Ilja Prigožin
Ilja Romanovič Prigožin (rus. Илья́ Рома́нович Приго́жин; Moskva, 25. januar 1917 — 28. maj 2003) bio je sovjetsko−belgijski hemičar, poznat po svom radu na disipativnim strukturama, složenim sistemima i ireverzibilnosti. Dobitnik Nobelove nagrade.
| Ilja Prigožin | |
|---|---|
 Ilja Romanovič Prigogin | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 25. januar 1917. |
| Mesto rođenja | Moskva, Ruska Imperija |
| Datum smrti | 28. maj 2003. (86 god.) |
| Mesto smrti | Brisel, Belgija |
| Nagrade | Nobelova nagrada za hemiju (1977) |
Biografija uredi
Poreklo i obrazovanje uredi
Prigožin je rođen 25. januara 1917. godine u Moskvi, nekoliko meseci pre izbijanja Oktobarske revolucije.[1] Njegov otac, Roman Prigožin, je hemijski inženjer na Moskovskom tehnološkom institutu. Porodica je bila kritična prema novom sovjetskom sistemu i napustila je Rusiju 1921. godine. Najpre su emigrirali u Nemačku, a 1929. u Belgiju, da bi 1949. godine dobili belgijsko državljanstvo. Diplomirao je hemiju 1943. na Slobodnom univerzitetu u Briselu i odbranio doktorat 1945. o termodinamičkim sistemima.
Naučna karijera uredi
Godine 1947. postavljen je za profesora fizičke hemije na Slobodnom univerzitetu u Briselu. Radi u oblasti termodinamike i neravnotežnih ireverzibilnih sistema. Da bi objasnio proučavane pojave, razvio je teoriju disipativnih struktura. On predstavlja strukture koje ispituje kao nelinearnu funkciju vremena i razmatra njenu sposobnost da razmenjuje materiju ili energiju sa okolinom, spontano se destabilizujući. Pedesetih godina 20. veka formulisao je teoremu (Prigožinova teorema) prema kojoj je stopa generisanja entropije u otvorenom termodinamičkom sistemu minimalna i da je termodinamička nestabilnost karakteristična za samoorganizovane sisteme.
Godine 1962. Prigožin je postao direktor Međunarodnog instituta za fiziku i hemiju „Solve“ u Briselu. Proučava primenu teorije neravnotežnih termodinamičkih sistema na biološke sisteme i predlaže da se teorija i matematički modeli mogu primeniti na društvene sisteme, transport i upravljanje prirodnim resursima, meteorologiju i drugde.
Od 1967. godine je i direktor Centra za statističku mehaniku i termodinamiku, koji je osnovao na Univerzitetu Teksas – Ostin.
Preminuo je 28. maja 2003. godine u Briselu u 86. godini.
Priznanja uredi
Godine 1977. dobio je Nobelovu nagradu za hemiju „za doprinos termodinamici neravnotežnih procesa, posebno u teoriji disipativnih struktura“.
Ilja Prigožin je bio član Kraljevske belgijske akademije, Njujorške akademije nauka, Rumunske akademije nauka, Kraljevskog naučnog društva Upsale, Nemačke akademije prirodnjaka „Leopoldina“, Američke akademije humanističkih i prirodnih nauka, američkog Hemijskog društva i Poljskog hemijskog društva.
Reference uredi
- ^ Multiple sources:
- Leroy, Francis (13. 3. 2003). Francis Leroy. A century of Nobel Prizes recipients: chemistry, physics, and medicine (p. 80). ISBN 9780203014189. Pristupljeno 12. 3. 2012.
- „Vicomte Ilya Prigogine (Obituary, The Telegraph)”. Telegraph. 5. 6. 2003. Pristupljeno 12. 3. 2012.
- Ramage, Magnus; Shipp, Karen (29. 9. 2009). Magnus Ramage, Karen Shipp. Systems Thinkers (p. 227). ISBN 9781848825253. Pristupljeno 12. 3. 2012.
- „Andrew Robinson. Time and notion”. Timeshighereducation.co.uk. 17. 7. 1998. Pristupljeno 12. 3. 2012.
- „Time and Change”. Chaosforum.com. 28. 5. 2003. Arhivirano iz originala 25. 4. 2012. g. Pristupljeno 12. 3. 2012.
- „Biography of Ilya Prigogine”. Pagerankstudio.com. Pristupljeno 12. 3. 2012.
Spoljašnje veze uredi
- Ilja Prigožin na sajtu Nobelprize.org including the Nobel Lecture, 8 December 1977 Time, Structure and Fluctuations
- The Center for Complex Quantum Systems
- Emergent computation
- Video of Ilya Prigogine talking about complexity na sajtu YouTube
- An interview of Ilya Prigogine with Giannis Zisis na sajtu YouTube
- Interview with Prigogine (Belgian VRT, 1977)
- Ilja Prigožin na sajtu Internet Archive (jezik: engleski)
