Manastir Vratna
Manastir Vratna pripada eparhiji timočkoj Srpske pravoslavne crkve i nalazi se kod istoimenog sela, nedaleko od Negotina.[1]
| Manastir Vratna | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Eparhija timočka |
| Osnivanje | 14. vek |
| Osnivač | Sveti Nikodim Srpski |
| Mesto | Vratna (Negotin) |
| Država |  Srbija |
Istorijat uredi
Smešten je na obali istoimene reke, poznate po svojim prirodnim kamenim mostovima, koji su najviši u Evropi. Prema narodnom predanju, podigao ga je arhiepiskop Nikodim (1317—1324) početkom XIV veka za kralja Milutina Nemanjića (1282—1321). Manastir je tokom vekova više puta rušen i obnavljan, a danas je aktivan ženski manastir. Sabor se oko manastira okupljao o Petrovdanu.[2] Njegova crkva je posvećena Vaznesenju Gospodnjem (Spasovdan), a pored nje se nalaze dva konaka. Sama građevina je jednostavna jednobrodna crkva sa polukružnom apsidom i zvonikom podignutim na ulazu. Njena dužina iznosi 16 metara, širina 7,5, dok su joj zidovi debeli 2.5 metra.
Manastir je obnovljen ili delimično obnovljen 1415. godine, a u drugoj polovini 18. veka je zapusteo. Stanko Frajkor, koji je kasnije postao negotinski oborknez[2], je obnovio manastir, ali su ga Turci već 1813. godine spalili, posle propasti Prvog srpskog ustanka. Jon Tajkulica je 1837. godine obnovio manastir, a 1856. godine su meštani okolnih sela (Jabukovac, Vratna i Urovica) podigli konak zapadno od crkve.
Stevan Radulović, trgovac iz Negotina i Petar Strajinović, zemljoradnik iz Vratne poklonili su 1858. godine manastiru zvono u vrednosti od 112 bečkih funti, a Milica P. Čortanović, supruga nastavnika crtanja i živopisca Pavla Čortanovića obnovila je carske dveri, poklonila dve ikone i Raspeće na vrhu ikonostasa. Manastir je doživeo obnovu 1939. godine kada je renovirana spoljna fasada, limarija i krovna konstrukcija. Radovima je rukovodio inženjer Vaseci, ruski emigrant iz Negotina, a radnici su bili iz okoline Babušnice.[3]
Do 1839. godine je u manastiru živeo po jedan jeromonah, čija je obaveza bila da račune polaže vlastima. Manastirsku nuriju je 1864. godine činilo samo selo Vratna sa 87 kuća. Manastirski kapital je 1864. godine iznosio 20.974 groša. Prema tabeli iz 1889. godine manastirsko dobro su činili: 18,75 hektara ziratne zemlje i 280 hektara šume.[4] Posed je 1895. godine bio manji - 274 hektara, od kojih pod šumom 260. Kapitala nike bilo a vrednost manastirskog imanja iznosio je 18.640 dinara.[5]
Godine 1870. manastir bio u ataru sela Vratne, okružiju Krainskom, srezu Brzopalanačkom i eparhiji Negotinskoj. Tu borave dva kaluđera.[6]
Manastir je 1898. godine spadao u one "trećeg reda". Nastojatelj - iguman bio je tada Filaret Petrović.[7] Iguman Filaret je 1899. godine predao Upravi Srpske književne zadruge 1.000 dinara u vidu akcija Srpskog brodarskog društva. To je uradio sa namerom da od dividende tih akcija svake pete godine Zadruga objavio jedno istorijsko-filozofsko ili poučno književno delo.[8] U manastir su često svraćali tada posetioci - turisti i učeničke srednjoškolske ekskurzije.
Jeromonah Amvrozije je pred Drugi svetski rat (1936-1937) bio jedini kaluđer u manastiru. Pomagao mu je stari crkvenjak Jovan, seljak Vlah. Manastir je imao svoju vodenicu u kojoj je mleo Amvrozije, da bi se hranio mamaljugom. Sa puškom je morao kaluđer da čuva šumu od lopova drvoseča, uz pomoć pet velikih pasa. Na jednom kamenom visu bio je postavljen mermerni krst da obeleži namernicima mesto manastira. Manastirska crkva je 1936. godine niska, memljiva, sa temeljom od kamena, inače čatmara, od pletera oblepljena blatom.[2] Posetilaca u većem broju bilo je samo o manastirskoj slavi.[9] Godine 1941. s jeseni partizani su napali i potpuno opljačkali manastir Vratnu. Izneli su iz njega sve, pa i stvari iz oltara.[10]
Manastirska slava je Spasovdan. [11]
Starešina manastira u periodu od 1975. do 1998. godine bila je igumanija mati Evpraksija (Gajić).[12]
Galerija uredi
Vidi još uredi
Literatura uredi
- „Manastir Vratna“ (www.pravoslavlje.nl)
Reference uredi
- ^ Eparhija timočka /Manastir Vratna
- ^ a b v "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1867. godine
- ^ Tanasijević, Jovan (2000). „Manastir Vratna”. Baštinik. Negotin: Istorijski arhiv u Negotinu. 3.: 199.
- ^ "Otadžbina", Beograd 1889. godine
- ^ "Delo", Beograd 1895. godine
- ^ "Geografijsko-statistični rečnik Kneževine Srbije", Beograd 1870. godine
- ^ "Državni kalendar Kraljevine Srbije", Beograd 1898. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1899. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1936. godine
- ^ "Srpski narod", Beograd 19. jun 1943. godine
- ^ Tanasijević, Jovan (2000). „Manastir Vratna”. Baštinik. Negotin: Istorijski arhiv u Negotinu. 3.: 200.
- ^ „Manastir Vratna”. Eparhija timočka (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-12-29.
Spoljašnje veze uredi
- Srpska pravoslavna crkva/Živopisanje crkve u manastiru Vratna Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. septembar 2016)
- Super odmor/Položaj Manastira Vratna
- Manastir Vratna (eparhija-timocka.org)
- Jeromonah Amvrosije, takoreći očenašlija - "Vreme", 6-9. jan. 1937, str. 28 (digitalna.nb.rs)
