Kriminalistika

Kriminalistika (po pragmatičkoj definiciji) je ona nauka koja proučava, pronalazi i usavršava naučne i na praktičnom iskustvu zasnovane metode i sredstva, koja su najpogodnija da se otkrije i razjasni krivično djelo, otkrije i privede krivičnoj sankciji učinilac, obezbijede i fiksiraju svi dokazi radi utvrđivanja (objektivne) istine, kao i da se spriječi izvršenje budućih planiranih i neplaniranih krivičnih djela.

Izraz taktika dolazi od grčkog taktike techne – „vještina postupanja“. Radi se o stručnom izrazu iz oblasti ratnih vještina, a znači učenje o vođenju četa. Izraz kriminalistička taktika prvi put upotrebljava Albert Vajngart u svom djelu istog naziva, 1904. godine.

Podjela

Tradicionalna podjela je:

• Kriminalistička taktika je empirijska disciplina koja izučava i usavršava opšta kriminalistička pravila i radne metode u cilju njihove praktične primjene prilikom suzbijanja kriminaliteta, odnosno, u cilju otkrivanja i rasvjetljavanja izvršenih krivičnih djela, kao i njihovog sprečavanja.
• Kriminalistička tehnika predstavlja posebnu oblast kriminalistike koja se bavi iznalaženjem, prilagođavanjem, usavršavanjem i primjenom najpogodnijih metoda i sredstava iz oblasti prirodnih i tehničkih nauka.
• Kriminalistička metodika (posebna taktika) ima za cilj primjenu metoda i sredstava kriminalističke taktike i kriminalističke tehnike na određenu vrstu krivičnih djela. Prema tome, kriminalistička metodika izgrađuje i usavršava sopstvene metode i sredstva koja se zasnivaju na specifičnostima konkretnih vrsta krivičnih djela.

Kriminalistika se takođe može podijeliti i na:

• Heurističku kriminalistiku — koja pristupa krivičnom djelu kao realnoj pojavi, djelatnosti od početne sumnje o krivičnom djelu koju tvore: prikupljanja podataka i njihovo ispitivanje, stvaranje pretpostavki, zaključivanje, poređenje, odbacivanje, prihvaćanje itd. Njena središnja kategorija je podatak koji je u postupovnom smislu pokazatelj. U istraživačkoj komponenti označuje se i kao otkrivanje (sprječavanje) krivičnog djela i počinilaca. Svrha je prikupljanje saznanja nužnih za pokretanje krivičnog postupka.
• Silogističku kriminalisitiku — za razliku od heurističke, pristupa krivičnom djelu takođe kao stvarnoj pojavi, ali uokvirenoj u predmetu krivičnog postupka. Ona polazi od vjerovatnosti da je određena osoba počinila određeno krivično djelo i razmatra najsvrsihodnije načine izvođenja postupovnih radnji, naročito izvođenja pojedinih dokaza. Njena središnja kategorija je u postupovnome smislu dokaz, ali usto ona razmatra i druga važna pitanja.

Zlatna pitanja kriminalistike

Zlatna ili osnovna pitanja kriminalistike su ona pitanja na koja treba dati tačne odgovore, koji se potvrđuju prikupljenim dokazima, čime se smatra da je određeno krivično delo rasvetljeno i dokazano. Ova pitanja treba da budu prisutna tokom celog krivičnog postupka, kako u istrazi, tako i na glavnom pretresu.

Postoji devet zlatnih pitanja kriminalistike:

• ŠTA se desilo - (da li se radi o krivičnom delu)
• GDE se desilo - (mesto izvšenja)
• KADA se desilo - (vreme izvršenja)
• KAKO je izvršeno - (način izvršenja)
• ČIME je izvršeno - (sredstvo izvršenja)
• S KIME je izvršeno - (koliko lica je učestvovalo u izvršenju krivičnog dela)
• ZAŠTO se desilo - (motiv izvršenja)
• KO je učinilac - (najvažnije pitanje)
• NAD KIM je izvršeno - (objekat napada, žrtva)

Zlatna pitanja kriminalistike postavljaju se prilikom:

• prijavljivanja krivičnih dela od strane oštećenih
• prikupljanja potrebnih obaveštenja od građana, očevidaca i drugih lica
• obavljanja svakodnevnih policijskih poslova
• vršenja uviđaja
• saslušanja osumnjičenog
• suđenja

Literatura

• Quinche, Nicolas, « Les victimes, les mobiles et le modus operandi du criminaliste suisse R.-A. Reiss. Enquête sur les stratégies discursives d’un expert du crime (1906-1922)" in Revue Suisse d’Histoire, 58, no 4, décembre 2008.
• Đorđe Ignjatović, - "Kriminologija", izdavač: "Dosije", 11.izdanje, 2011.
• Momira Kostić, Slobodanka Konstantinović-Vilić, Vesna Nikolić-Ristanović, - "Kriminologija", izdavač: "Prometej-Zemun", 4.izdanje, 2011.
• Berislav Pavišić, Petar Veić, Duško Modly, - "Kriminalistika", izdavač: "Dušević & Kršovnik", 2012.

Спољашње везе

• National Criminal Justice Reference Service
• American Society of Criminology
• Australian Institute of Criminology