Lovra
Lovra (mađ. Lórév) je opština na Čepelskom ostrvu u Mađarskoj. Nalazi se u okviru županije Pešta, nedaleko od mesta Srpski Kovin (mađ. Ráckeve).
| Lovra mađ. Lórév | |
|---|---|
_5.jpg) Srpska pravoslavna crkva u Lovri | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Mađarska |
| Region | Centralna Mađarska regija |
| Županija | Pešta (županija) |
| Srez | Rackeve |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 312 |
| — gustina | 31,58 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 47° 06′ 59″ S; 18° 53′ 48″ I / 47.11645° S; 18.89661° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Površina | 9,88 km2 |
  Lovra Lovra na karti Mađarske | |
| Poštanski broj | 2309 |
| Pozivni broj | 24 |
| Veb-sajt | |
| www.lorev.hu | |
Geografija uredi
Lovra je smeštena u južnom, zabačenom delu velikog Čepelskog (među mesnim Srbima zvanog Čipskog) ostrva na Dunavu.
Ime uredi
Lovra, odnosno mađarski oblik ime Lórév, znači „konjski gaz“ ili „konjski plićak“ i vezano je za obližnji gaz preko Dunava. To je i "konjska skela", onu koju vuku konji, preko reke. Lovra je posebna od svih naselja u Mađarskoj po tome što je jedino naselje sa srpskom većinom. To je ujedno i najsevernije naselje sa srpskom većinom.
Srbi u Lovri uredi
Lovra je maleno, ali čisto srpsko mesto na Čepeljskom ostrvu, u Peštanskoj županiji, a Budimskoj eparhiji. Po Jakovu Ignjatoviću Sentandrejcu, književniku: Lovra, Srpski Kovin, Čip i još neka mesta oko Budima, su naseljena Srbima, još od doba starih Nemanjića. U Lovri je 1731. godine bilo samo 21 srpski dom, 1887. godine ih je 118 kuća, sa oko 600 stanovnika.[1] Opština Lovra je 1745. godine namenila dati 15 f. za izdržavanje srpske narodne škole.[2] Za pravoslavni Školski fond, priložila je lovranska opština 1867. godine 4 f.
Paroh lovranski bio je 1822-1826. godine pop Dimitrije Popović. Kupci jedne knjige stranog naziva bili su 1846. godine najviđeniji ljudi Lovre. Spisak prenumeranata započinje Uroš Vidak birov, zatim su tu Ilija Vidak, Marko Pavlović, Miloš Simić, Mihail Maluš, Petar Dragojlov, Pavel Ostojić, Lazar Pavlović, Vasilije Stanković, Miloš Subotić, i skupljač pretplate Georgije Popović učitelj.[3] Prenumerantski punkt je stvoren i 1856. godine zbog jedne knjige prevedena na srpski. Kupci su bili pismeni žitelji Lovre: Marko Pavlović seoski knez, Pavel Radanović paroh i član Konzistorije, i grupa zemljedelaca - Petar Dragojlović, Miloš Marijanović, Jefrem Vidak, Živko Pavlović, Petar Maluš i Gavril Golub.[4]
Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj iz 1846. godine, u mestu "Lore" (latinska verzija imena Lovre) bilo je 549 pravoslavaca. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano i crkvene matrikule se vode od 1714. godine. Po drugom izvoru iz 1905. godine matice su mlađe: umrlih od 1771, venčanih od 1778, a krštenih od 1781. godine.[5] Pravoslavna crkva u Lovri je posvećena Letnjem Sv. Nikoli, građena 1714. godine, a paroh je pop Pavel Radanović. On je i direktor školski parohije Rac Kovina. [6] Paroh lovranski bio je 1867. godine pop Petar Hajdžan. Petar Mirković je paroh lovranske parohije 1893-1895. godine.
