Kiseonička maska

Kiseonička maska, je specijalno dizajnirano sredstvo, koja prekriva nosno usni predeo ili celo lice i omogućava udisanje kiseonika ili mešavine kiseonika i drugih gasova, iz posuda za njihovo skladištenje, sa kojima je preko regulatora protoka gasa, povezana specijalnim crevom i drugim sistemima. Izrađuje se od materijala otpornog na hemijski uticaj gasova koji kroz nju prolaze (najčešće silikonska guma ili plastika) u različitim dimenzijama i oblicima u zavisnosti od namene. Namenjena je udisanju kiseonika u uslovima njegovog nedostatka u atmosferskom vazduhu ili u cilju lečenja.

Kiseonička maska
Maska sa rezervoarom bez nepovratnih ventila
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnost	Urgentna medicina Vazduhoplovna medicina Hiperbarična medicina Medicina rada
eMedicine	1271543/{{{eMedicineTopic}}}
MeSH	E03.155

Namena

Primenom kiseoničke maske, obezbeđuje se;

• zaštite organizma i njegovih organa za disanje u uslovima povećane koncentracije otrovnih gasnih smeša u okolnoj atmosferi (požar, havarija u hemijskoj industriji itd)
• fiziološka zaštita procesa disanja u uslovima snižene koncentracije kiseonika u atmosferskom vazduhu (boravak na visokim planinama, u vazduhoplovstvu, ronjenju itd)
• lečenje bolesnika, primenom kiseonika kao leka u određenim bolestima i stanjima.

Svaki od navedenih načina upotrebe kiseoničke maske znači i primenu različitih koncentracija kiseonika u udahnutom vazduhu, što zahteva primenu različitih vrsta kiseoničkih maski i regulatora protoka gasova (pri čemu ne treba zaboraviti da atmosferski vazduh sadrži oko 21% kiseonika).

Vrste maski i prateće opreme

U odnosu na količinu protoka u litrima i koncentraciju kiseonika u gasnoj smeši koja se primenjuje u zaštiti disajnih puteva i procesa disanja ili lečenju kiseonikom, kiseoničke maske koje se danas nalaze u upotrebi razvrstavaju se u pet grupa;

• Maska za primenu kiseonika niske koncentracije, u koje spadaju nosna kanila (prikazane su u posebnom tekstu) i obična plastična kiseonička maska.
• Maska za primenu kiseonika srednje koncentracije, u koje spadaju venti maske, (maske sa rezervoarom bez povratnog ventila, sa regulatorima protoka)
• Maska za primenu kiseonika visoke koncentracije, u koje spadaju maske sa rezervoarom sa nepovratnim ventilima.
• Maska za disanje kiseonika visoke koncentracije na povišenom pritisku (natpritisku), u koje spadaju ronilačke, pilotske, i maske za disanje u barokomori.
• Kiseoničke maske specijalne namene, vatrogasne kiseoničke meske, RHB maske itd.

Laka plastična kiseonička maska

Silikonska kiseonička maska

Kiseonički sistem, regulator protoka i kiseonička maska

Venti kiseonička maska sa adapterima za regulaciju protoka

Kiseonička maska sa rezervoarom bez nepovretnih ventila

Princip rada maske za kiseonik sa rezervoarom i nepovratnim ventilima

Plastična kiseonička maska

Ova vrsta kiseoničke maske uglavnom se koristi u putničkim avionima, u alpinizmu i medicini (u terapiji kiseonikom kod raznih bolesti i drugih poremećaja disanja, gde je u svakodnevnoj medicinskoj praksi potrebno udisanje kisonika). Najčešće se koristi, veoma laka nosno usna plastična maska za jednokratnu upotrebu. Maska je zdravstveno bezbedna i ne zahteva održavanje. Izrađena je od prozirne plastike, udobne za bolesnike, putnike aviona, alpiniste i druge korisnike, zbog male težine, lakog nosšenja i postavlja. Kroz nju se vidi nosno usni predeo lica, što omogućava bolju kontrolu ovog dela tela u toku njene upotrebe.

