Википедија

Кићење невесте

„Kićenje neveste” je poznatije remek-delo Paje Jovanovića (1859 — 1957) jednog od najvećih srpskih slikara — tipičnog predstavnik akademskog realizma 19. veka, i jednog od 100 najznamenitijih Srba.[1][2] Slika je rađena između 1885. i 1886. godine, tokom jednog od Jovanovićevih putovanja Balkanskim poluostrvom. Pod inventarskim brojem 115 zavedana je i čuva se u Zbirci srpsko slikarstvo 18. i 19. veka, Narodnog muzeja u Beogradu.[3]

„Kićenje neveste”
„Kite mladu“
UmetnikPaja Jovanović
Godina1885 — 86
Pravacakademski realizam
Tehnikaulje na platnu
Dimenzije96,5 cm × 136 cm cm
MestoNarodni muzej,
Beograd

Nazivi slike uredi

U literaturi slika se pojavljuje i pod nazivima: „Nevesta“ — „Kite mladu“ — „Oprema mlade“.

Opšte informacije uredi

Slika „Kićenje neveste” je deo bogatog opusa Paje Jovanovića sa temama iz narodnog života i istorije Srba na prostoru Balkanskog poluostrva. Ovom i ostalim slikama sa ovom tematikom umetnik je snažno i široko želo da ostvari uticaj na likovno obrazovanje, kulturu, ali i na rodoljublje Balkanskih naroda.[4]

Istorija slike uredi

Paje Jovanović je sliku oslikao u vreme svog dugotrajnog i čestog putovanja i boravaka po Balkanu, u prvoj polovini osamdesetih godina 19. veka (najverovatnije u periodu 1885 — 86), za Francusku galeriju, sa kojom je Jovanović bio pod ugovorom. Ugovorom koji je potpisao sa londonskom galerijom Frenč (French Gallery) u vreme kada je završavao studije u Beču, Paja Jovanović se obavezao da galeriji isporučuje slike sa temama iz života Crnogoraca, Hercegovaca i Albanaca. Tako su nastale pojedine njegove slike koje su obrađivale teme hrabrosti, požrtvovanosti, čestitosti – vrednosti koje su kao svoje osobine mogli prepoznati i srednjoevropski i britanski kupci Pajinih slika.[5]

Slika je dobro primljen od strane kritičara i javnosti. U posedu francuske galerije bila je do 1893. godine, kada ga je kupio londonski kupac. Jugoslovensko Ministarstvo spoljnih poslova je sliku otkupilo 1935. godine sa drugim radovima i poklonilo ga Narodnom muzeju Srbije, u čijem je posedu. Godine 2009. slika je obnavljena, a od 2018. godine deo je stalne postavke u Narodnom muzeju u Beogradu.[6]

Opis slike uredi

Likovna predstava „Kićenje neveste” kao što joj sam naziv kaže je vedra, folklorno živopisna tematika iz svakodnevnog života žena i narodnih svadbenih običaja na Balkanskom poluostrvu. Prikaz ovog narodnog običaja umetnik je besprekorno slikarski izveo, koristeći se obiljem etnografskih detalja, i svim relevantnim odlikama poetike akademizma.[7]

Kompozicija slike

Kompozicijom slike dominiraju topli tonovi boje, koja je nanošena nizom dugih i kratkih poteza i ravnomernom raspodelom osvetljenja. Istoričari umetnosti Filipović-Robinson primećuju da na slici vladaju intimna osećanja, koja pripisuju Jovanovićevom dobrom poznavanju balkanskog načina života, jer...

On nije bio stranac na sceni...On je znao svoje glumce, seoske likove, njihove interakcije, stavove i posledične izraze i govor tela.

Tako da sama kompozicija prikazuje i „pripremu i proslavu". Zlatni novčići koje nosi nevesta, primjećuju Filipović-Robinson,

...deo su miraza i simbolizuju porodičnu obvezu i ponos kao i ugovorna očekivanja čak i među meštanima skromnih sredstava...i istovremeno...suprotstavlja nevestinu raskošnu odeću osiromašenim prostranstvom njenog okruženja.[8]

Filipović-Robinson takođe tvrde da je suština Jovanovićeve poruke, na njegovim slikama, ležala u njegovoj „pozitivnoj karakterizaciji života na Balkanu".[8]

Suprotstavljeni stav kritičarima Jovanovićevog dela

Polazeći od činjenice da su neki moderni naučnici, kritikovali Paju Jovanovića zbog toga što je na slici zanemario teškoće ruralnog života na Balkanu, Filipović-Robinson smatraju da je takva kritika neutemeljena, povlačeći pri tome paralele između Jovanovićevih orijentalističkih dela i savremenih popularnih realista u Francuskoj, čiji su radovi retko imali političke konotacije, i nikada nisu kritikovani zbog zanemarivanja društvenih pitanja.[9]

Značaj umetničkog dela uredi

Ovaj rad kao jedno od najboljih Jovanovićevih dela iz njegovog slikarevog opusa s kraja 19. veka, gledano zajedno sa drugim Jovanovićevim delima iz ovog perioda, presudno je uticala na razvoj srpskog realističkog slikarstva u 19. veku.[10][11]