Škola srpska narodna postoji 1846. godine, pohađa je 18 đaka, kojima predaje učitelj Georgije Popović. Georgije Tošković rođen 1803. u Srpskom Almašu, je proveo 6 godina kao učitelj u Lovri, do 1861. godine. U njegovom "Nekrologu" je 1868. godine zapisano: "On je Lovranima u amanet ostavio molbu, da nipošto tuđinca u svoje selo ne primaju, nego da Lovra svagda ostane kao što je sada, čisto srbsko selo. Njemu se ima zahvaliti što je vlastelinstvo njivu na užitak učitelju darovalo, a obština platu poboljšala." Kada je umro učitelj Tošković, ostavio je ženu i troje male dece. Morali su iseliti iz učiteljskog stana, i udova je zbog bednog položaja "svrnula sa uma" i završila u ludnici, a deca se kao siročad "potucaju sada od nemila, do nedraga".[7] Raspisani stečaj za upražnjeno mesto srpskog učitelja iznosi ponudu budućem učitelju. Tako je godišnja plata od 76 f. 20 novčića, a uz to išla je naturalna dopuna: dva merova pšenice, 12 merova napolice, osam merova ječma, jedan komad oraće zemlje sa 14 jutara pašnjaka, jedna kola sena, 25 funti slanine, 25 holbi pasulja, 500 naramaka pruća i slobodan stan.[8] Novi učitelj u Lovri postao je 1866. godine Gavra Boljarić, koji 1868. godine piše o tragici navedene učiteljske porodice. Učitelj Đura Bečejić je lovranski učitelj bio 1882. godine, a Aleksa Velimirović učitelj 1891. godine. Profesor Vitković u svom izveštaju navodi da se broj Srba u mestu malo povećao polovinom 19. veka. Tako je 1847. godine zapisano u Lovri 549 Srba, a dve decenije kasnije 1867. godine, biće ih 592 duše.[9]
Svake godine u avgustu (16) na dan "Nerukotvorenog obraza" Hrista Spasitelja, održava se u Lovri proslava i narodni zbor. Tu se skupi mnogo naroda srpskog sa svih strana. Na proslavi održanoj 1892. godine, govorio je svoju propoved Sergije Šakrak Ninić, rođeni Lovranin, saradnik srpskog zvaničnog crkvenog lista, pod nazivom "Pouka prostom narodu".[10] Dana 17. avgusta 1893. godine izbio je veliki požar u Lovri, a krenuo je od kuće mesnog kneza. Izgorelo je u vatrenoj stihiji 80 od ukupno 120 srpskih kuća.[11] Cvetko Điđić je 1897. godine privremeni lovranski učitelj, kojem je odobreno da pohađa Somborsku preparandiju, radi usavršavanja. Učitelj Milan Ristović radi 1899-1909. godine u srpskoj veroispovednoj školi u Lovri. A učiteljica Sofija Stanković predaje u lovričkoj školi 1909-1911. godine.
Početkom 20. veka u Lovri je bilo oko 600 Srba, koji su osiromašili. U mestu je bila još stara, mala crkva iz 18. veka. Njen ikonostas je bio ne samo star, nego i ružan i nekanonski urađen. Smatralo se da ga je oslikao neki seoski moler i to Švaba, jer su svi svetitelji "bili obrijani" kao katolički fratri. Episkop budimski je molio Lovrane, da crkvu oprave, a pre svega taj neadekvatni ikonostas zamene drugim. Da se nešto uradi najzaslužniji su bili ktitori - čuveni dobrotvor gradonačelnik i poslanik Sentandreje Eugen Dumča i arhitekta Mihail Harminc iz Budimpešte. Harminc je Slovak evanđelik po veroispovesti, ali blizak Srbima i cenjeni stručnjak za ikonostase. On je napravio divan ikonostas u renesansnom duhu, koji vredi 2000 kruna, ali to je bio njegov poklon Lovrancima. Nakon Lovrana, odmah su ga angažovali i Mohačani da i kod njih ikonostas uradi. Dumča je poklonio lepe ikone za taj ikonostas, koje je 1901. godine kupio od Slikarskog zavoda sina Josifa Hofrihtera, u Gabloncu, iz Rajnehau u Češkoj. Nisu bila dozvoljena (1902) bogosluženja u lovranskom hramu, dok se crkva iznutra ne opravi.[12] Crkva je obnovljena i 1891. godine, sudeći po natpisu na limenoj kapi zvonika.
