCLC 1676807.
- ^ United Nations: Sanctions Against Rhodesia - TIME
- ^ „Ex-Rhodesia leader Ian Smith dies”, BBC News, 21. 11. 2007, Pristupljeno 12. 5. 2013
- ^ „Obituary: Ian Smith”, BBC News, 20. 11. 2007, Pristupljeno 12. 5. 2013
Literatura uredi
- Wood, J. R. T. (2005). So Far and No Further!: Rhodesia's Bid for Independence During the Retreat from Empire 1959–1965. Victoria, British Columbia: Trafford Publishing. str. 100. ISBN 978-1-4120-4952-8. OCLC 61258300.