Silikonska i gumena kiseonička maska

Silikonska i gumena kiseonička maska je znatno teža od plastične, ali zahvaljujući elastičnosti silikonske mase i specijalnom dizajnu obezbeđuju dobro prianjanje maske uz kožu lica, i sprečava „curenje“ kiseonika između lica i maske, što je od posebnog značaja u toku anestezije, lečenja u hiperbaričnim komorama, trovanja ugljen-monoksidom, dekompresione bolesti, kod ronilaca u toku ronjenja, u toku letenja pilota i astronauta, boravka u atmosferi dima i otrovnih gasova kod vatrogasaca, u ratnim uslovima za vreme upotrebe bojnih i drugih otrova kod vojnika itd.

Dobre strane ove maske je što omogućava;

• Pravilno doziranje gasa (najčešće kiseonika ili mešavine gasova), preko uređaja za kontrolu protoka.
• Minimalan gubitak gasa (kiseonika ili anestetika),
• Upotrebu kiseonika pod povišenim pritiskom, u avijaciji, ronjenju, hiperbaričnoj oksigenoterapiji u barokomorama.
• Hermetičnost maske (od prodor iz atmosfere u disajne puteve), otrovnih gasova i dima kod vatrogasaca, vojnika itd., uz istovremeno udisanje kiseonika.

Prateća kiseonička oprema

Kiseonički sistemi za skladištenje i dovod kiseonika do regulatora protoka

U kiseoničku masku kiseonikom dospeva iz stacionarnih i prenosnih rezervoara kiseonika, (kiseoničkih stanica i čeličnih boca), preko savitljivih cevi ili sistema centralnog razvoda gasa, koji čine metalne cevi različitog preseka. Cevi koje dovode kiseonik, završavaju se u bolesničkim sobama ili drugim bolničkim prostorima, na regulatorima protoka i priključnim mestima za kiseonička creva preko kojih se povezuje kiseonička maska.

Regulatori protoko kiseonika

Količina kiseonika isporučena iz rezervoara i boca u kiseoničku masku, podešava se i kontroliše specijalnim uređajima koji se zovu protočni ventili ili regulatori protoka. Ovim ventilima se ne reguliše samo protok kiseonika (lit/mun) već i pritisak u kiseoničkoj masci. Prema svojoj nameni ventili mogu biti;

• Ventili slobodnog protoka, koji jednom podešen protok i pritisak gasa održavaju na zadatom nivou.
• Ventili na zahtev, koji pritisak i količinu isporučenog kiseonika automatski podešavaju potrebama korisnika, odnosno njegovoj učestalosti (frekvenciji), dubini udisaja, i spoljašnjem pritisku vazduha u okolni korisnika maske.

Priključna creva

Regulator protoka, preko posebno konstruisanog priključka spojen je sa kiseoničkom maskom preko plastičnog ili gumenog creva za dovod kiseonika. Na taj način su maska, regulator protoka rezervoari ili boce sa kiseonikom povezani u jedinstveni kiseonički sistem. Creva mogu biti većeg ili manjeg prečnika, glatkih ili rebrastih zidova.

Priključna creva su najčešće većeg prečnika od cevi kiseoničkog sistema, kako bi omogućila veći protok kiseonika na nižem pritisku kiseonika. Rebrasta ili valovita creva velikog promera koriste se u onim slučajevima gde se želi izbeći savijanje i uvrtanje creva i eventualni prekid u protoku (dovodu) kiseonika u masku, pri raznim manipulacijam kao što je to slučaj kod pilota, u anesteziji i hiperbaričnoj medicini.

Venti maska

Venti maska, venturi maska ili (engl. HAFOE mask) je medicinska kiseonička maska u kojoj se postiže koncentracija kiseonika u udahnutom vazduhu od 24 do 60%, pri protoku od 2 do 15 l/min. Maska nema usmeren protoka vazduha i regulaciju disanja preko ventila i rezervoara (balona, jer ne poseduje ove delove.

