Kosta Todorović (major)
Kosta Todorović (Užice, 1882.[1] — okolina Srebrenice[1], 14. septembar 1914) je bio srpski vojnik, major i komandant Zlatiborskog četničkog odreda u sastavu Užičke vojske.[1]
| Kosta Todorović | |
|---|---|
 Kosta Todorović | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1882 |
| Mesto rođenja | Užice |
| Datum smrti | 14. septembar 1914. (31/32 god.) |
| Mesto smrti | Srebrenica |
Biografija uredi
Rođen je u Užicu, a umro u borbama kod Srebrenice[1] 14. septembra 1914. Kosta Todorović je rano ostao bez roditelja što mu otežava odrastanje, ali ga i očvrćuje. Učio je zanat poslužujući po tuđim kućama. Dva razreda realke završio je u Užicu, od 3. do 6. razreda u Beogradu, a ostatak u Valjevu. Pošto zbog mladosti nije mogao biti primljen u vojnu službu, Kosta provodi vreme poslužujući u kući Milorada Gođevca jednog od tri osnivača srpskog četničkog pokreta. Kod njega se Kosta nadahnjuje patriotizmom i željom za ujedinjenjem Srba i ulazi u kontakt sa srpskim oficirima i zagraničnim aktivnostima srpske vlade i vojske. Po završetku 7. razreda gimnazije. Kosta stupa u čuvenu 32. klasu Vojne Akademije koja je dala vojvodu Vuka Popovića, vojvodu Branu Jovanovića, Voju Tankosića i druge.
Kao mlad potporučnik Kosta služi od 1901. godine u rodnom gradu Užicu, a onda kao kapetan u Požegi, a kasnije kao pogranični oficir u Loznici. Već tada Kosta stupa u prepisku sa Principom i njegovim saradnicima koji će kasnije u Sarajevu ubiti Franca Ferdinanda. Nakon atentata Kosta biva optužen za saučesnistvo i neko vreme se primiruje. Još ranije, za vreme rata sa Turcima, Todorović se istakao u borbi. O njemu se počinju ispredati legende, važi za pouzdanog, hrabrog oficira koji je uvek spreman se žrtvovati za dobrobit otadžbine.
Kada je nakon atentata objavljen rat Austrougarskoj, Kosta se javlja u štab Užičke vojske. Međutim, on po svojoj molbi obrazuje gerilsku četu i odlazi u pomoć braći sa druge strane Drine. Dana 4. avgusta 1914. godine po naređenju srpske Vrhovne komande formirana je u okviru Gornjačkog odreda "Četa Koste Todorovića"[2] sa oko 150 ljudi pod komandom majora Todorovića. Ta četa je prešla Drinu kod Srebrenice gde je stigla 15. septembra 1914. godine. Tu dolazi do žestokih borbi sa neprijateljem u kojoj se Kosta Todorović ističe kao i nebrojano puta do sada. Po drugom izvoru, Todorović je sa svojim četnicima ušao u Srebrenicu 5/18. septembra 1914. godine.[3] Međutim, u potonjim borbama oko Srebrenice na Karadžića brdu sa Austrijancima, on biva teško ranjen u slabine i obe noge i sklanja se sa svojim vernim pratiocima na mesto nedaleko od jeka borbi. Na njegovu nesreću, Austrijanci ga tu nalaze i 14. septembra 1914. godine živog ga spaljuju[1] zajedno sa svojim saborcem Jovanom Živanovićem Vatrenikom, studentom rodom iz Brčkog[1]. Po drugom izvoru, Todorović je kao teško ranjen izvršio samoubistvo, da ga ne uhvati živog neprijatelj. Austrijska vojska je stigla i spalila zajedno leš Todorovićev i živog studenta Jovana Živanovića. Mnogo srpskih četnika je poginulo, a preostale žive preuzeo je pod svoju komandu kapetan Jova Prvanović.[4]
O pogibiji pešadijskog majora[5] Koste Todorovića i njegovom spaljivanju dok je još bio živ, pisao je francuski književnik Anri Barbi.[1]
Spomenik uredi
Na desetogodišnjicu spaljivanja u septembru 1924. godine[6] preživeli dobrovoljci su mu podigli spomenik u Srebrenici, koji su ustaše početkom Drugog svetskog rata porušile.[1] Solunski borac Krsto Katanić iz osaćanskog sela Liješća je spomen-ploče sa ovoga spomenika sačuvao i zakopao na svoje imanje.[1] Pred smrt 1981. je svome sinu povjerio mjesto gdje se spome-ploče nalaze.[1] Krstin unuk Stamenko Katanić je ploče otkopao 1996, kada su postavljene u Srebrenici.[1]
Srbi u Skelanima su nakon Prvog svetskog rata prvu osnovnu školu nazvali Državna Osnovna škola „Major Kosta Todorović”, a školi je 1992. ponovo vraćen taj naziv.[1] Podružnica Saveza udruženja oslobodilačkih ratova Srbije od 1912. do 1920, mu je na njegov rođendan u centru Užica podigla bistu 2000. godine.[1]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l Sto godina crkve u Crvici i razvoj duhovnog života u Osatu, Cvetko Stojkanović, Stefan Co Arsenijević, Bajina Bašta (2009) str. 59, 60, 61, 64.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1939. godine
- ^ "Politika", Beograd 7. septembra 1924. godine
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1. maj 1939. godine
- ^ "Službeni vojni list", Beograd 16. decembar 1914. godine
- ^ "Politika", Beograd 1924. godine
Spoljašnje veze uredi
Izvori uredi
