Википедија

Katedrala u Špejeru

Kraljevska katedrala u Špejeru, službenog imena Kraljevska katedralana bazilika voznesenja Svetog Stefana, (lat. Domus sanctae Mariae Spirae), (nem. Dom zu Unserer lieben Frau in Speyer) u Špejeru, Rajna-Palatinat (Nemačka), je sedište katoličke Špejerske biskupije koja je deo bambergške nadbiskupije. Katedrala, posvećena Svetoj Devici Mariji, zaštitnici grada Špejera ("Patrona Spirensis") i Svetom Stefanu je uglavnom poznata kao Kaiserdom zu Speyer (Kraljevska katedrala u Špejeru).[1] Papa Pije XI je uzdigao katedralu u Špejeru na nivo manje bazilike rimokatiličke crkve 1925. godine.

Katedrala u Špejeru
Svetska baština Uneska
Zvanično imeKatedrala u Špejeru
MestoŠpajer, Nemačka Uredi na Vikipodacima
Koordinate49° 19′ 02″ S; 8° 26′ 33″ I / 49.31722° S; 8.4425° I / 49.31722; 8.4425
KriterijumKulturno dobro: ii
Upis1981. (5. sednica)
Veb-sajthttp://whc.unesco.org/en/list/168

Započeta 1030. godine, pod upravom Konrada II, ova markantna trobrodna nadsvođena bazilika od crvenog peščara je "vrhunac dizajna koji je bio izuzetno uticajan u razvoju romaničke arhitekture tokom 11. i 12. veka". Kao grobno mesto Salijsku dinastiju, porodicu Štaufer i Habzburške careve i kraljeve, katedrala je predstavljala simbol carske moći.[2][3] Kako je opatijom Kluni u ruševinama, ona predstavlja najveću romaničku crkvu.[4] Smatra se “prekretnicom u evropskoj arhitekturi”[5], i jednim od najvažnijih arhitektonskih spomenika svoga vremena[6] i jednim od najlepših romaničkih spomenika uopšte[7][8][9] .

Godine 1981, katedrala je dodata na UNESKOv spisak mesta Svetske baštine u Evropi zbog svog kulturnog značaja kao "vodeći spomenik romaničke umetnosti u Nemačkom carstvu".[10][11] [12]

Katedrala iznutra

Istorija uredi

 
Katedrala u Špejeru s juga
 
Pečat grada Špejera iz 1293. s prikazom katedrale
 
Detalj istočnog pročelja

Kraljevska katedrala u Špejeru, najznačajnija romanička građevina u Nemačkoj, izgrađena je i posvećena kao poslednje počivalište careva Svetog rimskog carstva i kao simbol njihove moći. Gradnja je započela oko 1030. godine, pod upravom Konrada II, a osveštena je 1061. godine. Za vreme Henrika IV preduzete su obnova i nadogradnja. Špejerska katedrala je prva poznata građevina s galerijama koje idu okolo cele građevine. Sistem arkada, dodat prilikom Henrikove obnove je takođe prvi takav u istoriji arhitekture.

Upravo u Špejerskoj katedrali je 27. decembar 1146. godine Konrad III objavio da ide u Drugi krstaški rat. Na sastanku u Špejeru 1529. godine luteranisti su zahtevali od Rimske Crkve garanciju slobode savesti, protestvujući protiv dotadašnje prakse Rimske Crkve [2].

U gradskom požaru 1689. godine uništen je veći deo glavnog broda, ali je potpuno renoviran i vraćen u pređašnje stanje od 1758. do 1778. godine. Bavarski kralj Luj I Pobožni je naručio slike za enterijer, te su od 1846—1853. god. slikari škola J. Šraudolfa i J. Švarcmana završili uređenje u nazarenskom stilu. Od 1854—1858. god. zapadno pročelje katedrale obnovio je Hajnrih Hibš u neo-romanskom stilu. Tokom obnove 1950-ih, većina slika iz 19. veka je uklonjena kako bi se otkrila veličanstvena arhitektura.

Godine 1981, katedrala je dodata na UNESKOv spisak Svetske baštine, a Kraljevska katedrala sv. Device Marije i sv. Stefana je sedište Špejerske nadbiskupije i papina bazilika.

