Википедија

Kanbera

Главни град Аустралије

Kanbera (engl. Canberra) je glavni grad Australije. Prema popisu iz Juna 2022 u gradu je živelo 456.692 stanovnika i time predstavlja najnaseljeniji grad u unutrašnjosti Australije. Smešten je u Australijskoj prestoničkoj teritoriji, 300 km južno od Sidneja i 650 km severoistočno od Melburna. Za prestonicu Australije izabran je 1908. kao kompromisno rešenje između Sidneja i Melburna. Kanbera predstavlja neobičan australijski grad koji je od samog nastanka, planski građen. 1913. godine, na međunarodnom takmičenju planskog uređenja i izgradnja grada, arhitekta Volter Grifin iz Čikaga proglašen je za pobednika. Prilikom planiranja izgradnje Kanbere, arhitekta je veoma obraćao pažnju na izgled samog grada i na vegetaciju koja se tada nalazila na tom prostoru. Zbog toga grad dobija laskavi naziv „Bush Capital“ (buš je australijski izraz za prirodu). Zbog Prvog i Drugog svetskog rata izgradnja je bila nekoliko puta prekidana. Posle 1945. usledili su ozbiljni i vidljivi radovi.

Kanbera
engl. Canberra
Kolažni prikaz gradskih znamenitosti Kanbere
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Australija
Savezna državaAustralijska prestonička teritorija
Osnovan12. mart 1913.
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2022.456.692
 — gustina566,9 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate35° 18′ 30″ J; 149° 07′ 30″ I / 35.308333° J; 149.125° I / -35.308333; 149.125
Vremenska zonaUTC+10
Aps. visina700 m
Površina805,6 km2
Kanbera na karti Australije
Kanbera
Kanbera
Kanbera na karti Australije
Pozivni broj0251, 0252, 0261, 0262
Veb-sajt
act.gov.au

Reč Kanbera potiče iz jezika australijskih starosedelaca Aboridžina i znači „mesto za susret“.

Kao prestonica vlade Australije, u Kanberi su smešteni dom Parlamenta Australije i Visokog suda Australije, kao i mnogobrojne vladine kancelarije i ustanove. Takođe u gradu se nalazi i nekoliko istorijskih i kulturnih nacionalnih znamenitosti Australije.

Istorija uredi

Glavni članak: Istorija Kanbere
 
Blundelova koliba sagrađena oko 1860.

Pre doseljavanja Evropljana, teritoriju današnje Kanbere naseljavala su plemena Ngunaual i Ualgalu. Arheološke istraživanja dokazala su da su prva naselje postojala 21.000 godina pre nove ere.[1] Današnja Kanbera, nosi ime koje je stotinama godina starije od nje.

Evropski istraživači naselili su grad ranih 1820-ih godina. Od 1820. do 1824. iz Evrope bilo je poslato četiri ekspedicije. Kako arheolozi veruju, Džošua Johan Mor je bio jedan od prvih graditelja nove Kanbere.[2] On je od starosedelaca otkupio veliku površinu grada. Ozbiljnija evropska naseljavanja desila su se krajem 19. veka.

 
Otvaranje Zgrade Parlamenta u maju 1927.

Razvojem Novog Južnog Velsa, koji je za kratko vreme prerastao od mnogobrojnih sela do države prestonice, počela je debata između Sidneja i Melburna. Oba grada koja su se sve više razvijala, zahtevali su od vlasti Australije da postanu glavni grad Australijskog saveza. Kako je nadmetanje i rasprava sve više uzimala maha, došlo je do kompromisnog rešenja. Odlučeno je da se izgradi nova prestonica na teritoriji između Sidneja i Melburna. Dogovoreno je da će se tokom izgradnje grada, sve bitne državne poslove i funkcije odvijati naizmenično u Sidneju i Melburnu. Jedan od zahteva za izgradnju nove prestonice bio je udaljenost novog grada od Sidneja ne sme da bude manja od 165 km. Državni geometar Čarls Skrajvener došao je na ideju da se umesto izgradnje novog grada, iskoristi gradsko područje Kanbere koja je bila da zadovoljavajućoj udaljenosti a i ispunjavala je sve propise. Godine 1908, vlasti Melburna i Sidneja složili su se da je Kanbera odlično područje za novu prestonicu. Zvaničnici su raspisali konkurs za uređenje grada. Konačno je 1. januara za najbolji projekat proglašena ideja Voltera Berlija Grifina. 1913, Grifin dobija sredstva iz nacionalnog investicionog plana. Dana 12. marta 1913. grad je službeno nazvan Ledi Denman, po Gertrudi Denman, supruzi tadašnjeg glavnog guvernera lorda Tomasa Denmana. Svakog drugog martovskog ponedeljka obeležavaju se Dani Kanbere.

