Википедија

Mambo

Mambo je latinoamerički ples[1][2] sa Kube koji je nastao tokom 1940-ih kada je istoimeni muzički žanr postao popularan širom Latinske Amerike.[3] Originalni balski ples koji se pojavio na Kubi i u Meksiku bio je povezan sa danzonom,[4] iako brži i manje krut. U Sjedinjenim Državama je zamenio rumbu kao najmoderniji latino ples.[5][6][7] Kasnije, sa pojavom salse i njenog sofisticiranijeg plesa, u Njujorku je popularizovana nova vrsta mambo plesa, uključujući razbijanje koraka. Ovaj oblik je dobio naziv „salsa na 2”, „mambo na 2” ili „moderni mambo”.

Mambo plesači u ITESM kampusu Meksiko Sitija
Mambo ples

Reč mambo potiče iz dijalekta ñañigo kojim se govori na Kubi.[8] Ta reč verovatno nema nekog pravog značenja, već se pojavljuje u frazi (šp. „abrecuto y guiri mambo“) što znači „otvori oči i slušaj“. U jeziku bantu, koji potiče iz zapadne Afrike, mambo znači „razgovor sa bogovima“, a na Haitiju reč mambo označava vudu sveštenika, koji je obavljao funkciju savetnika, iscelitelja, egzorcista, proroka, duhovnog savetnika i organizatora društvenih događanja.

Fuzija svinga i kubanske muzike, odnosno kubanske muzike i američkog džeza, stvorila je taj fascinantni ritam mamba, a kasnije se razvio i senzualni ples. Mambo je predstavio Perez Prado 1943. godine u noćnom klubu „La Tropikana“ u Havani, međutim počeci mamba često se pripisuju Kubancima Arseniu Rodrigezu i Orestesu Lopezu. Od tada druge vođe orkestara poput Tita Rodrigeza, Pupia Kampoa, Tita Puentea, Mačita i Xaviera Cugata razvili su svoje stilove i širili su tzv. mambo ludilo.

Istorija uredi

Koreni uredi

Sredinom 1940-ih, osmišljen je ples za novi oblik muzike poznat kao mambo (muzika),[9][10][11] koji je dobio ime po pesmi Mambo iz 1938, čarangi koju je komponovao Orestes Lopez i koja je popularizovala novi oblik danzona koji je kasnije bio poznat kao danzon mambo. Ovaj stil je bio sinkopirani, manje rigidni oblik danzona koji je omogućio igračima da se slobodnije izraze tokom poslednje sekcije, poznatog kao mambo deo.[12]

Mambo ples u Meksiku i na Rumberasa filmovima uredi

Iz Havane Perez Prado je preselio svoju muziku u Meksiko, gde su njegova muzika i ples usvojeni. Originalni mambo ples odlikovao se slobodom i komplikovanim koracima. Ovaj stil je bio istaknut u filmovima Rumberasa. Popularni plesači tog doba su Ninon Sevila, Marija Antonieta Pons, Tongolele, Meče Barba i Resortes.

Amerikanizacija uredi

Mambo ples koji je predvodio Perez Prado i koji je bio popularan 1940-ih i 1950-ih na Kubi, u Meksiku i Njujorku potpuno je drugačiji od modernog plesa koji Njujorčani sada nazivaju „mambo” i koji je takođe poznat kao salsa „na 2”. Originalni mambo ples uopšte ne sadrži prelomne korake ili osnovne korake. Kubanski ples nisu prihvatili mnogi profesionalni učitelji plesa. Kubanski plesači bi opisali mambo kao „osećanje muzike“, u kojem su zvuk i pokret spojeni kroz telo.[13] Profesionalni učitelji plesa u SAD-u su ovaj pristup plesu videli kao „ekstreman“, „nedisciplinovan“, i stoga su smatrali da je potrebno da standardizuju ples kako bi ga predstavili kao robu koja se može prodati na tržištu društvenih i plesnih dvorana.[13]