Regulacija protoka i koncentracije kiseonika u ovoj masci, vrši se preko specijalnih nastavaka (regulatora) koje se nalaze kao poseban pribor uz svaku masku. Nastavci su u različitim bojama, kojom se označava količinu protoka (l/min) i koncentraciju kiseonika u udahnutom vazduhu u procentima (npr. žuti nastavak u masci reguliše 35% koncentraciju kisonika i protok od 8 l/min).

Maska sa rezervoarom bez nepovratnih ventila

U ovoj vrsti maske, koja se zove i (engl. PRB mask), postiže se koncentracija kiseonika u udahnutoj smeši, bez dodatnih ventila ali sa rezervoarom (kesom-balonom) u rasponu od 35 do 60%, (prema nekim autorima i do 70%). Maska nema usmeren protok vazduha između respiratornih ciklusa uz pomoć ventila, jer se deo vazduha usmerava u rezervoar u obliku kese.

Akumulacije izahnutog vazduha u rezervoaru zbog odsustva ventila, kod ove maske ima značajan rizik ponovnog udisanja izdahnutog vazduha. Zbog ovog nedostatka ponekad se u njoj ne može dostići željena koncentracija kiseonika u udahnutom vazduha zbog pojave uvećane koncentracije ugljen-dioksida. Da bi se ovo izbeglo, pri upotrebi ove maske koristiti se granični ili uvećani protok kiseonika kroz masku. Protok kiseonika mora biti jednak ili veća od vrednosti koja sprečava prodor velikih količina izdahnutog vazduha u rezervoar i njegovo ponovno udisanje. Ako je rezervoar u izdisaju dovoljno napunjen kiseonikom (napet), većina izdahnutog vazduha se odstranjuje kroz otvore na bočnim stranama maske, što ne dovodi do značajnog punjenja reezervoara izdahnutim vazduhom. Primnjen veći protok kiseonika, bolje ispunjava rezervoar maske, manje je mešanje izdahnutog vazduha sa kiseonikom u rezervoaru, a koncentracija kiseonika u udahnutom vazduhu je veća.

Ako rezervoar savijemo i fiksiramo lepljenjem, ova maska se može pretvoriti u jednostavnu kiseoničku masku bez rezervoara.

OHIO kiseonička maska

Za razliku od ostalih kisoničkih maski, u ovoj masci se postiže oko 95% koncentracija kiseonika u udahnutom vazduhu. Količina kiseonika u ovoj masci nije merilo za udahnute koncentracije kiseonika, već ispunjenosti rezervoara maske. Maska sa rezervoarom ima nepovratne ventile (dok noviji modeli nekih proizvođača imaju i cevčice sa lopticom koje služe kao indikator disanja pacijenta).

Princip rada:

• Ventili se nalaze u paru na levoj i desnoj strani maske i služe za ispuštanje izdahnutog vazduha iz maske dok istovremeno donji ventil zatvara ulaz u rezervoar kiseonika i tako onemogućava izdahnutom vazduhu da uđe u rezervoar.
• Pri udaha parni ventili na bočnim zidovima maske priljubljuju se uz masku i tako ne dozvoljavaju spoljnjem vazduhu ulazak u masku, a donji ventil se otvara i pacijent udiše mešavinu bogatu kiseonikom koji u masku ulazi iz rezervoara.

Kod maske sa rezervoarom sa nepovratnim ventilima, specifičan je i način primene i nameštanja same maske;

Način primene;

• Pre nego što se pacijentu stavi maska na lice, i pre zatezanja i konačnog nameštanja maske terapeut polaže prst na ventil iznad rezervoara (balona) sve dok se on ne napuni, a kad je rezervoar pun, maska se konačno namešta.
• Količina kiseonika mora biti tolika da je rezervoar (balon) stalno pun i „da ne diše sa pacijentom“; (po uputstvima nekih proizvođača to je min 8 l/min ^{vidi tabelu} .
• Ako nije podešen pravilan dotok kiseonika kod maske sa rezervoarom i nepovratnim ventilima, pri udahu će balon gubiti oblik i zatim se opet polako puniti.