Sa otvaranjem Privremene zgrade parlamenta, savezna vlada se preselila u Kanberu 9. maja 1927.[3] Zategnuti odnosi u Evropi, Prvi svetski rat, Velika kriza i Drugi svetski rat značajno su ugrozili razvoj projekta. Neke od planiranih institucija nikada nisu bile izgrađene; kao što je slučaj sa rimokatoličkom i anglikanskom crkvom.[4] Neke vladine ustanove zadržale su se u Melburnu zadržala do kraja 1950-ih godina. Zbog toga su nastale brojne nesuglasice. Grad je pod hitno trebalo da se završi kako bi se državne institucije konačno i trajno preselile u Kanberu. Zbog toga je plan izgradnje promenjen. Severni i južni delovi Kanbere su dalje izgrađivani tokom 1950-ih,[4] a urbani razvoj distrikta Vuden Veli i Belkonen je počeo sredinom i krajem 1960-ih. Mnoga od novih naselja su dobila imena po australijskim političarima, kao što su Barton, Dikin, Rid, Bredon i Henri. Veštačko jezero Berli Grifin je dovršeno 1964.[3]

 
Dve najpoznatije građevine u Kanberi - stara i nova zgrada Parlamenta

Aboridžanska ambasada u novoj prestonici otvorena je 27. januara 1972. Od 9. maja 1988. Parlament Australije je zvanično počeo da radi u novoj zgradi. Decembra 1988. Australijskoj prestoničkoj teritoriji je zagarantovana puna autonomija, a nakon prvih izbora u februaru 1989. 17-člana skupština se 11. maja 1989. uselila u svoje kancelarije. Australijska laburistička partija je formirala prvu vladu Australijske prestoničke teritorije, na čijem se čelu našla Rouzmeri Folet, kao prva žena na čelu vlade neke australijske države ili teritorije.

Kanberu je 18. januara 2003. zahvatio požar koji je odneo četiri ljudska života i uništio 491 kuću, kao i glavni teleskop i radionicu opservatorije Maunt Stromlo Australijskog nacionalnog univerziteta.

Geografija uredi

 
Centar grada

Grad Kanbera je najveći i najmnogoljudniji grad u unutrašnjosti Australije. Nalazi se na oko 300 km jugozapadno od Sidneja i 650 km severoistočno od Melburna. Geografski grad zauzima površinu od 2.396,54 km². Smešten je u okolini planinskog masiva Brindabela, približno 150 km u unutrašnjosti od istočne obale Australije. Nalazi se na nadmorskoj visini od 550 do 700 m.

Najviša tačka je planina Madžura – 888 m. Ostala uzvišenja su planina Mautn Tejlor, Maunt Ejnsli, Crna planina i Muga Muga. Pored planina, grad je okružen i eukaliptusovim savanama, pašnjacima, močvarama i suvim eukaliptusovim šumama.

Reka Molongo teče kroz sam grad gde je postavljena brana na jezeru Berli Grifin koje se nalazi u samom centru grada. Molongo se uliva u reku Marumbidži, severozapadno od Kanbere i time usmerava tok reke prema gradu Jas. Reka Kvinbejan se uliva u Molongo kod Oaks Estejta unutar APT.

Klima uredi

Kanbere
Klimatogram
J
F
M
A
M
J
J
A
S
O
N
D
 
 
59
 
 
28
13
 
 
56
 
 
27
13
 
 
51
 
 
25
11
 
 
46
 
 
20
7
 
 
45
 
 
16
3
 
 
41
 
 
12
1
 
 
41
 
 
11
0
 
 
47
 
 
13
1
 
 
52
 
 
16
3
 
 
63
 
 
19
6
 
 
64
 
 
23
9
 
 
53
 
 
26
11
Prosečne maks. i min. temperature u °C
Ukupne padavine u mm
Izvor: [5]