Po srpskom izvoru iz 1905. godine Lovra je velika opština, u kojoj ima 147 domova, a srpskih su 145. Broj stanovnika je 672, a od toga su Srbi njih 650 ili 99%. Čisto srpsko mesto! Lovrani imaju samo političku opštinu, a sve drugo je van mesta, pa tako su i pošta i brzojav u Srpskom Kovinu. Tu se nalazi srpska crkva i veroispovedna škola. Mada je hram posvećen letnjem Sv. Nikoli, crkvena slava se održava na pojutarje Velike Gospojina (u jesen). Crkvena opština je redovna i besprekorna u svakom pogledu, ali parohija je najniže šeste klase iako ima solidan zemljišni posed od 55 kj. Crkva je u vrlo dobrom stanju je je tih godina renovirana, porta je uređena, i postoji parohijski dom gde stanuje paroh. Mesni paroh je pop Vasilije Hužvik rodom iz Sentandreje, služi u mestu šest godina, a po položaju je i školski upravitelj. U Lovri je te godine nastanjen penzionisani učitelj Georgije Bečeić koji je čak 16 godina radio u mestu kao "privremen" i dočekao mirovinu. Srpska veroispovedna škola radi, zgrada je podignuta 1866. godine. Učitelj je Milan Ristović rođen u Lovri, koji služi već sedam godina u svom rodnom mestu. Redovnu nastavu je pohađalo 78 đaka, a u nedeljnu tzv. poftornu školu išlo je 28 dece.[13]
Posle Prvog svetskog rata, Srbi stanovnici Lovre su se većim delom odlučili da budu optanti, njih oko 200 porodica. Ali vlasti kraljevine SHS ih nisu primali jer nije bilo za njih dovoljno obezbeđene zemlje. Postoje dva spiska Lovrana, koji su hteli da budu optirani. Po jednom ih ima 65 porodica sa 199 duša, a po drugom spisku - 29 porodica sa 85 duša. Oni su oktobra 1924. godine ipak stigli u Futog, gde su privremeno smešteni. Potom su prešli u novoizgrađenu koloniju Mala Lovra kod Mola.
Početkom 21. veka postoji srpska crkva posvećena Letnjem Sv. Nikoli, dobro očuvana u centru sela. Srpsko pravoslavno groblje otvoreno početkom 20. veka je ograđeno sa svih strana. Staro groblje je davno sanirano, nalazilo se na kraju sela gde je sad igralište. Na kraju novog groblja nađeni su nabacani stari spomenici (29), tu preneti, zarasli u šikaru. Groblje je oduzeto pedesetih godina od crkvene opštine.[14]
Stanovništvo uredi
Lovra je posebna od svih naselja u Mađarskoj po tome što je jedino naselje sa srpskom većinom. U ovom malom selu sa 307 stanovnika (popis 2001) Srbi čine većinu od 58,63% (180 stanovnika), a ostatak čine etnički Mađari. Naselje je u prošlosti bilo naseljeno isključivo Srbima.[15]
Poreklo Srba koji su naseljavali Lovru pre velike seobe Srba vodi iz Istočne Hercegovine.[15]
Verska pripadnost uredi
Prema podacima iz 2010. godine u Lovri živi 312 stanovnika, što je neznatno povećanje od 2002. godine.
Prema popisu iz 2001. godine 69 stanovnika su rimokatolici, 32 protestanti-kalvinisti, a preostali 181 stanovnik pripada „drugoj religiji“, odnosno u slučaju ovog sela to su pravoslavci.
Reference uredi
- ^ "Glas istine", Novi Sad 1887. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1886. godine
- ^ Petar Jovanović: "Metastazijev Atilij Regul", Novi Sad 1846. godine
- ^ "Eremit", prevod, Novi Sad 1856. godine
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ "Školski list", Sombor 1868. godine
- ^ "Školski list", Sombor 1867. godine
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1892. godine
- ^ "Ženski svet", Novi Sad 1. septembar 1893.
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1902. godine
- ^ Mata Kosovac, navedeno delo
- ^ Srpski institut, internet baza podataka, Budimpešta
- ^ a b „Tamo daleko: Lovra”. Radio-televizija Republike Srpske. 2011. Pristupljeno 12. 12. 2011.