Tokom 1940-ih, portorikanski plesač Pedro Agilar, poznat kao „kubanski Pit”, i njegova supruga postali su popularni kao vrhunski mambo plesači tog vremena, plešući redovno u Paladiumu u Njujorku. „Kubanskog Pita” su magazin Lajf i legendarni Tito Puente proglasili su „najvećim Mambo plesačem ikada”. Pedro Agilar je dobio nadimak „Kubanski Pit” i el cuchillo („Nož”) zbog svog mambo plesnog stila.[14]

Moderni mambo ples iz Njujorka popularizovao je kasnih 1960-ih do 1970-ih Džordž Vaskones, predsednik plesne grupe poznate kao Latin Simboliks, iz Bronksa u Njujorku. Džordž Vaskones je nastavio tradiciju mambo plesa započetu dve decenije ranije tokom „ere paladijuma“. Džledili su ga tokom 1980-ih Edi Tores, Anhel Rodrigez iz RazzM'Tazz mambo plesna kompanija, i drugi, od kojih su mnogi bili druga generacija njujorških Portorikanaca. Ovaj stil se ponekad pleše uz mambo muziku, ali češće uz salsa dura (salsu stare škole). Naziva se „mambo na 2”, jer se pauza, ili promena smera, u osnovnom koraku dešava na obrojavanje 2. Škole Edija Toresa i RazzM'Taza imaju različite osnovne korake, iako dele ista osnovna svojstva. Edi Tores opisuje svoju verziju kao „ulični” stil koji je razvio iz onoga što je video na ulicama Bronksa. Verzija RazzM'Tazz je bliža paladiumskom mambu (iz plesne dvorane Palladium tokom 1950-ih), čiji je osnovni korak izveden iz kubanskog sona, sa kojim deli svoj tajming (234 - 678, sa pauzama na 1 i 5), a oba stila su izvedena iz američkog mamboa sa slobodnim koracima zasnovanim na džezu i tap koracima.[15]

O mambu uredi

Mambo se izvorno svira slično kao rumba, a može se opisati kao rif ili kao rumba sa pauzom. Kubanski muzičari će bez vežbanja napraviti pauzu na bilo kom bitu u taktu. Mambo je poznat kao ritam koji može biti spor ili brz. Obično saksofon određuje ritmički uzorak, a limena sekcija nosi melodiju.

Prvi put u Sjedinjenim Američkim Državama mambo se pojavio u njujorškom okupljalištu plesača iz Harlema „Park Plaza Balrum“. Godine 1947. mambo se počeo izvoditi u „Paladiumu“, „Kina Dolu“, „Havana Madridu“ i „Birdlandu“.

Neke od najpopularnijih mambo pesama su (engl. „Mambo Italiano“), (engl. „Papa Loves Mambo“), (engl. „Mambo #5″), (engl. „I Saw Mommy Do The Mambo“) i (engl. „They Were Doin` The Mambo“).

Većina ljudi misli da je mambo vrlo brz ples, naprotiv u svojoj osnovi on je spor i precizan ples u kojem se plesači ne kreću puno. Sve se temelji na radu nogu i bokova. Kreće se na drugi bit. Mambo je ulični ples u kojem žena i muškarac odmeravaju kontrolu i snagu, tj. izazivaju se. Žena je vrlo snažna i mora biti dominantna kao i muškarac. Muškarac pokušava da zadrži kontrolu i impresionira ženu telesnom sposobnošću i brzinom. Zbog pomalo divljih akrobacija izvorni ples morao je biti prigušen odnosno morao se prilagoditi masovnoj publici koja se sa mambom upoznavala u plesnim studijima, hotelima i noćnim klubovima u Njujorku i Majamiju.

Mambo ludilo nije trajalo dugo i danas ga plešu uglavnom napredniji plesači. Učitelji plesa složili su se u tome da je mambo jedan od najtežih plesova. Mambo je puno doprinio razvoju plesa ča ča ča.