Zbog velike količine vetrova i visoke vlažnosti koja dolazi sa obala, u Kanberi se razlikuju sva četiri godišnja doba. Topli kopneni vetrovi i hladni vazduh sa Tihog okeana, stvaraju umerenu klimu čije su karakteristike topla vrela leta i umerene hladne zime propraćene gustom maglom i učestalim mrazovima. Najtopliji dan u Kanberi bio je 1. februar 1968.[6], kada je temperatura iznosila 40,2 °C. Najhladniji dan sa -10,0 °C, bio je 11. jul 1971. Sneg je tokom zimskog perioda veoma redak. Javlja se skoro svake treće godine, ali u vrlo malim količinama koje se brzo otope. Oluja sa grmljavinom česta je u periodu između septembra i marta, dok su padavine najzastupljenije na proleće i leto.

Prosečna količina padavina tokom godine iznosi 51,5 mm/m². Najviše ih ima tokom novembra i oktobra oko 64 mm, dok su najsušniji period juni i juli gde kada padavina ima oko 41 mm/m².

Struktura grada uredi

 
Primer planske gradnje na karti Kanbere

Kanbera je grad građen po projektu Voltera Grifina, koji je jedan od najznačajnijih američkih arhitekata 20. veka. Centar grada je sagrađen oko jezera Berli Grifin. Najznačajniji delovi grada su Jaralumla, Dikin i O’Mali gde su pretežno smeštene diplomatska predstavništva, Bradon, rajn Akton i Barton gde se nalaze glavne poslovne četvrti. Akton je četvrt gde se nalaze sve značajne škole, klinike, muzeji i istraživačke institucije. Najznačajnije ulice su Avenije Adelejd, Melburn, Kanbera, Ventvort, Kings, Komonvelt, Nortbarn, Limeston, i avenija Ferberi.

Grad Kanbera sa sastoji od niza gradskih i prigradskih naselja. Grad je podeljen u sedam oblasti od kojih je svaka podeljena na više zasebnih delova.

Severna i Južna Kanbera temelje se na stilu Voltera Grifina. Tokom 1967. nacionalna komisija usvojila je takozvani plan „Y“ kojim se iz budžetskih sredstava finansirao niz tržnih centara i komercijalnih područja poznatiji kao „grad centar“ koji svojim izgledom podseća na slovo Y. Razvoj Kanbere kontrolisala je vlast kroz urbanistički planirani proces. Sva zemlja u APT zakupljuje se na 99 godina od nacionalnih vlasti.

Vlada uredi

Glavni članak: Politika Australije
 
Parlament u Kanberi otvoren je 1988, zamenjujući staru zgradu parlamenta iz 1927.

Osim Kanbere u Australijskoj prestoničkoj teritoriji nema većih gradova. Na teritoriji APT prema skupštinskom aktu, vlast obavljaju gradska i autonomna vlada. Skupština se sastoji od 17 članova izabranih iz tri okruga po principu procentualne zastupljenosti. Molonglo daje sedam članova dok Džinindera i Brindabela po pet. Predsednika vlasti bira zakonodavna skupština, kao i njegove zamenike. Prema rezultatima izbora iz 2004, Kanberom upravlja Australijska radnička partija koja je osvojila apsolutnu većinu osvojivši 9 od ukupnih 17 mandata.

Kako je Australija ustavna monarhija sa parlamentarnim sistemom vlasti, pod britanskom krunom, savezni parlament pored kraljice čine Senat i Predstavnički dom. Pošto je Kanbera glavni grad u njoj se pored diplomatskim predstavništva mnogobrojnih zemalja nalaze i sve važnije političke i upravne službe, među kojima je i glavno sedište podele vlasti koju čine:

Privreda uredi

 
Veliki broj stanovnika je zaposlen u vladinim službama kao što je Australijski trezor

Prema podacima iz jula 2006, nezaposlenost u Kanberi iznosila je 2,8% što je ispod nacionalnog nivoa na kojem ona iznosi 4,8%.[7] i sa nedostatkom radne snage u pojedinim sektorima. Kao rezultat velike zaposlenosti, gde trgovački i komercijalni sektor zauzima značajni deo, trgovina u Kanberi je veoma razvijena, što doprinosi priliv značajne količine novca. Zbog toga Kanbera, od turizma, zarađuje više nego bilo koji drugi prestonički grad u Australiji[8]. Prosečna nedelja zarada iznosi oko 1.208,50 australijskih dolara, dok na državnom nivou iznosi oko 1.043.10.[9] Prosečna cena kuće u Kanberi, u junu 2005, iznosila je 352.500 dolara, što je niže nego u Sidneju ili Melburnu, ali viša nego u ostalim gradovima[10]. Cena nekretnina su skočile od martovskih 375.00,00$ 2006, do 411.305,00$[11] u novembru iste godine. Nedeljni zakup stana je viši nego u svim australijskim gradovima i teritorijama[12] Jedna porodica je u septembru 2006, za trosobni stan nedeljno morala da odvoji 320$. U drugim gradovima renta ne iznosi više od 300$ nedeljno, što predstavlja uštedu više od 1.000$ godišnje.[13]

