Krajputaš Vojinu Petkoviću u Bogdanici
Krajputaš Vojinu Petkoviću u Bogdanici (opština Gornji Milanovac) nalazi se u dolini rečice Tinje, na granici atara sela Bogdanica i Družetići. Kameni beleg obeležava mesto na kome je zastala pogrebna povorka sa telom Vojina Petkovića, da mu se „kosti odmore” na putu ka večnoj kući.[1]
| Krajputaš Vojinu Petkoviću u Bogdanici | |
|---|---|
.jpg) Spomenik u dolini rečice Tinje | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Bogdanica |
| Opština | Opština Gornji Milanovac |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 19. vek |
Spomenik se nalazi se na imanju Radisava Kneževića, u blizini makadama koji povezuje Družetiće, Bogdanicu i Tometino Polje. Kao i reprezentativan primer narodne umetnosti 19. veka, svojim izgledom, natpisom i likovnom obradom spomenik predstavlja dragocen izvor za etnografska i srodna istraživanja.
Životopis bogdaničkog domaćina Vojina Petkovića koji je iznenada preminuo u 35. godini, ostavivši iza sebe suprugu sa petoro male dece − četiri sina i jednogodišnju kći, opisao je njegov unuk−imenjak u zabeleškama objavljenim 2019. godine pod naslovom „Život o sebe: memoarski zapisi Vojina Petkovića”.[2]
Opis uredi
Na licu spomenika okrenutom ka jugoistoku uklesan je prikaz konjanika u narodnoj nošnji. Dimenzije čoveka i konja su u disproporciji, a jahač gornjim delom tela prikazan frontalno. Iznad glave pokojnika urezan je jednokraki krst, a sa strana njegovo ime i prezime: VOI/JI PET/KOVIĆ. Pokojnik je srednjih je godina, ozbiljnog lika i odmerenog držanja. Odeven je u anteriju i čakšire poturlije. Na glavi nosi fes, a na nogama ulanske čizme sa mamuzama.[3] Na poleđini spomenika prikazan je grčki krst uokviren vencem, ispod koga je tekst epitafa. Natpis se nastavlja na desnoj bočnoj strani ispod stilizovanog cvetnog ornamenta. Na naspramnom boku prikazani su omiljeni pokojnikovi predmeti − frula i dvojnice.
Materijal, dimenzije i stanje uredi
Spomenik je u obliku stuba od sivog kablarskog peščara, dimenzija 120h42h21,5 cm. Relativno je dobro očuvan, sa velikim ulomkom u gornjem delu leve bočne strane. Površina kamena prekrivena je lišajem i sitnijim oštećenjima. Ostaci prvobitne polihromije očuvani su u tragovima, dok je zelenkasti bojeni sloj novijeg datuma. Donedavno, spomenik je imao prekrivku u obliku tanje profilisane ploče.[1]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Epitaf uredi
Natpis na poleđini spomenika glasi:
- OVDE ODMORENE KOSTI I TELO UPOKOJENOG VOINA PETKOVIĆA IZ BOGDANICE
- PRATEĆI TUŽNO U GROBLjE KOJE POŽIVIJO ... RADNO 35 G SVOG ŽIVOTA
- U NAJLjEPŠE DOBA OŽALOSTI MAJKU 17 AVGUSTA 1896
- BOG DA MU DUŠU PROSTI
Nastavak teksta na levom boku delimično je nečitak zbog oštećenja:
- (...)
- MAJKA VASILIJA I NjEGOVI SINOVI MILENKO DRAGIŠA STANIŠA I VELISAV
- I NjEG SUPRUGA MILOIKA DA IM SRC ŽALOST PROĐE[1]
Reference uredi
- ^ a b v Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-0181-5.
- ^ Petković, Vojin (2019). Život o sebe : memoarski zapisi Vojina Petkovića. Čačak: Štamparija Bajić. ISBN 978-86-88109-90-1.
- ^ Nikolić, Radojko (1998). Kamenopisci narodnog obraza : kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: Litopapir.
Literatura uredi
- Radičević, Branko V. (1961). Plava linija života : srpski seoski spomenici i krajputaši. Beograd: Savremena škola.
- Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i nadgrobni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture; Prosveta. ISBN 978-86-80879-07-9.
- Nikolić, Radojko (1998). Kamenopisci narodnog obraza : kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: Litopapir.
- Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-0181-5.
- Krstanović, Božidar; Radonjić Živkov, Estela; Kesić-Ristić, Sanja (2012). Narodno graditeljstvo opštine Gornji Milanovac. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd. ISBN 978-86-6299-006-8.
- Nikolić, Radojko (2018). Kamena knjiga predaka : o natpisima sa nadgrobnih spomenika zapadne Srbije (PDF) (2. dopunjeno izd.). Čačak: Narodni muzej. ISBN 978-86-84067-63-2.
- Petković, Vojin (2019). Život o sebe : memoarski zapisi Vojina Petkovića. Čačak: Štamparija Bajić. ISBN 978-86-88109-90-1.