Karakteristike uredi

 
Plan katedrale

Špejerska katedrala je uglavnom zadržala oblik i dimenzije crkve iz 11. veka i, uprkos značajnim gubicima originalne građe i kasnijim restauracijama, predstavlja celovitu i jedinstvenu romaničku građevinu. Oblik uglavnom prati nacrt koji je ustanovljen na crkvi Sv. Mihaila u Hildeshajmu i predstavlja standard koji je prihvaćen u rajnskoj oblasti (Rurska oblast). On je kompromisno rešenje uzdužne crkve s visokim bačvastim svodom i centralne crkve s kupolom koja na svojim krakovima transepta završava apsidama. Njeno stremljenje visini već najavljuje razvoj gotičke arhitekture.

Veliki kameni plitki bazen kapaciteta 1560 litara stoji ispred ulaza u katedralu. Ova tačka je nekada predstavljala granicu između vlasti grada i nadbiskupije.

Skulptura nazvana „Planina maslina“ nalazi se u južnom vrtu, a u srednjem veku je bila u središtu klaustra katedrale. Ovu grupu figura napravio je špejerski kipar, Gotfrid Ren, u 19. veku, a zamenila je originalnu skulpturu iz 15. veka koja je uništena.

Kripta je naročito posebna jer je u potpunosti zadržala izvorni izgled. Kako je izgrađena kao grobno mesto salijskih careva, tu je sahranjeno i osam nemačkih careva i kraljeva i četiri kraljice i brojni biskupi.

Dimenzije katedrale uredi

  • Ukupna dužina katedrale: 134 m (od stuba na ulazu do spoljašnjeg zida apside)
  • Dužina broda: 37.62 m (od spoljašnjeg do spoljašnjeg zida)
  • Visina broda na krunama lukova svoda: 33 m
  • Visina istočnih tornjeva: 71.20 m
  • Visina zapadnih tornjeva: 65.60 m
  • Dimenzije kripte: dužina 35x46 m, visina oko 6.5 m

Poznate osobe sahranjene u katedrali uredi

Reference uredi

  1. ^ „speyer.de”. Arhivirano iz originala 13. 6. 2006. g. Pristupljeno 3. 1. 2016.  Tekst „ Katedrala u Špejeru ” ignorisan (pomoć)
  2. ^ Máté Major, Geschichte der Architektur, Vol. 2, Akadémiai Kiadó, Budimpešta, , nemačko izdanje 1988.
  3. ^ dtv-Atlas zur Baukunst, Vol. 2, 1981, Deutscher Taschenbuch Verlag, Munich. 1979. ISBN 978-3-423-03021-2.
  4. ^ „Der Kaiserdom zu Speyer - Bauwerk[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 2. 1. 2016. g. Pristupljeno 3. 1. 2016.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  5. ^ Emily Cole, Bulfinch Press. Little, Brown and Co., , Boston, SAD. 2002. ISBN 978-0-8212-2774-9.
  6. ^ Raymond Oursel i Henri Stierlin, Arhitektura svijeta, Vol. 4:Romanika, Benedikt Taschen Verlag Berlin/Editions Office Du Livre, Lausanne. str. 129.
  7. ^ Roger Stalley, Arhitektura rane romanike, Oxford University Press. Oxford, Velika Britanija. 1999. ISBN 978-0-19-210048-1. str. 214-215.
  8. ^ Romanesque architecture and art: Romanesque Architecture | Infoplease
  9. ^ [1]
  10. ^ „Der Kaiserdom zu Speyer - Zahlen Namen Fakten für besonders Eilige[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 10. 12. 2015. g. Pristupljeno 3. 1. 2016.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  11. ^ Dethard von Winterfeld, Romanika na Rajni, Stuttgart (2001). str. 66.
  12. ^ Welterbestätten Deutschland (UNESKOva Svetska baština u Nemačkoj) Katedrala u Špejeru Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. avgust 2007)

Spoljašnje veze uredi

 
Katedrala u Špejeru na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Катедрала_у_Шпејеру&oldid=27754812”