Kalinovik
Kalinovik je gradsko naselje i sjedište istoimene opštine na jugu Republike Srpske, BiH. Prema podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naseljenom mjestu Kalinovik ukupno je popisano 1.040 lica.[1]
Kalinovik | |
|---|---|
.jpg) Kalinovik | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština | Kalinovik |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  1.095 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 30′ 15″ S; 18° 26′ 48″ I / 43.50414° S; 18.44675° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 1.070 m |
  Kalinovik Kalinovik na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 71230 |
| Pozivni broj | 057 |
| Veb-sajt | www |
Geografija uredi
Nalazi se 60 kilometara južno od Istočnog Sarajeva, 54 kilometra od Foče, 60 kilometara od Nevesinja, 65 od Gacka i 75 kilometara od Konjica. Sa Gackom, Nevesinjem i Konjicom, Kalinovik je povezan makadamskim ili djelimično asfaltiranim putevima. Postoje inicijative za potpuno asfaltiranje puteva Kalinovik-Gacko i Kalinovik-Nevesinje u svrhu bolje povezanosti opština Istočne Hercegovine. Opština Kalinovik graniči se sa opštinama Foča, Foča-Ustikolina, Konjic, Nevesinje, Gacko i Trnovo.
Vode uredi
Kroz Kalinovik protiču dva potoka, Rasovača i Krivača, koji izviru u podnožju Treskavice. Pored Kalinovika protiče i potok Tatinac, koji zajedno za Rasovačom i Krivačom pripada slivu Neretve, odnosno slivu Jadranskog mora.
Istorija uredi
Kalinovik se prvi put pominje u 14. vijeku kao Kučevo.
Rimljani uredi
Na području današnje Opštine Kalinovik nalaze se mnogobrojni istorijski spomenici koji svjedoče o životu i kulturi raznih civilizacija koje su se smjenjivale na ovom prostoru. Iako je nedovoljno istražena istorija ovog područja, ima materijalnih nalazišta koja datiraju iz praistorijskog doba o postojanju naroda koji se smatraju starosjedioci Balkana. Iz tog perioda nađena su utvrđenja i naselja na lokalitetima: Kalinovik, Boženova glava, Jasen, Vrhovina, Hotovlje, Kutine, Dobro Polje, Koriljevo, Gradac, Jelašca, Šivolji, Jažići, Vlaholje i Gvozno. Svjedočanstvo o dolasku Rimljana na ove prostore nalazimo u ostacima putne mreže koja je povezivala bosanska trgovačka i rudarska mjesta sa Humom, Dubrovnikom i primorjem. Trase rimskih puteva vidljive su u selima Jažići, Mosorovići i Bukvica. Ovi putevi bili su osigurani vojnim logorima, a drugih dokaza o razvijenoj privredi nema. Pretpostavlja se da je malobrojno stanovništvo živjelo od gajenja stoke.[2]
Srednji vijek uredi
U srednjem vijeku područje biva značajnije naseljeno, a glavna zanimanja su trgovina i stočarstvo. 1180.godine, kao centar Župe Zagorje, prvi put se pominje srednjevjekovno naselje Kučevo. Da je u Kalinoviku, ali i u njegovoj okolini, postojao buran srednjovjekovni život potvrđuju veliki broj stećaka (do danas je pronađeno i evidentirano 1793 ).Zagorje se u srednjem vijeku rasprostiralo od Dobrog Polja do gornjeg toka rijeke Neretve, do stare Župe Viševe sa gradom Velentinom.Ova Župa je pripadala Bosni, što potvrđuje postojanje carinarnice vojvode Sandalja Hranića Kosače iz 1406. godine.[2]
Turska vlast uredi
Padom Hercegovine pod tursku vlast, nahija Zagorje pripada Hercegovini. 1469. g. mijenjaju se etničke prilike, nastaju velika migraciona kretanja: dolaze spahije i kmetovi iz drugih područja ( Čengići - Mala Azija...), a na silu se odvodi domaće stanovništvo u druge krajeve, a dio stanovništva prima islam. Nastaje težak život za pravoslavno stanovništvo. Nameti u vidu poreza, kuluka, bespravnost i nesigurnost podsticalo je stanovništvo na otpor u vidu stalne hajdučije. Tako je bilo sve do 1875. godine kada je nezadovoljstvo kulminiralo u vidu opštenarodnog ustanka poznatog kao Nevesinjska puška. Ustanički pokret zahvatio je i ove prostore, stanovništvo se oslobađa turske vlasti, ali to ne traje dugo jer je već 1878. godine došlo do okupacije od strane Austro-Ugarske.[2]
