Kapija Karla VI (Beograd)
Kapija Karla VI (pogrešno nazivana Kapija princa Eugena i Slavoluk princa Eugena Savojskog) je kapija na severoistočnom bedemu Donjeg grada Beogradske tvrđave, podignuta po projektu Baltazara Nojmana između 1718. i 1720. godine za vreme austrijske vladavine Beogradom i posvećena je caru Svetog rimskog carstva, kralju Ugarske, kralju Češke i austrijskom nadvojvodi Karlu VI iz dinastije Habzburg.
| Kapija Karla VI | |
|---|---|
 Kapija Karla VI (18. januar 2021) | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Stari grad |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | kapija |
| Vreme nastanka | između 1718. i 1720. |
| Tip kulturnog dobra | spomenik kulture od izuzetnog značaja |
| Vlasnik | Republika Srbija |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda |
| beogradskonasledje | |
Naziv uredi
Izvorno, kapija nosi ime po caru Karlu VI, ali je po ulasku srpske vojske u grad 1867. godine pogrešno nazivana i Kapija princa Eugena ili Slavoluk princa Eugena Savojskog.
Istorija uredi
Fasada kapije je izrađena prema projektu nemačkog baroknog arhitekte i vojnog inženjera Baltazara Nojmana i predstavlja jedino izvorno sačuvano delo baroka na prostorima južno od Save i Dunava.[1]
Na spoljnoj strani kapije, nalazi se monogram cara Karla VI, a nekada je postojao i natpis „Karlo VI, rimski car, avgust, pobornik prave vere protiv hrišćanskih neprijatelja, podigao je ova vrata, veličanstveno delo, posle osvajanja slavnog grada Beograda.” U vreme izgradnje, pred kapijom se nalazio uski produženi zaliv kao deo starog pristaništa. Na unutrašnjoj strani, očuvan je portal - grb Kraljevine Srbije pod vladavinom Habzburga, koji predstavlja crnu veprovu glavu ranjenu po kosini, strelom na srebrenom polju. Iznad grba se nalazi kruna Habzburga, što simbolizuje njihov suverenitet nad Srbijom kao krunskom zemljom Habzburške monarhije.
Kada su Turci ponovo zauzeli Beograd 1739. godine, porušena je većina baroknih zdanja u gradu. Među malobrojnim delima austrijskih projektanata, ostala je i ova kapija.[2]
Po povlačenju turskog garnizona i preuzimanju Beogradske tvrđave od strane srpske vojske 1867. godine, kapija je pogrešno nazivana Slavoluk princa Eugena Savojskog, potom i Kapija princa Eugena, pod pogrešnom pretpostavkom da je bila posvećena austrijskom knezu koji je predvodio opsadu Beograda 1717. godine. Prva poznata fotografija kapije je nastala 1876. godine sa unutrašnje strane.
Usledila su rušenja srednjovekovnih bedema, tako da kapija sada liči na zasebni objekat, iako je izvorno bila deo celine.
Kapija je temeljno obnovljena tokom nemačke okupacije Beograda 1942. i 1943. godine, budući da je planirana izgradnja Memorijalnog parka princa Eugena na prostoru Donjeg grada.[2] Kapija je znatno stradala u savezničkom bombardovanju na Vaskrs 1944. godine i u takvom stanju je ostala do polovine 60-ih godina.
Reference uredi
- ^ „Kapija Karla VI”. Beogradska tvrđava.
- ^ a b Popović, Marko. „Kapija cara Karla VI u Beogradu” (PDF). Nasleđe. Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda: 9—25.
Spoljašnje veze uredi
- Uskoro rekonstrukcija kapije Karla VI na Kalemegdanu Politika onlajn 18.10.2021. u 15:10
- Najstariji očuvani grb grada iznad Kapije Karla Šestog („Politika”, 16. februar 2023)