Kafana Kalča
Kafana Kalča bila je jedna od kultnih niških kafana. Ime je dobila po najpoznatijem niškom kujundžiji, lovcu i boemu Mikalu Nikoliću Kalči, jednom od glavnih likova pripovetke „Ivkova slava” čuvenog srpskog književnika Stevana Sremca. Nalazila se u nekadašnjoj staroj čaršiji. Kafana je, zajedno sa okolnim starim objektima, srušena krajem 1980-ih i na tom mestu sagrađen je tržni centar Kalča, koji je danas postao jedan od simbola grada Niša.[1]
| Kafana Kalča | |
| {{{slika2}}} | |
Informacije
| |
|---|---|
| Lokacija | Obrenovićeva 44, Niš,  Srbija
|
| Status | zatvorena |
| Otvaranje | Početak 20. veka |
| Zatvaranje | 80-ih godina 20. veka |
Istorija
urediKafana Kalča nalazila se u samom centru tadašnje varoši, na raskršću ulica Obrenovićeve i Dušanove (što i danas predstavlja centar Niša). Prema urbanističkom planu Niša iz marta 1878. godine na tom prostoru se nalazila Sagr Cincar mahala. Turska reč sagr znači „zanatlija” a ovaj deo Niša u doba Turaka prestavljao je zanatlijsku četvrt.[2] Tu su se okupljali svi, od trgovaca i zanatlija do mladića iz siromašnih krajeva, koji su u grad dolazili u potrazi za poslom i boljim životom.[3]
Sama kafana nije bila posebno ugledna. Bila je to obična kafana, poput mnogih u to vreme, sa olejisanim podom, kuvanim jajima na stolovima, kariranim stolnjacima i stolicama tapaciranim tamno crvenim skajem. Zimi se grejala „bubnjarom”.[4] Bašta kafane bila je improvizovana, sa tri stola i bez hladovine.
Kafana je radila do početka 80-ih godina, kada je, zajedno sa okolnim kućama, srušena i na tom mestu je 1993. izgrađen tržni centar Kalča, danas jedan od simbola Niša, koji je ime dobio upravo po ovoj kafani.[5] tačno preko puta tržnog centra počinje Kopitareva ulica, poznatija kao Kazandžijsko sokače, jedini ostatak stare niške čaršije i turistička atrakcija Niša.[2]
Kafana Kalča opevana je u niškoj starogradskoj pesmi nepoznatog autora,[6] a koju je 1999. niška muzička grupa Galija objavila na albumu „Južnjačka uteha”:[7]
| „ | Ja si imam vere, lele, ja si imam Ja si imam vere, dve do tri bolesti Prva bolest vere, lele, prva bolest Prva bolest vere, Kalčina kafana... |
” |
Preko puta mesta na kome se nalazila kafana u septembru 2005. godine postavljen je[8] spomenik Stevanu Sremcu i Kalči, rad vajara Ivana Felkera. Spomenik je podignut na početku Kazandžijskog sokačeta, na originalnom mestu na kome se nalazila kuća Živka Mijalkovića, poznatijeg kao gazda Ivko, bogatog zanatlije iz Niša i još jednog od junaka Sremčeve „Ivkove slave”.[9]
-
Tržni centar Kalča na mestu nekadašnje kafane Kalča -
Kazandžijsko sokače, poslednji ostatak nekadašnje čaršije -
Spomenik Stevanu Sremcu i Kalči na ulazu Kazandžijsko sokače i preko puta Kalče
Zanimljivosti
uredi
Kafan Kalča je tokom devetnaestog i s početka 20. veka bila jedno od najpovlašćenije i najpostojanijih mesta niškog kulturnog modela, kao scenski izdvojen prostor na kome su se susretali poznati i nepoznati ljudi. Tu su se sa sagovornicima razmenjivale istinite ili izmišljene novosti, istinite ili verovatne priče, koje se uobličavane, dograđivane, i prenošene.[10] Tadašnji društveni život Niša, kao deo kulturnog i javnog života i mentaliteta srbijanskog čoveka, koji se retko zatvarao u krug kuće i porodice, odvijao se i u kafani Kalča, zbog posebno izgrađenog odnosa prema kafanskoj atmosferi i životu u njoj.[11]
Stalni gosti kafane Kalča bili su bokser Ljuba Bandoglavi, fudbaleri Radničkog Peki i Paki i glumac Žika Milenković često su dobijali ključeve od „krivonogog” konobara Ive i dugo ostajali u kafani. Kada bi ulazili u Kalču, uvek su kupovali „Politiku”, da bi znali kog dana su ušli u kafanu.[12]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Janačković, Branko (4. 11. 2009). „Oba Niša u staklima „Kalče””. Blic. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ a b Frfalanović, Danijel. „Kazandžijsko sokače”. portalmladi.com. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ Stoiljković, Stoiljko – Stole (14. 10. 2019). „Na raskrsnici dve najpoznatije ulice i nedaleko od poznatih kafana “Marger” i “Kalča”, nekada je bilo ” tržište radne snage “”. naissus.info. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ „Sudbina čuvene kafane "Kalča" u Nišu nateraće vam suze na oči...”. 27. 7. 2016. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ Blagojević, Aleksandar. „… a za gosti važi fajront - Kafanski život u Nišu”. niscafe.com. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ Stojiljković, Dejan (13. 3. 2021). „Sve Kalčine kafane u Niš”. RTS. Pristupljeno 2. 9. 2021.
- ^ „Galija - Kalčina Kafana lyrics”. lyrics.az. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ „Kalči vratili čokanjče”. Južna Srbija Info. 11. 9. 2010. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ „Spomenik Stevanu Sremcu i Kalči”. Turistička organizacija Niš. Arhivirano iz originala 03. 09. 2021. g. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- ^ Perišić, M. (2000). Gradski život u Srbiji krajem 19. veka. U: F. N. Stiftung(prir.). Dijalog povjesničara − istoričara (99–116). Zagreb: Dijalog.
- ^ Maksimović, G. (2012). Identitet grada u prozi Stevana Sremca. Zbornik Matice srpske za književnost i jezik, LH (1), 99–118
- ^ „Kafana „Kalča“ U:Priče iz niških kafana”. Turistička organizacija grada Niša (na jeziku: srpski). 2021-09-24. Pristupljeno 2022-02-04.
Spoljašnje veze
uredi- „Kafane u gradu”. Turistička organizacija Niš. Arhivirano iz originala 07. 05. 2021. g. Pristupljeno 2. 9. 2021.
- Vojinović, Elizabeta (29. 11. 2019). „Niške kafane – mesta koja rado posećuju turisti iz celog sveta”. Naša mesta. Pristupljeno 3. 9. 2021.
- blic arhiva (28. 10. 2006). „Kalča u svom sokačetu”. Blic. Pristupljeno 13. 9. 2021.