Druga verzija slike uredi

Poznata je i druga verzija ove teme na istoj slici, ali samo po opisu iz literature, koji je nastao nakon konzervatorskih ispitivanja i konzervacije slike u Ateljeu za restauraciju umetničkih dela Narodnog muzeja u Beogradu 2009. godine. Naime ispod gornjih slojeva boje otkrivena je prvobitna kompozicija sa istom temom, ali nešto drugojačijim prikazom:

Na toj slici su oko neveste dve žene koje je kite, dok je sa leve strane prikazana majka kako sklopljenih ruku od radosti plače. Takođe su naslikana i ulazna vrata sa leve strane, kraj kojih stoji devojka koja samo što nije zaplakala, dok se sa desne strane nalazila žena koja vodi devojčicu sa darovima ka nevesti.[12]

Slikar je pored novih likovnih elemenata izmenio i format slike, skraćivanjem platna sa desne strane za oko 7 santimetara, koja je dobila konačnu dimenziju 96,5 cm × 136 cm.

Izvori uredi

  1. ^ Godišnjak SKA I, 1888, str. 289.
  2. ^ Mita Živković, Paja Jovanović, akademski slikar, Prilog istoriji srpske umetnosti, Letopis Matice srpske, knj. 165, Novi Sad 1891, sv. 1, str. 14.
  3. ^ Nikola Kusovac, Srpsko slikarstvo 18. i 19.veka, Narodni muzej Beograda, Beograd 1987, str. 67. kat. br.377
  4. ^ Nikola Kusovac, Paja Jovanović, monografija povodom 150-godišnjice rođenja, Muzej grada Beograda, Beograd 2010, str. 114
  5. ^ Živković, Mita. “Paja Jovanović, akademski slikar. Prilog istoriji srpske umetnosti“, Letopis Matice srpske, knj. 165, sv. 1, 1891.
  6. ^ „NEVIĐENO BLAGO NARODNOG MUZEJA: Slika Paje Jovanovića Kićenje neveste ponovo pred publikom posle 30 godina”. www.kurir.rs 25.6.2018. Pristupljeno 5. 2. 2019. 
  7. ^ Sofija Kajtez, Kićenje neveste od Paje Jovanovića, tehnička analiza, konzervatorsko-restauratorski tretman i nove konstatacije, „Između estetike i života“, Galerija Matice srpske, Novi Sad 2010, str. 269–289
  8. ^ a b Filipovitch-Robinson, Lilien (2014). From Tradition to Modernism: Uroš Predić and Paja Jovanović. In Bogdanović, Jelena; Filipovitch-Robinson, Lilien; Marjanović, Igor. On the Very Edge: Modernism and Modernity in the Arts and Architecture of Interwar Serbia (1918–1941). Leuven, Belgium: Leuven University Press. p.46 ISBN 978-90-5867-993-2.
  9. ^ Filipovitch-Robinson, Lilien (2014). From Tradition to Modernism: Uroš Predić and Paja Jovanović. In Bogdanović, Jelena; Filipovitch-Robinson, Lilien; Marjanović, Igor. On the Very Edge: Modernism and Modernity in the Arts and Architecture of Interwar Serbia (1918–1941). Leuven, Belgium: Leuven University Press. p.47. ISBN 978-90-5867-993-2.
  10. ^ Kolarić, Kusovac i dr., Sprsko slikarstvo XIX veka, Narodni muzej, Beograd – Moderna galerija Zagreb, 1965.
  11. ^ Filipovitch-Robinson, Lilien (2014). From Tradition to Modernism: Uroš Predić and Paja Jovanović. In Bogdanović, Jelena; Filipovitch-Robinson, Lilien; Marjanović, Igor. On the Very Edge: Modernism and Modernity in the Arts and Architecture of Interwar Serbia (1918–1941). Leuven, Belgium: Leuven University Press. pp. 31–63. ISBN 978-90-5867-993-2.
  12. ^ Mita Živković, Paja Jovanović, akademski slikar, Prilog istoriji srpske umetnosti, Letopis Matice srpske, knj. 165, Novi Sad 1891, sv. 1, str. 1–19

Literatura uredi

  • Milan Kašanin, Muzej Kneza Pavla – Moderna umetnost, Beograd 1938, str. 21
  • Dejan Medaković, [Nikola Mamuzić], Paja Jovanović, Narodni muzej Vršac – Galerija Matice srpske, Novi Sad, decembar 1959 – januar 1960, str. 11, kat. br. 84;
  • Nikola Kusovac, Paja Jovanović – slike velikog formata, Narodni muzej Beograd, Beograd 1979, kat. br. 2
  • Nikola Kusovac, Zbirka srpskog slikarstva XVIII i XIX veka, katalog zbirke – istorija umetnosti I, Narodni muzej Beograd, Beograd 1987, str. 67, kat. br. 377
  • Grupa autora, Muzej kneza Pavla, Narodni muzej u Beogradu, 2009, str. 169;
  • Timotijević, Miroslav (Petrović Petar), Paja Jovanović/Paul Joanowitch, Galerija SANU, Narodni muzej u Beogradu, Beograd 2009 (katalog izložbe Narodnog muzeja u Beogradu povodom 150-godišnjice rođenja Paje Jovanovića). str. 103, kat. br. 19
  • Galerija Matice srpske, Novi Sad 2010, str. 269–289

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кићење_невесте&oldid=27794313”