Kopija Povelje bana Kulina i 166. lista Miroslavljevog jevanđelja
Kopija Povelje bana Kulina i 166. lista Miroslavljevog jevanđelja predstavljaju dva eksponata izložena u Narodnoj skupštini Republike Srpske. Ove dvije kopija, dva najznačajnija srpska srednjovijekovna pisana dokumenta su poklon Ruske nacionalne biblioteke iz Sankt Peterburga i Ruske akademije nauka iz Moskve, Republici Srpskoj, u čiju istoriji su duboko utkani i ban Kulin i knez Miroslav, kao vladari srednjovijekovnih srpskih zemalja Bosne i Huma, na čijoj teritoriji se danas nalazi Republika Srpska.[1]
Autentična kopija Povelje bana Kulina i digitalno izdanje 166. lista Miroslavljevog jevanđelja, kao dva najznačajnija i najljepša blaga srpskog jezika su poklonjeni rukovodstvu Parlamenta Republike Srpske na čelu sa tadašnjim predsjednikom Nedeljkom Čubrilovićem 2017. godine povodom 8. septembra, Dana slovenske pismenosti. Kopije ovih istorijskih spomenika su trajno postavljene u izložbenom prostoru Narodne skupštine Republike Srpske.[2] Ovim činom Republika Srpska se svrstala u red zemalja koje obilježavaju Dan slovenske pismenosti i kulture, baštineći srednjovijekovnu srpsku pismenost i kulturu nastalu na teritoriji današnje Republike Srpske, a u sklopu banovine i kneževine čiju duhovnu tradiciju nastavlja današnja Republika Srpska.
Svečano predstavljanje ova dva najznačajnija spomenika srpskog jezika, kopija Povelje bana Kulina i 166. lista Miroslavljevog jevanđelja, održalo se na Dan slovenske pismenosti i kulture, Svetog Ćirila i Metodija, 24. maja 2018. u Narodnoj skupštini Republike Srpske. [3]
Autentična kopija Povelje bana Kulina uredi
Povelja bana Kulina napisana je 29. avgusta 1189. godine.[4] Predstavlja i najstariji sačuvani diplomatski dokument pisan na narodnom srpskom jeziku iz Bosne[5], i gdje je prvi put pomenuto slovensko ime grada Dubrovnika (Epidaurum, id est Ragusium, na ital.: Raguza). O Povelji bana Kulina napisano je mnogo radova. O njenom jeziku stoji mišljenje kompetentnog naučnika Vatroslava Jagića koji navodi sljedeće:
„Listina Kulina bana od g. 1189. prvo (je) i najstarije, što bi pisano ćirilicom a srbskim jezikom”.[6]
Prepisi povelje su sve do sredine XIX vijeka bili čuvani u Dubrovačkom arhivu, kada ih je zatražio Bečki dvor. Tada je iz Dubrovnika poslat po jedan primjerak za Beč, Srbiju i Rusiju, ne bi li se zaštitila dokumenta koja su se smatrala jednim od najstarijih što se tiče slovenske pismenitosti. Primjerak iz Beča je vraćen u Dubrovnik 1947. na zahtjev Jugoslavije. Za primjerak koji se i danas čuva u Sankt Peterburgu je utvrđeno da je najstariji od ovih prepisa, te se stoga smatra izvornikom.
Kopija Povelje bana Kulina koju je Republika Srpska dobila od Ruske akademije nauka predstavlja autentičnu kopiju najstarijeg prepisa povelja, koji nauka ujedno smatra i izvornikom. Kopiju Povelje Kulina bana predsjedniku Parlamenta Srpske Nedeljku Čubriloviću uručila je direktorka Biblioteke Ruske akademije nauka Irena Maihajlovna Beljajeva.[3]
Digitalno izdanje 166. lista Miroslavljevog jevanđelja uredi
Miroslavljevo jevanđelje je kodeks, odnosno rukopisna knjiga. To je jedan od najznačajnijih ćiriličkih spomenika srpske i južnoslovenske, odnosno srpsko-slovenske pismenosti iz 12. veka. Miroslavljevo jevanđelje je po svom sastavu jevanđelistar, bogoslužbena knjiga u kojoj su tekstovi raspoređeni prema čitanjima u toku crkvene godine. Pisano je za Miroslava, brata velikog župana Stefana Nemanje, kneza humskog za potrebe njegove zadužbine crkve svetog Petra na Lim, oko koje je kasnije nastalo Bijelo Polje,[7]
Miroslavljevo jevanđelje je jedan od najznačajnijih ćiriličkih spomenika srpske pismenosti. Čuva se u Narodnom muzeju u Beogradu, a originalni 166. list nalazi se u Ruskoj nacionalnoj biblioteci u Sankt Peterburgu. Digitano izdanje originalnog 166. lista Miroslavljevog jevanđelja, Narodnoj skupštini Republike Srpske poklonila je uprava Ruske nacionale biblioteke tokom posjete zvaničnika Parlamenta Srpske Sankt Peterburgu.[8]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Predstavljanje Povelje Kulina bana i 166. lista Miroslavljevog jevanđelja”. SRNA. Arhivirano iz originala 14. 10. 2020. g. Pristupljeno 13. 10. 2020.
- ^ „Najveće blago srpskog jezika dar iz Rusije”. Glas Srpske. Pristupljeno 13. 10. 2020.
- ^ a b „U NSRS svečano predstavljanje Miroslavljevog jevanđelja i Povelje bana Kulina”. RTRS. Pristupljeno 13. 10. 2020.
- ^ Mošin 2011, str. 52.
- ^ „Povrlja bana Kulina”. Plemenito. Arhivirano iz originala 05. 10. 2020. g. Pristupljeno 13. 10. 2020.
- ^ „Kulin ban je pisao ćirilicom”. Politika. Pristupljeno 13. 10. 2020.
- ^ Miroslavljevo jevanđelje: Kritičko izdanje (SANU, Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, I Odeljenje - Knjiga XXXIII, Nikola Rodić i Gordana Jovanović, Beograd, 1986.)
- ^ „Predstavljene kopije Povelje bana Kulina i 166. list Miroslavljevog jevanđelja”. RTRS. Pristupljeno 13. 10. 2020.
Literatura uredi
- Mošin, Vladimir Alekseevič, ur. (2011). Zbornik srednjovekovnih ćiriličkih povelja i pisama Srbije, Bosne i Dubrovnika, I, 1186-1321. Beograd.