Iskustvo iz prakse govori; da je kod pacijenta sa plitkom tahipnejom već na 6 l/min rezervoar normalno pun i disanje ne utiče na njega, ali zato ako bolesnik duboko diše, onda je i 8 l/min premalo i mora se povećati dotok kiseonika u onoj količini, dok se na balonu ne primećuje disanje bolesnika. Važno je, da terapeut prati napunjenost rezervoara (balona), koji je kod tog tipa maske jedini pravilan način za određivanje količine protoka kiseonika. Dakle, količina kiseonika u litrima koja će se primeniti zavisna je od napunjenosti rezervoara. Veća količina kiseonika od potrebne ne utiče na koncentraciju kiseonika, jer se ne može dati više od 100% ali može uticati na njegovu potrošnju. Zato pri radu sa ovom maskom treba stalno kontrolisati raspoložive zalihe kiseonika.

Anesteziološke maske

Anesteziološka maska

Posebna vrsta medicinskih maski, koja se upotrebljavaju u inhalacionoj anesteziji, su nosno-usne kiseoničke maske. Ove maske su najčešće izrađene od silikonske gume i duplim sistemom rebrastih creva povezane sa aparatom za anesteziju, u kome se vrši priprema gasova i posebnim regulatorom reguliše protok i pritisak gasne smeše.

Kroz jedno (dovodno) crevo u masku se dovodi anestetik, a kroz drugo (odvodno) crevo vraća se izdahnuta smeša gasova u aparat za anesteziju. Maska za anesteziju se uz pomoć 4 elastične trake, koje se ukrštaju na potiljku fiksira na glavu bolesnika.

Kiseoničke maske za boravak u barokomori

Hiperbarična kiseonička maska, sa kapom za lečenje HBOT u višemesnim barokomorama

Hiperbarična hauba namenjena lečenju HBOT u višemesnim barokomorama

Višemesne hiperbarične i hipobarične komore namenjene za boravak i lečenje dva ili više lica u isto vreme, udisanjem 100% kiseonika na povišenom ili normalnom atmosferskom pritisku uglavnom u prisustvu medicinske sestre, ili nekog drugog pratioca (roditelja dece, bračnog druga itd,) opremljene su jednom od specijalnih kiseoničkih maski ili hauba;

• Plastičnom ili silikonskom kiseoničkom maskom specijalno konstruisanom za primenu u barokomorama.
• Pilotskom kiseoničkom maskom podešenom za primenu u barokomori.
• Specijalnim prozirnim, hermetičnim plastičnim haubama za glavu.

Preko kiseoničke maske ili haube pacijent udiše 100% kiseonik na povišenom ili normalnom pritisku, dok unutrašnjost komore ispunjava atmosferski vazduh na istom tom pritisku, što smanjuje uslove za nastanak požara i eksplozije u barokomorama, i omogućava značajne uštede u kiseoniku, jer izostaje potreba punjenja unutrašnjosti komore velikim količinama 100% kiseonika.

Hiperbarične kiseoničke maske prema svojoj konstrukciji, mogu biti;

• Kiseoničke maske zatvorenog kruga disanja. Ova maska je povezane uz pomoć dva rebrasta creva sa uređajima barokomore, od kojih jedno služi za dovod kiseonika, a drugo za odvod van komore, izdahnutog vazduha.
• Kiseoničke maske otvorenog kruga disanja, sa jednosmernim ventilom kod kojih se kiseonik dovodi u masku rebrastim crevom povezanim sa barokomorom, a izdahnuti vazduh preko ventila, ispušta u atmosferu barokomore. Ovaj tip maski se sve ređe primenjuje.

Hiperbarična kiseonička hauba

Kiseoničke haube, nije po svojoj konstrukciji maska, ona je u obliku valjka, sačinjenog od providne plastične mase, koja po svojoj suštini igra ulogu kiseoničke maske. Ova hauba se navlači preko glave i fiksira oko vrata specijalnom manžetnom od silikonske gume. Manžetna oko vrata hermetizuje haubu i sprečava izlazak gasa iz nje. I ova hauba radi po principu zatvorenog kruga disanja jer je sa uređajima barokomore povezana jednim dovodnim i jednim odvodnim rebrastim crevom.