Glavna gradska „industrija“ su državna ministarstva i predstavljala su u periodu 2003-4, 26,1% bruto dohotka grada. Oko 40% zaposlenih Kanberaca zaposleno je u vladinom sektoru i odbrani[9].[14] Javni sektor zaposlenih u Kanberi uključuje i kancelarije vlade, finansijske sektore i poslove sa inostranstvom. Mnoge značajne vojne institucije smeštene su nadomak Kanbere uključujući i bivšu vojnu vazduhoplovnu bazu koja je prodata međunarodnom aerodromu Kanbera, ali se i dalje koristi za prevoz važnih vojnih lica.

Poslovi vezani za nekretnine, građevinarstvo, bolnice i društvene zajednice, obrazovanje najviše doprinose ekonomskom razvitku Kanbere. Veliki broj domaćih i inostranih posetilaca doprineli su razvitku turizma. Turista najviše ima na proleće i jesen. Septembarski sajam cveća privlači brojne posetioce, kako iz zemlje tako i iz inostranstva.

Stanovništvo uredi

 
Kupovina u starom depou

Prema popisu, u gradu je 2006. živelo 356.120 stanovnika.

Demografija
1991.1996.2001.2006.
276.162[15]299.243[15]311.947[15]356.120[15]

U Kanberi živi 323.004 stanovnika i gustina naseljenosti iznosi 401,0 stanovnik pa kilometru kvadratnom. Prema podacima iz 2001. 1,2% stanovništva je bilo aboridžinskog porekla, dok je 21,6% rođeno van Australije.[16] Najveći broj imigranata je došao iz država engleskog govornog područja, najviše Britanaca i Novozelanđana. Po brojnosti su značajni imigranti iz Nemačke, Italije i Vijetnama. Skorašnji doseljenici potiču iz zemalja istočne i južne Azije.[17] Većini stanovnika Kanbere maternji jezik je australijski engleski, a mnogi znaju i druge jezike, od kojih su najčešći kineski, italijanski, grčki i srpskohrvatski jezici.

Stanovništvo je relativno mlado, pokretno i obrazovano ljudi. Prosečna starost stanovnika je 32 godine, a samo je 8,3% onih koji su stariji od 65 godina.[16] Između 1996. i 2001, čak 61,9% stanovnika se ili uselilo ili iselilo iz Kanbere što je najveća pokretljivost stanovništva u Australiji.[18] Maja 2004, oko 30% ljudi iz APT, starosti 15-65 godina, posedovalo je fakultetske diplome, što je znatno više od državnog proseka od 19%.[19]

Oko 50% Kanberaca izjašnjava se kao hrišćani, dok je nešto manje od 9.500 ljudi koji pripadaju nehrišćanskim religijama, a 62.000 ljudi izjašnjava kao ateisti.[16]

Prema podacima iz 2002. godine, najviše lakših prekršaja izvršeno je upadom na tuđi posed i krađom motornih vozila. Godišnje se na svakih 100.000 ljudi ukrade između 630 vozila i izvrši 1961 krađa ili upad na posed. Teški zločini kao što su ubistva i pokušaj ubistva pogađaju statistički 1,5 života na 100.000 ljudi, dok je taj broj na nacionalnom nivou 4,9. Procenat silovanih i seksualno zlostavljanih je relativno mali i ispod je australijskog proseka.[20]

Veroispovest uredi

Broj %
katolici 90.626 28,1
anglikanci 54.047 16,7
ujedinjena crkva 12.998 4,0
prezviterijanska i reformatska 8.822 2,7
ateisti 75.426 23,3
UKUPNO 241.919 74,8
[21]
Stanovništvo Kanbere po verskoj opredeljenosti‍
katolička crkva
  
