Labudovo okno

Labudovo okno je specijalni rezervat prirode koji se nalazi u Srbiji, opština Bela Crkva u Južnobanatskom okrugu.

Specijalni rezervat prirode Labudovo okno
IUCN kategorija IV (stanište)
Labudovo okno
Mapa sa lokacijom zaštićene oblasti Labudovo okno
Mjesto	Srbija
Najbliži grad	Bela Crkva
Koordinate	44° 48′ 22″ N 21° 18′ 26″ E
Površina	37,33 km²
Osnovano	2006. godine
Upravljačko tijelo	Srbija

Karakteristike

Labudovo okno obuhvata područje Dunava i njegova poplavna područja na južnom obodu Panonske nizije. Smešteno je između Deliblatske peščare na severu i Ramskog jezera na jugu. Područje zahvata tok i priobalje Dunava, ade Žilavu i Čibukliju, potopljene meandre Karaša, ušće Nere, Adu Zavojsku, Dunavče i uzan pojas desne obale Dunava.

Labudovo okno je nastalo usporom Dunava posle izgradnje akumulacionog jezera na Đerdapu. Ime je dobilo po tome što deo Velikog rita svake godine naseljavaju labudovi. Na obalama peščare nema izvora i vodotokova, dok u samoj aluvijalnoj ravni Dunava u izduvinama podzemna voda formira stalne bare, koje se pri višim vodostajima i poplavama spajaju kako međusobno, tako i sa rečnim koritom.

Vodena staništa čine stalni rečni tokovi, rečni plićaci, poplavne šume i slatkovodne močvare, pa se na Labudovom oknu smenjuju različite biljne zajednice, od vodenih i močvarnih, do vlažnih livada (gorocvet, glavoč, žuti luk, pečurka) i stepskih pašnjaka. Labudovo okno je jedno od poslednjih stecišta sve ređe flore vodenih biljaka i ugroženih močvarnih biljnih vrsta, od kojih su najznačajniji beli i žuti lokvanj. Higrofilne šume karakteriše prisustvo vrba, topola, crni glog, hrast lužnjak, pavit i gljiva.

Ražanj (Plegadis falcinellus)

Ovo područje je najznačajnije gnezdilište, zimovalište i migratorna stanica barskih ptica u Srbiji. U Labudovom oknu gnezdi se 55 vrsta ptica vodenih staništa, od kojih je većina na listi prirodnih retkosti. Ovde je najvažnije zimovalište na Balkanu za lisastu gusku, sivu gusku, patku dupljašicu, orla belorepana i crnog orla. Takođe, Labudovo okno je najvažnije gnezdilište malog vranca u Srbiji i jedino mesto gnežđenja crnog ibisa. Područje svake godine obezbeđuje opstanak više od 20.000 jedinki ptica močvarica, a tokom migracija, reprodukcije i zimovanja ovde se okuplja se i preko 40.000 jedinki male bele čaplje, riđoglave plovke i belog ronca. U peščarskoj obali Dunava je i najveća evropska kolonija bregunica sa oko 15.000 parova.

Ritovi i plićaci Dunava idealno su mrestilište za mnoge vrste riba. Ovde je zabeleženo prisustvo oko 50 vrsta riba, od kojih su najznačajnije šaran, štuka, som, smuđ i kečiga.

Faunu izrazitog bogatstva karakterišu mnogobrojni slatkovodni mekušci, među kojima su rečna školjka, živorodni puž i pijavica, koji predstavlaju i osnove lanca ishrane. Najbrojniji predstavnici faune su zglavkari, sa procenjenih 15.000 vrsta insekata. Veliki broj specifičnih vrsta su životno vezane za peščanu podlogu obale: ose kopačice, fosorijalne stenice, tvrdokrilci, među kojima su brojni endemi. U stepskim zajednicama živi pauk krstaš. Insekti vodenih staništa su komarac, vilin konjic, gnjurac, vodeni pauk i rečni rak. Sa 24 vrste vodozemaca i gmizavaca, ovo je veoma bogato i jedinstveno područje, a u pogledu veličina populacija pontsko-kaspijskih i istočnomediteranskih elemenata Labudovo okno je najznačajniji centar raznovrsnosti ove faune u Evropi. Ovde su prisutni sirijska češnjarka, crvenotrbi mukac, stepski gušter, zelembać i stepski smuk.

Od 39 vrsta sisara, najznačajniji je slepo kuče, sa Crvene liste ugroženih vrsta sveta. Ovo područje je njihov najznačajniji reproduktivni centar u panonskoj niziji, kao i za vrste ljiljaka, koje su ugrožene u celoj Evropi, a svojom ishranom su vezane za ova vodena i močvarna staništa. Barsko-močvarne ekosisteme nastanjuje i stalna mikropopulacija vidre.

U području su sačuvane tradicionalne delatnosti stanovništva: ribolov, ovčarstvo, govedarstvo, pčelarstvo, a u široj okolini uzgoj kukuruza, pšenice, suncokreta, jabuka i vinove loze.

Vidi još

• Rezervati prirode Srbije

Literatura

• Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. 
• Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3. 

Spoljašnje veze

• SRP Labudovo okno