Mana ove maske je što može izazvati klaustrofobiju (strah od gušenja) a dobre strane su joj, što su lice i glava pacijenta vidljivi i što ona ne može da izazove promene na licu usled prianjanja obrazine na kožu lica, kao što to čini klasična kiseonička maska.

U hiperbaričnim maskama i haubama u toku tretmana u barokomori može se postići pritisak koji je ekvivalent pritisku na nivou mora do oko 6 atmosfere.

Pilotske kiseoničke maske

Visinsko odelo sa zaštitnom kacigom obezeđuje disanje pilotu na velikim visinama

Piloti nose specijalno dizajnirane kiseoničke maske za disanje na normalnom i povišenom pritisku kiseonika (natpritisku). Ove maske se upotravljaju zajedno sa pilotskom kacigom (šlemom) za koje se fiksiraju specijalnim trakama. U ove maske pored odgovarajućih ventila za izbacivanje izdahnutog vazduha (ugljen-dioksida), ugrađen je i mikrofon, koji u toku upotrebe maske, omogućava pilotu komunikaciju glasom sa kontrolom letenja na zemlji, ili uz pomoć posebnog analizatora glasa i računara u avionu i upravljanje avionom uz pomoć glasa.

Prema načinu protoka kiseonika u avijaciji se koriste tri vrste kiseoničkih maski i regulatora protoka;

Kiseonička maska sa regulatorom stalnog protoka (bez natrpritiska)

Ovaj tip maske se praktično više ne koristi u vazduhoplovstvu, jer zbog stalnog protoka kiseonika kroz masku (bez obzira na disanje) oko 40% kiseonika se gubi, što je krajnje neracionalno rasipanje ograničenih količina dragocenog kiseonika u avionu. Ove maske se koriste od visine 4.500 -9.000 metara a izuzetno do 12.200 metara nadmorske visine. Danas su uglavnom u upotrebi kod vazdušne evakuacije ranjenika i bolesnika.

Kiseonička maska sa regulatorom protoka na zahtev (bez natpritiska)

Kod ove kiseoničke maske dovod kiseonika u masku je samo u toku udisanja, zbog stvaranja negativnog pritiska u plućima tokom udaha. Količina kiseonika u ovim maskama reguliše se preko regulatora protoka, koji (ručno ili automatski) podešava smešu vazduha i kiseonika u zavisnosti od dostignute visine u rasponu od 21% do 100% kiseonika u smeši.

Plafon leta sa ovim maskama (i regulatorom pritiska na koji su povezane) je 12.200 metara, ali se u praksi zbog sigurnosti primenjuju do visine od 10.500 metara nadmorske visine. Neki od ovih regulatora sa maskom protoka na zahtev rade i pod malim nadpritiskom.

Kiseonička maska sa regulatorom protoka na zahtev sa natpritiskom

Ove maske omogućavaju disanje kiseonika pod natpritiskom, bez koga je nemoguće normalno disanje na visinama iznad 12.200 metara nadmorske visine^{Vidi članak}. Ove kiseoničke maske koriste se sa dva tipa regulatora;

• regulatorom za ručno podešavanje protoka,
• regulatorom za automatsko regulisanje pritiska.

Do 9.000 u ovu vrstu maske ubacuje se smeša vazduha i kiseonika do 100% koncentracije. Na visini od 9.000 do 12.200 metara u masku ulazi 100% kiseonik sa malim sigurnosnim pritiskom. Iznad 12.200 do 13.500 metara u masku ulazi 100% kiseonik sa natpritiskom od 8-22 mmHg.

Disanje pod natpritiskom na još većim visinama dostiže u plućima vrednosti i do 145 mmHg, što zahteva kontrapritisak sa spoljne strane grudnog koša, kako ne bi došlo do pucanja plućnih alveola i nastanka pneumotoraksa. Zato se na većim visinama koriste specijalna visinska odela sa kontrapritiskom na telo i specijalne hermetizovane pilotske kacige (šlemovi).