 0 28,1%
anglikanska crkva
  
 0 16,7%
ujedinjena australijska crkva
  
 0 4,0%
prezviterijanska i reformatska crkva
  
 0 2,7%
nevernici
  
 0 23,3%

Obrazovanje uredi

 
Australijski nacionalni univerzitet

U Kanberi postoji dva univerziteta; Australijski nacionalni univerzitet (ANU) u Aktonu i Univerzitet u Kanberi u Brusu. Australijski nacionalni univerzitet osnovan je 1946. Pored univerziteta, grad poseduje dve bogoslovije; Australijski katolički univerzitet (ACU) i koledž Svetog Marka. Australijska vojna akademija i Kraljevski vojni koledž u Dantron nalaze se u predgrađima Kanbere.

Do februara 2004, u Kanberi je postojalo 96 državnih i 44 privatne škole (ukupno 140 škola). Vlada APT je saopštila da će tokom 2006, zatvoriti 39 škole, kako bi se time poboljšalo samo školstvo. To je jedan od prvih koraka u reformi školstva koja bi se po planu završio 2020. Zvaničnici su saopštili da će se do kraja 2008. sve planirane škole zatvoriti. Tada bi po vladi, trebalo početi sa otvaranjem super-škola (velikih javnih škola za decu do 12 godina), koje bi bile u potpunosti završene do kraja 2020. Mnogi su predložili da se osnovne škole i predškolske ustanove otvaraju blizu otvorenih javnih, travnatih površina, kako bi se se time poboljšala zdravstvena aktivnost najmlađih. Predškolsko obrazovanje nije još uvek obavezno, ali većina dece, pohađa predškolsko obrazovanje 12 sati nedeljno (koje je do 2006. bilo 10,5 sati).

Kultura uredi

Umetnost i zabava uredi

 
Toranj „Telstra“ ima značaj u telekomunikacionim uslugama. Takođe predstavlja znamenitost i turističku atrakciju
 
Nacionalni muzej Australije osnovan je 2001. godine

Kanbera je sedište mnogobrojnih nacionalnih institucija kao što su: Australijski ratni memorijalni centar, Nacionalna galerija Australije, Nacionalna galerija portreta (sada smeštena u zdanje Starog parlamenta), Nacionalna biblioteka Australije, Nacionalna arhiva Australije i Nacionalni muzej Australije. Mnoga zdanja vlade su otvorena za širu javnost. Tu spadaju zgrada parlamenta, Vrhovni sud i Kraljevska australijska kovnica. Na zemljištu jezera Barli Grifin nalazi se spomenik kapetanu Kuku i Nacionalni kariljon. Takođe, veliki značaj imaju i toranj „Telstra“, Australijska nacionalna botanička bašta i Nacionalni zoološki vrt i akvarijum, Nacionalni muzej dinosaurusa i „Kvestakon“ – nacionalni naučno-tehnološki centar.

Kanberanski muzej i galerija predstavlja riznicu lokalne istorije i umetnosti. Nekoliko istorijskih zdanja dostupna su javnosti, kao što su Majur Leniona i Tageranunga u Tageranung Veliju, Muga-Muga, Blanderova koliba u Parksu, koje predstavljaju nekadašnji život ranih Evropljana. U Red Hilu postoje kuće koje datiraju iz 1920-ih.

Kanbera poseduje mnogobrojne dvorane za koncerte i pozorišta, kao što su Teatar Kanbera i Levelin hol. Ulični teatar predstavlja i mesto na kome studenti muzičke škole sa Australijskog nacionalnog univerziteta stiču svoje znanje. Ulično pozorište, takođe je smešteno na ANU. Ono predstavlja jedan od početnih koraka u usavršavanju amaterskih umetnika glume i plesa. Muzički festival univerziteta Stonfest u Kanberi ja najveći festival tog tipa. U svetu muzike liderski položaj imaju i Nacionalni folk festival i Kraljevski Kanbera šou. Značajnu pažnju dobija i sajam automobila.

Mediji uredi

Kao glavni grad Australije, Kanbera je važan informativni centar mnogih australijskih partija, udruženja i organizacija, televizija i štampanih medija, uključujući i Australijsku radiodifuznu agenciju. Mnoge važne informacije objavljuju se iz Kanberske pres galerije. Kanbera ima mnogobrojne novine od kojih su među najznačajnijim Kanbera tajms osnovane 1926. Takođe, Kanbera ima i dve državne televizije i tri komercijalne. Od oktobra 1995. u rad pušten je i Fokstel (Foxtel) pretplatnički tv paket. Televizijski program može se pratiti i putem satelita ili uz podršku kablovskog operatera. Od mnogobrojnih radio-stanica izdvajaju se radio 2XXfm, 1RPH.

