Lipovička šuma
Lipovička šuma se prostire na severu Šumadijskog pobrđa, leži na Ibarskoj magistrali oko 25 kilometara jugozapadno od Beograda.[1] Nalazi se oko naselja Meljak - na zapadu, Velika Moštanica, Sremčica i Rušanj - na severu, Barajevo - na jugoistoku i Baćevac i Guncati - na jugu.[2]
Lipovička šuma | |
|---|---|
 Lipovička šuma | |
| Administrativni podaci | |
| Grad | Beograd |
| Opština | Barajevo, Čukarica |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 38′ 12″ S; 20° 23′ 47″ I / 44.6366968° S; 20.3965043° I |
| Površina | 12,45 km2 |
.svg)  Lipovička šuma Lipovička šuma na karti Srbije | |
Opis uredi
Sama šuma se nalazi na talasastoj visoravni na površini od 1.245 hektara, čija je nadmorska visina od 160 do 290 metara. To je najveći kompleks šume u ovom kraju.
U Lipovičkoj šumi se nalazi nekoliko većih izvora, kao što je Kopilovac, Jasen, Tasić, Bukovčić, Vreline, kao i više manjih izvora. Tu su izvori Barajevske i Baćevačke reke čije vode odlaze u Kolubaru, a tu je i Doljanski potok koji je pritoka Ostružničke reke, koja se uliva u Savu. Na potoku Krćevac, od koga nastaje Barajevska reka, predviđa se izgradnja mikroakumulacionog jezera, dužine 1-2 kilometra, koje bi imalo veliki privredni i turistički značaj za ovaj kraj.[3] Ovde se nalazi Izvor Svete Petke u Železniku.
Istorija uredi
Posle povlačenja Panonskog mora, na ovom terenu ostala su mnoga jezera koja su formirala površi diluvijuma, stvoren je les, tako da je njihov kontinuitet ispresecan rečicama mlađeg doba. Tako su stvorene današnje neravnine, doline i brda koje su prekrile šume.[2]
Za vreme Prvog srpskog ustanka, Karađorđe je sa Simom Markovićem, Jankom Katićem i drugim vođama ustanka, u Lipovičkoj šumi pripremao opkoljavanje i blokadu Beograda. Pre toga, a i kasnije, u njoj su hajdukovale mnoge hajdučke družine.
U Prvom i Drugom svetskom ratu ona je bila poprište borbi sa austrougarskom i nemačkom vojskom. Okupatori su je sekli, uništavali, pa je zato ova šuma danas dosta mlada. U njoj je moglo biti i vukova, npr. početkom 1922. seljacima je odobrena hajka, jer su "kurjaci" silazili u sela i napadali čak i ljude. Bilo je i "dosta srna, koje su Bog sveti zna odakle došle i u toj se šumi nastanile", tj. bile su retke u tom kraju.[4]
Kroz Lipovicu su prolazili stari putevi koji su povezivali Beograd sa južnom i jugoistočnom Srbijom, takozvani rudnički put, a njegov krak je vezivao Šumadiju kod Ostružnice sa Sremom. Ona je i sada raskrsnica modernog Ibarskog puta, od koga se odvajaju kraci prema Kosmaju i Aranđelovcu, kao i nekoliko lokalnih puteva, za Umku, Ripanj, Avalu i Sremčicu.
Posle rata, Lipovička šuma je postala i lovno gazdinstvo čija je osnovna delatnost bila unapređenje i iskorišćavanje lovišta.[3]
Hemijski centar Vojske Jugoslavije bio je smešten u šumi i korišćen je kao rezervoar za gorivo. On je bio meta tokom NATO bombardovanja Srbije 1999. godine. Eksplozija i naknadni plamen bili su vidljivi kilometrima i izazvali su veliku štetu samoj šumi koja je izgorela u širokom obimu oko rezervoara.[5]
Odlike uredi
U Lipovičkoj šumi ima najviše stabala cera, jasena, kleke, bresta, bagrema, kao i raznog šiblja. Na kosama i uskim dolinama - u Krićevici, Vrelini, Doljanskom potoku, Bukovcu, Krušiku, Tasiću i drugim mestima, raste uglavnom hrast. Pored listopadne šume, koje ima najviše, u zadnje vreme se sve više zasađuju i četinari, što ovu šumu čini još lepšom i privlačnijom, pa je tako Lipovica proglašena za jedno od najlepših izletišta nadomak Beograda.
U Lipovici se nalazi uzgajalište rasnih konja, a ono se nalazi u sklopu šumskog gazdinstva JP „Srbijašume“. Lovište obiluje mnogobrojnom i raznovrsnom divljači - srnama, muflonima, zečevima, fazanima, lisicama, jarebicama i drugom divljači. U Lipovici je osnovana fazanerija u kojoj se gaje fazani i za druga lovna područja.
Položaj šume dominira ovim krajem - sa njenih proplanaka pruža se izvanredan vidik na bližu i dalju okolinu, na Beograd, ali i na planine Šumadije - Avalu, Kosmaj, Bukulju, Suvobor, Maljen, Povlen, Medvednik, Jagodnju, Cer, pa i na sam Srem i Frušku goru.[3]
Klima deluje snažno na biljni svet, vetrovi duvaju najčešće zimi iz pravca jugozapada, a leti sa zapada i i severozapada. Prosečna godišnja temperatura je 11,7 °C. Na razvoj šume na ovim terenima znatno utiče vlaga, vetar, svetlost, kao i organski činioci, potom nadmorska visina, nagib, konfiguracija terena, geološka podloga, biljni i životinjski svet ovog kraja i drugi faktori.[2]
Danas se šuma kao izletnički i rekreativni centar slabo koristi, mada za to postoje vrlo dobri uslovi. Šuma se prečišćava od šiblja, kroz nju su prosečene široke prave staze (proseci). Mnogi delovi šume se krče, a zasađuju se nova stabla.
Kada se budu uredile staze radi lakšeg prolaza kroz šumu, dovela voda i izgradili ugostiteljski objekti, Lipovica bi mogla da postane veoma privlačno i zanimljivo izletište Beograda i okoline.[3]
Literatura uredi
- Nada Jovanović, Barajevski prostori nekad i sad, Beograd, 2000.
- JP „Srbijašume“, Posebna osnova gazdovanja šumama Lipovice od 1991. do 2000. godine, Beograd
Izvori uredi
- ^ „Najlepša skrivena izletišta na sat vremena od centra”. 24sata.rs. 10. 4. 2015. Arhivirano iz originala 04. 04. 2016. g. Pristupljeno 10. 4. 2016.
- ^ a b v Posebna osnova gazdovanja šumama Lipovice od 1991. do 2000. godine, JP „Srbijašume“, Beograd
- ^ a b v g Nada Jovanović, Barajevski prostori nekad i sad, Beograd, 2000.
- ^ "Politika", 6. feb. 1922
- ^ Vikipedija na engleskom - članak Lipovička šuma