Kravlje
Kravlje je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Nalazi se na jugoistočnom rubu Aleksinačke kotline, na oko 22 km severno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. bilo je 430 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 531 stanovnika).
Kravlje | |
|---|---|
 Kravlje | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Nišavski |
| Grad | Niš |
| Gradska opština | Crveni Krst |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  327 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 27′ 16″ S; 21° 54′ 20″ I / 43.454333° S; 21.9055° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 332 m |
.svg)  Kravlje Kravlje na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 018 |
| Registarska oznaka | NI |
Istorija uredi
Antički i postantički nalazi ukazuju na davnu naseljenost ovog sela. Držeći se doline Toponičke reke prolazio je ovim krajem jedan poprečan rimski put u pravcu današnjeg Golaka. U potesu Groblja, na jugozapadnoj strani seoskog naselja, pronađeni su predmeti (ostaci građevine, mermerne stepenice, keramičke cevi) nepoznate starosti. Turski popis 1454/55. godine, neposredno nakon pada ovih krajeva u turske ruke, zatekao ga je pod istim nazivom, kao veće selo u vlasničtvu trojice spahija: Gornje Kravlje (deo sela) imalo je 23 domaćinstva i davalo prihod od 997 akči; drugi deo sela, ubeležen samo kao Kravlje, imao je 12 domaćinstava i dužilo se dažbinama u iznosu od 828 akči. Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je naziv Kravje, a imalo je 45 kuća, 8 udovička domaćinstva, 7 samačka domaćinstva.[1] U popisu 1586. godine Kravlje se spominje kao derbendžijsko selo. U selu živi predanje da su njegovi najraniji žitelji bili „Latini“ (verovatno romanovlaški stočari). Starinački rodovi, čije se poreklo ne zna, jesu: Šekovci (Simonovci), Čukalovci, i Valinci, dok se za Perince veruje da su u neka davna vremena njihovi preci (dva brata: Peja i Caja) došli sa Kosova. Mirkovci su se doselili iz Davidovca (Svrljig), Stojkovići iz Radenkovca (Soko Banja) i Ljubičini iz Huma (Niš), ostali rodovi pripadaju mlađoj zaseljenosti.
Od 1833. do decembra 1877. godine Kravlje se nalazilo na samoj granici unutar turske teritorije. Atarom sela sa istočne strane prolazila je granica (plot) sa srpskom i dvema turskim karaulama. U bojevima, pred oslobođenje, Kravlje je bilo spaljeno, a meštani su pre toga bili izbegli delom u Mađare (Ražanj), delom u Jezero (Sokobanja), dok su se posle oslobođenja (1878) vratili u svoje selo.
Krajem 19. veka (1895. godine) imalo je 69 domaćinstava i 696 stanovnika, a godine 1930. u njemu su živela 123 domaćinstva i 924 stanovnika.
Posle oslobođenja od Turaka, Kravlje se razvijalo kao ratarsko-stočarsko, vinogradarsko-voćarsko i goroseško selo. Svoj poljoprivredni karakter, najpre na preovlađujućim naturalnim, a kasnije i na tržišnim osnovama, zadržalo je i posle Drugog svetskog rata, a od šezdesetih godina 20. veka je selo zapljusnuo jači talas emigracije radno sposobnog stanovništva (Niš, Aleksinac, Beograd, moravska sela) s posledicom zastarevanja sela (staračka domaćinstva). Kravlje je dalo velike žrtve u ratovima: u Prvom svetskom ratu 78 žrtava, a u NOR-u 68. Bilo je značajan partizansko središte u Drugom svetskom ratu. Selo je (u Perinskoj vodenici), pored ostalog, prihvatilo logoraše sa Crvenog krsta februara 1942. godine, odakle su upućeni dalje.
Na granici prema velepoljskom ataru, u klisuri Toponičke reke, na toponičkom rasedu, nalazi se Kravljanska banja (Topilo), a na izlazu iz klisure, pored crkve Svetog Nikole, u vodenici u koritu reke, na bočnom rasedu, nalazi se još jedan termalni izvor. Termalni izvori koristili su se u prošlosti za topljenje konoplje, otuda naziv Topilo, ali koristili su se i kao kultni i lekoviti izvori za lečenje okolnog stanovništva. U pećinama oko Topila krajem prve polovine 19. veka sklonio se od „čume“ (kuge) pazaranski rod iz Vele Polja, pa se po njima ovdašnji lokalni vis zove Pazaranski kamen. Početak novijeg korišćenja Banje datira iz 1954. godine. Upotreba vode i smeštaj bolesnika odvijali su se spontano; u toku sezone (juli - oktobar) izrastalo je poveće naselje s oko stotinu koliba od pruća i šatora („čerge“). Osim iz okoline posetioci su dolazili, i dolaze, i iz udaljenijih krajeva: Toplice, Zaplanja, Niša. Od 1968/70. godine počela je izgradnja vikendica i stabilnijih objekata za izdavanje, kakvih je osamdesetih godina 20. veka već bilo oko 90.
Prema popisnim podacima u Kravlju je 1971. godine živelo 131 poljoprivredno, 43 mešovita i 4 nepoljoprivredna domaćinstva.
Saobraćaj uredi
Do Kravlja se može doći prigradskom linijom 32 PAS Niš - Gornja Toponica - Berčinac - Miljkovac - Vele Polje - Paligrace- Kravlje.
Demografija uredi
U naselju Kravlje živi 300 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 58,6 godina (57,4 kod muškaraca i 59,7 kod žena). U naselju ima 148 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,21.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 6 | 3 | ||
| 80+ | 14 | 23 | ||
| 75—79 | 14 | 27 | ||
| 70—74 | 22 | 35 | ||
| 65—69 | 30 | 27 | ||
| 60—64 | 27 | 31 | ||
| 55—59 | 20 | 12 | ||
| 50—54 | 10 | 13 | ||
| 45—49 | 14 | 3 | ||
| 40—44 | 9 | 3 | ||
| 35—39 | 12 | 4 | ||
| 30—34 | 9 | 12 | ||
| 25—29 | 6 | 5 | ||
| 20—24 | 2 | 1 | ||
| 15—19 | 2 | 4 | ||
| 10—14 | 11 | 4 | ||
| 5—9 | 5 | 3 | ||
| 0—4 | 4 | 3 | ||
| Prosek : | 54,4 | 61,1 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 197 | 22 | 146 | 21 | 6 | 2 |
| Ženski | 203 | 8 | 145 | 48 | 2 | 0 |
| UKUPNO | 400 | 30 | 291 | 69 | 8 | 2 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 162 | 121 | 0 | 0 | 23 |
| Ženski | 112 | 104 | 0 | 0 | 1 |
| UKUPNO | 274 | 225 | 0 | 0 | 24 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 5 | 2 | 0 | 3 |
| Ženski | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 5 | 5 | 0 | 3 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 0 | 1 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 5 | 0 | 0 | 1 | |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 1 | |
| UKUPNO | 6 | 0 | 0 | 2 | |
Reference uredi
- ^ Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. mart 2012), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 74-75.