Sport uredi

Glavni članak: Sport u Australijskoj prestoničkoj teritoriji
 
Ragbi meč na stadionu Kanbera

Pored lokalne sportske lige, Kanbera poseduje niz sportskih timova koji se takmiče u nacionalnim i međunarodnim ligama. Najpoznatiji timovi su „Kanbera rejders“ (engl. Canberra Raiders i „Brambiz ACT“ (engl. Brumbies ACT) koji su ujedno bili i osvajači ragbi lige.[22][23] Obe ekipe igraju na stadionu Kanbera[24], najvećem stadionu u Kanberi korišćenom prilikom održavanja Olimpijskih igara 2000. i za Svetski ragbi kup 2003.[25][26]

Australijski sportski institut (AIS) nalazi se u Brusu, predgrađu Kanbere. Osnovan je 1981. kao specijalna ustanova za podučavanje i treniranje elitnih sportista. Od svog osnivanja njeni polaznici ostvarili su značajne rezultate na domaćim i međunarodnim takmičenjima. Većina australijskih reprezentativaca sa Olimpijskih igara 2000. u Sidneju bili su polaznici AIS.[27] Ova elitna ustanova je postala popularno turističko odredište.

Infrastruktura uredi

Bolnice uredi

 
Gradska bolnica

Kanbera poseduje dve velike javne bolnice. Veća bolnica Kanbera sa 500 ležajeva nalazi se u Garanu, dok je manja bolnica, Kalvari, sa 174 kreveta smeštena u Brusu. Obe bolnice su opremljene najsavremenijom opremom. Najveća privatna bolnica je „Johan Džejms memorijal“ smeštena u Dikinu. Hitna pomoć (APT) je jedna od četiri hitne službe koja je na raspolaganju građanima Australijske prestoničke teritorije.

Saobraćaj uredi

 
Jedan od mnogobrojnih ACTION autobusa

Na ulicama Kanbere dominantni su automobili, kao najbrojnije transportno sredstvo. Kvalitetna putna infrastruktura i prosečna gustina stanovnika u Kanberi omogućavaju ugodan saobraćaj. Razvijena je i taksi služba koju u Kanberi obavljaju nekoliko preduzeća.

Javni gradski transport obavlja ACTION (engl. Australian Capital Territory Internal Omnibus Network). Takođe, pored državnog javnog gradskog preduzeća postoje i dve privatna preduzeća koja se bave gradskim prevozom putnika. Javni prevoz koriste samo 4,6% stanovnika australijske prestonice dok 5,5%[28] Kanberaca na posao idu peške ili biciklom.

 
Aerodrom Kanbera

Vazdušni saobraćaj obavlja se putem aerodroma Kanbera koji Kanberu povezuje sa svim australijskim administrativnim centrima.

Komunalne usluge uredi

Električnu energiju u Kanberi distribuira nacionalna elektrodistribucija kroz razvodna postrojenja u Holtu i Fišviku. Prvo domaćinstvo sa električnom instalacijom bilo je u predgrađu Aktona 1913. Za razliku od ostalih Australijskih gradova, bandere za struju u Kanberinim starijim predgrađima su locirane duž granica rezidencijalnih kuća. U novoizgrađenim delovima prestolnice kablovi za električno napajanje i komunikaciju nalaze se pod zemljom.

Kao i u drugim delovima Australije, zemaljske i mobilne telekomunikacione usluge i u Kanberi ponuđene su od nekoliko provajdera. Većina infrastrukture je u vlasništvu Telstra, ali neke je u vlasništvu TransACT kao i drugih provajdera. Australijska prestonička teritorija ima najvišu stopu korištenje računala i internet priključkom u Australiji.[29]