• 
  Pilotska masaka iz 1944.
• 
  Pilotska maska T-37
• 
  Ruska pilotska maska KM-34
• 
  Ruska pilotska maska KM-34D i zaštitna kacija ZSh-7KM

Pilotske kiseoničke maske

Kiseoničke maske za putnike komercijalnih aviona u slučaju havarije

Kiseonička maska za putnike aviona u vanrednim situacijama

Većina savremenih putničkih aviona opremljena je specijalno dizajniranim kiseoničkim maskama, koje u slučaju narušenog pritiska vazduha u kabini aviona putniku omogućavaju normalno disanje.

U principu, kabinski prostor savremenih putničkih aviona je pod pritiskom (presurizacijom) koja je ekvivalentna nadmorskoj visini od 1400-1700 metara (tzv „kabinska visina aviona“) i pored toga što avion leti na visinama većim od 8.000 metara nadmorske visine, što omogućava putnicima i članova posade normalno disanje, bez potrebe za udasanjem kiseonika preko maske.

Ako u slučaju havarije ili otkaza sistema za regulaciju, pritisak kiseonika u kabini putničkog aviona padne ispod nivoa sigurnosti, (< 120 mmHg, to može za posledicu imati pojavu hipoksije u organizmu putnika), iz posebnih pregrada (najčešće iznad glave putnika) automatski ispada kiseonička maska u krilo putnika, koja je spremne za upotrebu nakon što je putnik pričvrsti uz lice.

U prvim godina razvoja putničkih aviona, pre primene aviona sa kabinom pod pritiskom, ponekad su putnici (naročito oni narušenog zdravlja) morali da nose kiseoničke maske i tokom komercijalnih letova.

Kisoničke maske za vatrogasce

Vatrogasna kiseonička maska

Vatrogasci i pripadnici službi za vanredne sitiuacije (u toku sanacije požara ili havarije u hemijskoj industriji) koristite za tu namenu specijalno dizajnirane kiseoničke maske. One im omogućavaju; udisanje kiseonika i zaštitu disajnih puteva, lica i očiju od dima, vatre i hemijskih materija.

Ova maska je preko regulatora protoka gasa povezana sa specijalnom bocom za kiseonik ili vazduh pod pritiskom, koju vatrogasac nosi na leđima. Zajedno čine uređaj pod nazivom „aprat za disanje“. Kako je udisanje čistog 100% kiseonika u uslovima požara rizično, boce se se iz bezbednosnih razloga češće pune komprimovanim vazduhom, (koji sadrži 21% kiseonika)

Ronilačka kiseonička maska

Specijalizovana ronilačka maska omogućavaju udisanje kiseonika ili raznih mešavina gasova (iz ronilačkih boca) u toku boravka ronioca pod vodom, na povišenom atmosferskom pritisku. Pored udisanja kiseonika ove maske omogućavaju i;

• Uklanjanje viška azota koji se u organizmu ronioca oslobađa iz tkiva u toku izlaganja povišenom pritisku koji vlada pod vodom, što sprečava pojavu simptoma dekompresione bolesti prilikom izronjavanja.
• Jasan vid pod vodom kroz specijalni vizir ugrađen na masci,
• Verbalnu komunikaciju, između ronilaca ili sa osobljem na površini vode, preko u masci ugrađenog mikrofona, što povećava bezbednost ronjenja.
• Zaštitu lica od biljnog i životinjskog sveta, hladne i zagađene vode.

Maske za lice daje veću sigurnost roniocu u slučaju gubitka svesti (kao posledica trovanja kiseonikom) ili pojave konvulzija, jer nastavlja da diše iz maske i u besvesnom stanju. Za razliku od piska za disanje koji se pridržava zubima u ustima i koji kod poremećaja svesti najčešće ispada iz ustiju i prouzrokuje davljenje.

Ronilačku masku za lice najčešće koriste profesionalni ronioci. U rekreativnom ronjenju ona se retko koristi], jedino kada je potrebno da zaštiti štite lice od hladne vode ili uboda, meduza ili korala, ili da spreče nelagodnost i oštećenja u ustima koje može da izazove pisak za disanje između zuba kod dužeg ronjenja.