Mambo je popularan, i to ponajpre zahvaljujući filmovima koji su uključivali ples, ali i učiteljima plesa poput Edija Toresa. Tores je karijeru gradio kao plesač, instruktor i koreograf. Postao je poznat pod nadimkom (engl. „Mambo King of Latin Dance“). Tores je bio odlučan u tome da plesače upozna sa onim stilom mamba za koji on misli da je autentičan i koji se danas pleše u noćnim klubovima. U devedesetim godinama 20. veka taj stil postao je poznat kao salsa. „Ovo je izvrsno vreme za latino-američke plesove“, rekao je Tores. „Mambo je sada in, kao što je bio pedesetih godina 20. veka. To je ples u kojem ima puno uticaja drugih plesova, i to od afričkih i kubanskih plesova preko džeza, hip-hopa, pa čak i baleta. Nikada vam neće ponestati koraka“.

Danas je to jedan od tzv. stilova salse. Kod nas je bio popularan u plesnim školama devedesetih godina kao posledica filmova „Prljavi ples“, „Kraljevi mamba“.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Lavelle, Doris 1983. Latin & American dances. 3rd ed, Black, London, p108.
  2. ^ The reason jive is included with the Latin dances is that its dance style is similar: "... a non-progressive dance which can be danced in a small space when the floor is crowded". and "The hold is similar to Latin dances" [meaning, it is quite different from the modern or ballroom dances]. Silvester, Victor 1977. Dancing: ballroom, Latin-American and social, 105/6. ISBN 0-340-22517-3. Teach Yourself Books
  3. ^ Díaz Ayala, Cristóbal (jesen 2013). „Benny Moré” (PDF). Encyclopedic Discography of Cuban Music 1925-1960. Florida International University Libraries. Pristupljeno 27. 9. 2016. 
  4. ^ Gradante, William; Fairley, Jan. „Danzón”. Grove Music Online. Oxford Music Online. Pristupljeno 22. 10. 2015. 
  5. ^ Drake-Boyt, Elizabeth (2011). „Rhumba”. Latin Dance. Santa Barbara, CA: Greenwood. str. 43—46. ISBN 9780313376092. 
  6. ^ Daniel, Yvonne (2009). „Rumba Then and Now”. Ur.: Malnig, Julie. Ballroom, Boogie, Shimmy Sham, Shake: A Social and Popular Dance Reader. Chicago, IL: University of Illinois. str. 162. ISBN 9780252075650. 
  7. ^ Hess, Carol A. (2013). Representing the Good Neighbor: Music, Difference, and the Pan American Dream. New York, NY: Oxford University Press. str. 115—116, 200. ISBN 9780199339891. 
  8. ^ „History of Cuban Music”. Arhivirano iz originala 1. 2. 2014. g. Pristupljeno 19. 1. 2014. 
  9. ^ „Mambo No. 5 - Perez Prado and his Orchestra”. Pristupljeno 9. 3. 2022. 
  10. ^ Rodríguez Ruidíaz, Armando: Los sonidos de la música cubana. Evolución de los formatos instrumentales en Cuba. https://www.academia.edu/18302881/Los_sonidos_de_la_m%C3%BAsica_cubana._Evoluci%C3%B3n_de_los_formatos_instrumentales_en_Cuba. P. 49 – 50.
  11. ^ León, Javier F. "Mambo." Encyclopedia of Latino Popular Culture. Ed. Cordelia Chávez Candelaria, Arturo J. Aldama, Peter J. García, Alma Alvarez-Smith. 2 vols. Connecticut: Praeger, 2004: 510
  12. ^ „usurped title”. Arhivirano iz originala 26. 4. 2012. g. 
  13. ^ a b Garcia, D. F. (1. 12. 2006). „Going Primitive to the Movements and Sounds of Mambo”. The Musical Quarterly. 89 (4): 505—523. doi:10.1093/musqtl/gdm006. 
  14. ^ Terry Monaghan (25. 5. 2009). „Pedro 'Cuban Pete' Aguilar”. The Guardian. Pristupljeno 13. 2. 2019. 
  15. ^ Hutchinson, Sydney (jesen 2004). „Mambo on 2: The birth of a new form of dance in New York City”. Centro Journal. XVI (2): 108—137. ISSN 1538-6279. Arhivirano (PDF) iz originala 11. 9. 2012. g. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Mambo na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мамбо&oldid=27548516”