Partnerski gradovi uredi

Reference uredi

  1. ^ Flood, JM., David, B., Magee, J. and English, B. 1987. Birrigai: a Pleistocene site in the south eastern highlands, Archaeology in Oceania 22:9-22
  2. ^ Gillespie 1984, str. 9
  3. ^ a b Fitzgerald 1987
  4. ^ a b Gibbney 1988
  5. ^ „Kanbera”. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  6. ^ Meteorološki zavod Australije, izveštaj iz 2005.
  7. ^ Australijski zavod za statistiku 10. avgust 2006. Series 6202.2, Labour Force, pp. 16(PDF)
  8. ^ Australijski zavod za statistiku, 2005. „Household Income and Income Distribution in the ACT - Sep 2005”. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  9. ^ a b ACT Department of Treasury. 2006. Economics Branch Publication, „Full-Time Adult Average Weekly Ordinary Time Earnings” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 17. 02. 2011. g. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  10. ^ Real Estate Institute of Australia. Press Release - It’s official: the property market has cooled Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. jul 2008), September 9, 2005
  11. ^ ACT Department of Treasury. 2006. Economics Branch Publication, September Quarter 2006. „ACT residential Property Market report” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 05. 04. 2015. g. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  12. ^ Australian Bureau of Statistics. 2004. Census of Population and Housing Australia in Profile A Regional Analysis. „(PDF, 20MB)” (PDF). Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  13. ^ ACT Department of Treasury. 2006. Economics Branch Publication, September Quarter 2006. „REIA Market Facts” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 16. 05. 2006. g. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  14. ^ ACT Department of Treasury. 2004. Economics Branch Publication, „Gross State Product 2003–04” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 30. 07. 2013. g. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  15. ^ a b v g „Australian Bureau of Statistics: 2006 Census QuickStats by Location”. Arhivirano iz originala 17. 10. 2019. g. Pristupljeno 6. 12. 2012. 
  16. ^ a b v Australian Bureau of Statistics. 2002. Canberra - Basic Community Profile and Snapshot - 2001 Census Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. februar 2015)
  17. ^ Australian Capital Territory Government. 2003. A social and demographic profile of multicultural Canberra, „Chapter 2 Multicultural Population” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 22. 11. 2003. g. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  18. ^ Australian Bureau of Statistics. 2003. Australian Demographic Statistics, „Population Mobility”. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  19. ^ Australian Bureau of Statistics. 2005. „Education in the ACT”. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  20. ^ Australian Bureau of Statistics. 2005. „Recorded Crime, Australia”. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  21. ^ >&collection=Census&period=2006&areacode=805&geography=&method=&productlabel=&producttype=&topic=&navmapdisplayed=true&javascript=true&breadcrumb=LP&topholder=0&leftholder=0&currentaction=201&action=401&textversion=false „Australijski zavod za statistiku”. Pristupljeno 8. 4. 2013. [mrtva veza]
  22. ^ „Brumbies Crowned Super 12 Champions.”. Irish Rugby. 22. 5. 2004. Arhivirano iz originala 13. 10. 2007. g. Pristupljeno 8. 10. 2007. 
  23. ^ „Premiership records.”. National Rugby League. Pristupljeno 8. 10. 2007. [mrtva veza]
  24. ^ „Canberra Stadium”. Australian Institute of Sport. Arhivirano iz originala 09. 10. 2007. g. Pristupljeno 8. 10. 2007. 
  25. ^ „Sydney 2000:Football”. Australian Broadcasting Corporation. 1999. Arhivirano iz originala 3. 8. 2007. g. Pristupljeno 8. 10. 2007. 
  26. ^ „Complete draw for 2003 Rugby World Cup”. Australian Broadcasting Corporation. 2003. Pristupljeno 8. 10. 2007. 
  27. ^ „Overview of the AIS”. Australijski sportski institut. Arhivirano iz originala 07. 10. 2007. g. Pristupljeno 8. 10. 2007. 
  28. ^ „Saobraćaj u Kanberi”. Pristupljeno 8. 4. 2013. 
  29. ^ „ACT has highest rate of eCensus returns”. Media release. Australian Bureau of Statistics. 2006-08-11. Pristupljeno 12. 8. 2006. 

Literatura uredi

  • Gibbney, Jim (1988). Canberra 1913-1953. Australian Government Publishing Service. ISBN 978-0-644-08060-6. 
  • Gillespie, Lyall (1984). Aborigines of the Canberra Region. Canberra: Wizard (Lyall Gillespie). str. 1—25. ISBN 978-0-9590255-0-7. 
  • Fitzgerald, Alan (1987). Canberra in two centuries:A pictorial history. Clareville Press. ISBN 978-0-909278-02-1. 

Spoljašnje veze uredi

 
Kanbera na Vikiputovanju.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Канбера&oldid=27736988”