Krvavi Božić (1945)
Krvavi Božić (bug. Кървава Коледа; mkd. Крвава Коледа) ili Krvavi Božik (bug. Кървав Божик; mkd. Крвав Божиќ) je bila kampanja u kojoj je od 7. do 9. januara 1945. godine jugoslovenske komunističke vlasti u Socijalističkoj Republici Makedoniji ubile nekoliko stotina ljudi makedonsko-bugarskog porekla kao kolaboracioniste [1] [2] Hiljade drugih koji su zadržali svoje probugarske simpatije i probugarske stavove, pretrpeli su ozbiljnu represiju kao rezultat. [3]
Po završetku Drugog svetskog rata, Bugari u „novim zemljama” u Vardarskoj Makedoniji, nakratko pripojenim Bugarskoj tokom rata, bili su proganjani uz optužbe za „velikobugarski šovinizam”. Ovo poglavlje makedonske istorije bilo je tabu tema za razgovor do kasnih 1980-ih, a kao rezultat toga, decenije zvaničnog ćutanja izazvale su reakciju u vidu brojnih manipulacija podacima u nacionalističke i komunističke propagandne svrhe. [4] [5] Da bi zbrisali bugarskofilska osećanja dela lokalnog stanovništva, jugoslovenski komunisti su započeli proces izgradnje nacije. [6]
Od početka nove Socijalističke Republike Makedonije pojavile su se optužbe da su nove vlasti umešane u osvetu ljudima koji nisu podržavali formiranje novog etničkog identiteta Makedonije. [7] Nejasan je broj mrtvih „izdajnika“ i „saradnika“ zbog organizovanih ubistava Bugara tokom Krvavog Božića i posle njega, ali neki izvori navode da je broj žrtava oko 1.200 ljudi. [8] Ideja je bila da se oslabi bugarska inteligencija u Makedoniji, da se iskoreni bugarska samosvest dela stanovništva i da se ubrza proces makedonske orijentacije. [9] Krajem 1944. godine donet je zakon o zaštiti makedonske nacionalne časti, kojim je legalizovan progon ljudi koji su otvoreno izražavali bugarsku samosvest. Uspostavljeni su i specijalni sudovi za zaštitu nacionalne časti Makedonije - presedana u evropskoj pravnoj istoriji, nepostojeći čak ni u NR Sloveniji, podvrgnutoj tokom rata prisilnoj germanizaciji i italijanizaciji.
Tokom januarskog terora 1945. godine, na putu između Ohridskog i Prespanskog jezera, i na brdima planine Galičice kod sela Oteševo i drugih sela, pogubljeno je više Bugara. [10] Većina tela odložena je u Prespansko jezero. Skoro sva naseljena mesta u Vardarskoj Makedoniji dala su žrtve za kampanju. [11] U nekoliko gradova Vardarske Makedonije formirani su narodni sudovi, koji su izricali smrtne presude građanima optuženim za „velikobugarski šovinizam”. U Skoplju, samo u 1945. godini održano je 18 suđenja sa 226 optuženih, od kojih je 22 osuđeno na smrt. U Štipu je u istom periodu na smrt osuđeno sedam Bugara. U Prilepu i Velesu na smrt je osuđeno deset Bugara. U Bitolju je devetoro osuđeno na smrt. [12]
Prema bugarskim izvorima, između 1945. i 1947. masakrirano je ili nestalo preko 4.700 Bugara. [13] Kao rezultat čistke, do 100.000 ljudi je deportovano, raseljeno, zatvoreno, proganjano ili poslato u koncentracione logore u Jugoslaviji. [14]
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ The most poignant example of Communist Party of Macedonia excess was Bloody Christmas: a series of pro-Bulgarian Macedonian purges that started in January 1945. For more see: James Horncastle, The Macedonian Slavs in the Greek Civil War, 1944–1949, Rowman & Littlefield, (2019) ISBN 1498585051, p. 107.
- ^ Bechev, Dimitar (2009) Historical Dictionary of the Republic of Macedonia. Scarecrow Press. p.287. ISBN 0810855658
- ^ Poulton, Hugh (2000) Who Are the Macedonians?. C. Hurst & Co. p.118. ISBN 1850655340
- ^ Kostov, Chris (2010) Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto, 1900-1996. Peter Lang. p.84/ ISBN 3034301960
- ^ Ramet, Sabrina P. (2005) Thinking About Yugoslavia: Scholarly Debates About the Yugoslav Breakup and the Wars in Bosnia and Kosovo. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. p.281. ISBN 0521616905
- ^ Zahariadis, Mickolaos (2005) Essence of Political Manipulation: Emotion, Institutions, and Greek Foreign Policy. Peter Lang. p.85. ISBN 0820479039
- ^ Djokić, Dejan (2003). Yugoslavism: Histories of a Failed Idea, 1918-1992, C. Hurst & Co. p. 122. ISBN 1-85065-663-0
- ^ Phillips, John (2004) Macedonia: Warlords and Rebels in the Balkans. I.B. Tauris. p.40 ISBN 186064841X
- ^ Michev, D. (1994) The Macedonian Question and the Bulgarian-Yugoslav Relations 1944-1949. (in Bulgarian) Sofia:St. Kliment Ohridski University Publishing House. pp.80-82
- ^ (1992) Macedonianism and Macedonia's Resistance Against It Kosta Tsarnushanov. Sofia: (in Bulgarian) St. Kliment Ohridski University Publishing House. Chapters 25 and 26
- ^ Angelov, Veselin (2003) Macedonian Bloody Christmas. Sofia: Galik Publishing House. pp.179-201. ISBN 9548008777
- ^ Serafimov, Tsanko (2004) Encyclopedic Dictionary of Macedonia and Macedonian Affairs (in Bulgarian) Orbel. p.298.
- ^ Gotsev, Dimitar (1998) The New National Liberation Struggle in Vardar Macedonia 1944-1991. Sofia:Macedonian Scientific Institute. p.3
- ^ Rae, Heather (2002) State Identities and the Homogenisation of Peoples. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. p.227. ISBN 052179708X
Spoljašnje veze
uredi- Statistika democida Jugoslavije. Procene, proračuni i izvori RJ Rumela.