Manastir Veliki Meteor
Manastir Veliki Meteor ili Preobraženjski manastir glavni je i najveći manastir iz grupe manastira koji pripadaju kompleksu Meteori i nalazi se u blizini grada Kalambake.
| Manastir Veliki Meteor | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Osnivanje | 1334. |
| Osnivač | Atanasije Meteorit, Jovan Uroš |
| Mesto | Meteori, Kalambaka |
| Država |  Grčka |
Istorija uredi
Monah Atanasije je došao sa Svete Gore na Meteore 1334. godine. Pobegao je sa Atosa iz Ivironskog skita, sklanjajući se od gusara i tražeći "savršenu tišinu". Našao je mesto za miran molitveni život, na visokoj steni. Imao je tada samo jednu želju - da osnuje manastir organizovan na isti način kao što su manastiri na Atosu. Okupio je oko sebe više monaha iz susedstva i popeo se na Platis Litos - ogromnu stenu koja se uzdiže 613 metara iznad nivoa mora - gde su počeli podizanje prve od zgrada koja je kasnije postala čuveni manastir Veliki Meteoron. Atanasije je postavio prva pravila monaškog života na Meteorima.
Za vreme vladavine vizantijskog cara Andronika Mlađeg (1328-1341), kralj Srbije, Stefan Dušan, okupirao je Tesaliju i obližnje provincije, a svog polubrata Simeona imenovao despotom Atolije. Posle smrti Stefana Dušana, Simeon se proglasio kraljem i carem i ujedinio Tesaliju i Epir. Simeon je bio veoma pobožan čovek i uveliko je pomagao manastire Meteora. Umro je 1371. godine ostavljajući svog sina Jovana Uroša Paleologa, tada učenika na Svetoj Gori, da ga zameni.
Na povratku u Tesaliju da preuzme mesto, Jovan je na Meteorima sreo monaha Atanasija. Mladi vladar je bio duboko dirnut spokojstvom života i ličnim kvalitetima Atanasija. Njegova privrženost Atanasiju je bila plod velikog prijateljstva i dubokog poštovanja za zadatak koji je Atanasije izvršavao sa takvom mudrošću i strpljenjem. Jovan se odrekao prestola i, birajući težak monaški put, postao 1381. godine brat, Prepodobni Joasaf. Kaluđer Joasaf sa titulom "otac Meteora" (a ne igumana), je umro 20. novembra 1422. godine. Na kraljevskom prestolu je Jovana zamenio njegov rođak Aleksije Angel Filantropius.
Nakon godina nepomućene saradnje sa Joasafom, koja je rezultirala daljim razvijanjem manastira i njegovim sve većim uticajem, Atanasije je umro i bio sahranjen u svom manastiru. Joasaf ga je nasledio kao iguman i dovršio zadatak koji su on i Atanasije zajedno započeli. Završio je crkvu manastira znanog i kao Metamorfozis, zahvaljujući bogatim prilozima svoje sestre Marije Angeline Paleologine.[1]
Vrh stene na kojoj je manastir izgrađen širok je oko 6 hektara. Stena se nekad zvala Platis Litos (“širok kamen”), ali joj je Atanasije promenio ime u Meteoron (meteor ili, u ovom slučaju, vazdušni prostor) zato što je bila viša od svih ostalih okolo. U prošlim vremenima se uspinjalo visećim lestvama ili mrežom (zvanom vrizoni), u kojoj su posetioci, prtljag i zalihe podizani gore ka manastiru uz pomoć čekrka. Ispod manastira bio je ambis dubok 373 metra. Međutim, od 1923. godine kratak tunel sa stepenicama (195), izdubljenim u stenu su malo olakšali penjanje.
Arhitektura i unutrašnjost uredi
Saborna crkva manastira, crkva Preobraženje, koju je prvo izgradio Atanasije, kasnije je ponovo podignuta iz samog temelja. Glavna crkva je izgrađena u atonskom stilu, u obliku krsta sa kupolom i bočnim kapelama, ispunjena predivnim freskama (1522) koje je naslikao nepoznati umetnik. Bez oltara je duga 32 metra. Dvanaestostrana kupola je oslonjena na četiri stuba i uzdiže se na visinu od 24 metra. Na severnoj strani narteksa je grob dvojice osnivača manastira, Atanasija i Joasafa, pored koga je freska sa njihovim portretima i manastirom između.
Izuzetno vredan umetnički rad je i pozlaćeni drveni ikonostas, podignut 1791. godine, ukrašen figurama životinja i biljnim motivima.
Osim glavne crkve, u okviru manastirskog kompleksa nalazi se mala kapela Jovana Krstitelja, kao i kapela Svetog Konstantina i Jelene. Kuhinja je jedna od najstarijih zgrada, u čijem centru se nalazi veliko ognjište gde su se pripremali skromni obroci za monahe. Odmah do kuhinje se nalazi trpezarija, a iza nje je manastirska bolnica, izgrađena 1572. godine.
Iznad podruma se nalaze stare kelije sa niskim vratima i prozorčićima na njima. Čekrk na tornju još uvek postoji, kao i pekara koja je nekad proizvodila na stotine vekni hleba svakog dana za zajednicu i njene goste.
Prvi pustinjaci su se popeli na stenu pomoću skele napravljene od greda učvršćenih klinovima u pukotine. Tragovi ovakvih skela se i danas mogu videti.
Reference uredi
- ^ Milo Gligorijević: "Izlazak Srba", Beograd-Valjevo 1987.
Izvori uredi
Spoljašnje veze uredi
- Manastir Veliki Meteor ili Preobraženjski manastir
- Meteori na sajtu Uneska
- Ministarstvo kulture Grčke Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. oktobar 2007)