Kaciga za ronjenje sa ugrađenom kiseoničkom maskom je posebana vrsta opreme profesionalnih ronioca koja pored udisanja kiseonika omogućava; verbalnu komunikaciju sa površinom i zaštitu lica od udaraca, hladnoće, hemijskih nečistoća, peska, mulja i dužeg boravka pod vodom u toku izvođenja građevinskih i drugih radova.

• 
  Ronilačka kiseonička maska za lice
• 
  Prikaz razlike između maske za lice i piska za usta
• 
  Kiseonička maska za lice i ostala oprema ronioca
• 
  Ronilački šlem sa ugrađenom kiseoničkom maskom.

Ronilačke kiseoničke maske i ostala oprema za boravak pod vodom

Kiseoničke maske za boravak na visokim planinama

Kiseonički komplet koji se najčešće koristi u alpinizmu

Kiseoničku masku koriste i alpinisti u toku boravka na visokim planinama, kao što je npr. Mont Everest. Boravak na visini karakteriše snižena količina kiseonika u atmosferskom vazduhu, niska temperatura vazduha i jaka vetrovima, što otežava disanje i stvara uslove za pojavu hipoksije. Zato se u određenim uslovima nameće potreba za udisanjem kiseonika preko kiseoničke maske. Ovi sistemi se uglavnom koriste iznad 7.000 metara nadmorske visine, ili u slučaju pojave simptoma visinske bolesti.

Za ove potrebe koriste se dve vrste maski;

• maska stalnog protoka u otvorenom sistemu disanja i
• maska zatvorenog sistema, koji obezbeđuje veći pritisak kiseonika u alveolarnom vazduhu, i veću koncentraciju oksihemoglobina u arterijskoj krvi.

Kiseoničke maske za boravak na visini u surovim klimatskim uslovima moraju biti „robusne“ i jednostavne za upotrebu. One se kiseonikom snabdevaju preko regulatora protoka iz specijalnih laganih metalih boca visoke čvrstoće, kako bi se punile na što većem pritisku kiseonika što omogućava vremenski duže disanje u odnosu na boce punjene na standardnogm pritisku.

Koncentracija kiseonika u udahnutom vazduhu

Koncentracija kiseonika u udahnutom vazduhu u procentima, kod različitih tipova kiseoničkih maski

Protok kiseonika (l/min)	Nosna dvoroga kanila	Obična maska	Venti maska sa regulatorima protoka	Maska sa balonom i nepovratnim ventilom
1	24	**	/	***
2	29	**	24†	***
3	33	**	/	***
4	37	**	28†	***
5	41	35	/	***
6	45	40	31†	***
8	*	50	35†	>95
10	*	/	40†	>95
15	*	/	60†	>95
Slike maski

LEGENDA ;

• (*) - viši protok kiseonika se ne primenjuje zbog mogućeg sušenja i nadražaja sluzokože nosa
• (**) - protok ispod 5 l/min je zanemarljivi protok kiseonika  
• (***) - protok od 8 l/min tip u većini slučajeva je minimalni ograničeni protok kiseonika
• (†) - za bilo koju promenu koncentracije kiseonika potrebno je zamenite mlaznicu

Problemi u eksploataciji kiseoničke maske

Subjektivne tegobe i kliničke promene na koži lica u toku upotrebe kiseoničke maske

Subjektivne tegobe	Kliničke promene na koži lica
Osećaj peckanja po koži lica i brade	Prolazno crvenilo kože lica nakon upotrebe maske
Osećaj stezanja i bola na mestu dodira obrazine maske sa licem	Prolazna urtikarija kože lica
Osećaj žarenja na mestu dodira sa maskom	Jače izraženo crvenilo korena nosa
Osećaj bola na korenu nosa	Infekcija kože lica i brade
Otežano disanje (posebno izdisanje)	Crveni vežnjače oka
Glavobolja nakon upotrebe maske	Krvarenje u vežnjači (konjunktivi) oka

Vidi još

• Pilotske kiseoničke maske SSSR i Rusije
• Vazduhoplovna medicina
• Hiperbarična medicina
• Visinska bolest
• Kiseonik
• Kiseonička maska sa rezervoarom bez nepovratnih ventila

Izvori

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).