Austro-ugarska vlast uredi
Period Austro-Ugarske vladavine je prava protivmjera turskoj vladavini. Iako zanačajno bolja i uređenija vlast i ona je izazivala nezadovoljstvo kod pravoslavnog i muslimanskog stanovništva. Vojni zakon donesen 1881. godine bio je povod za ustanak u januaru 1882. godine. Ustanak je počeo u Ulogu a ustaničke vođe su bili i prvaci srpskog i muslimanskog stanovništva: Pero Tunguz, Stojan Kovačević, Salko Forta i Omer Šačić. Ustanak se proširio i na susjedna područja: Nevesinje, Gacko, Konjic, Foču i Trnovo. Bez programa i veće podrške brzo je ugušen ali je dugo tinjao. Arhaično i buntovno stanovništvo Austro-Ugarska vlast je držala pod kontrolom prisustvom znatnog broja žandarmerije i vojske i čestim manevrima . Za te namjene izgrađene su vojne kasarne i putna mreža koja ih je povezivala. Putna mreža izgrađena u tom periodu i danas je osnov saobraćajne infrastrukture opštine. U tom periodu Kalinovik postaje značajnije naselje i administrativni centar područja.[2]
Prvi svjetski rat uredi
Period Prvog svjetskog rata odrazio se najviše u pogledu mobilisanja vojnosposobnih muškaraca u vojsku Austro-ugarske monarhije, a jedan značajan dio kao dobrovoljci borio se na strani srpske vojske.[2]
Međuratni period uredi
Period između dva svjetska rata Kalinovik je obilježio sa uspostavljanjem jakog vojničkog garnizona. Privreda nije razvijena, a glavne djelatnosti su gajenje stoke i eksploatacija šume.[2]
Drugi svjetski rat uredi
U Drugom svjetskom ratu slijede ponovna razaranja, pljačke, paljevine, pokolji,masivna stradanja. Na području su prisutne razne formacije četničkih, partizanskih i ustaških jedinica kao italijanskih i njemačkih. Na ovim prostorima posebno su jak odraz imale IV i V ofanziva koje su se odvijale i dijelom na teritoriji Opštine Kalinovik.[2]
Kultura uredi
U Kalinoviku se nalazi srpska pravoslavna crkva Svetih apostola Petra i Pavla sagrađena krajem 19. vijeka.[3] Svake godine na dan opštine Petrovdan održava se „Kalinovički poetski vijenac” na kome se dodjeljuje Nagrada „Petrovdanski vijenac”.[4]
Ovde se nalazi i Narodna biblioteka „Jovan Dučić”.
Stanovništvo uredi
| Sastav stanovništva – naselje Kalinovik | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013. | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. | |||
| Ukupno | 1 040 (100,0%) | 1 385 (100,0%) | 1 196 (100,0%) | 795 (100,0%) | 703 (100,0%) | ||
| Srbi | 1 024 (98,46%) | 1 061 (76,61%) | 902 (75,42%) | 670 (84,28%) | 622 (88,48%) | ||
| Bošnjaci | 7 (0,673%) | 244 (17,62%)1 | 200 (16,72%)1 | 89 (11,19%)1 | 22 (3,129%)1 | ||
| Crnogorci | 5 (0,481%) | – | 28 (2,341%) | 10 (1,258%) | 9 (1,280%) | ||
| Hrvati | 2 (0,192%) | 4 (0,289%) | 9 (0,753%) | 6 (0,755%) | 17 (2,418%) | ||
| Ostali | 2 (0,192%) | 46 (3,321%) | 7 (0,585%) | 8 (1,006%) | 2 (0,284%) | ||
| Jugosloveni | – | 30 (2,166%) | 50 (4,181%) | 12 (1,509%) | 29 (4,125%) | ||
| Makedonci | – | – | – | – | 2 (0,284%) | ||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Rezultati Popisa 2013, gradovi, opštine, naseljena mjesta”. Republički zavod za statistiku. Arhivirano iz originala 23. 03. 2017. g. Pristupljeno 12. 9. 2019.
- ^ a b v g d đ e „ISTORIJA”. kalinovik.info. Pristupljeno 2024-03-06.
- ^ Članak o crkvi na sajtu mitropolije dabrobosanske[mrtva veza] (jezik: srpski)
- ^ „Petrovdanski vijenac”. Radio-televizija Republike Srpske. 14. 7. 2012. Pristupljeno 15. 7. 2012.
Spoljašnje veze uredi
- Opština Kalinovik (jezik: srpski)
- Maplendija: Gugl satelitska mapa
- Foling rejn: Geografske koordinate
- Portal Vijesti Srpske Arhivirano na sajtu Wayback Machine (31. jul 2021)
