Manastir Mrtvica

Crkva Svete Bogorodice u Mrtvici
Crkva Svete Bogorodice u Mrtvici
	Crkva Svete Bogorodice u Mrtvici
Opšte informacije
Mesto	Mrtvica
Opština	Vladičin Han
Država	Srbija
Vreme nastanka	od 6. do 19. veka
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš
	www.ni.rs

Crkva Svete Bogorodice u Mrtvici, naseljenom mestu na teritoriji opštine Vladičin Han, smeštena u klisuri Južne Morave svoj današnji oblik dobila u obnovi sredinom 20. veka. Ipak, u njenom korpusu jasno se razlikuju: trikonhalni naos, koji bi najpre pripadao ranovizantijskom graditeljstvu 6. veka, priprata, dograđena početkom 17. veka, severni paraklis, prizidan 1837–1843. godine, i trem s kraja 19. veka.

Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja. Manastir je Srpske pravoslavne crkve i pripada eparhiji vranjskoj.

Istorija uredi

Hram Uspenja Presvete Bogorodice se nalazi u selu Mrtvica, 14 km od Vladičinog Hana, na izlazu iz Grdeličke Klisure. Smešten je na platou jedva širem od samog manastira sa kojeg se pruža veličanstven i nezaboravan pogled na okolinu. Građevina je neobična zbog raznolikosti oblika i graditeljskih faza. Prema predanju temelji manastira su postavljeni krajem petog ili početkom šestog veka. Hram je ikonopisan u vizantijskom stilu. Ranije je ovo kultno mesto bilo crkva da bi kasnije bilo pretvoreno u manastir. Građani crkvene opštine crkve Uspenja Presvete Bogorodice u selu Mrtvici poklanjaju ovo zvono koje je kupljeno dobrovoljnim prilogom a trudom gospodina Jovana Đ. Petrovića šefa Džepske železničke stanice 1892. a preliveno 1997.

Sadašnje stanje crkve posledica je nadogradnje crkve kroz vekove. Po arhitekturi reklo bi se da postoji nekoliko etapa u izgradnji. Najstarija etapa spada u srednjovekovno ili tursko vreme. Crkveno zvono se nalazi u jugozapadnom uglu trema pričvršćeno za dva stupca. Na zvonu se nalazi grb kraljevine Srbije sa sledećim tekstom: Celokupno slikarstvo u oltaru i naosu je delo istog slikara ili radionice i datira iz XIX veka. Na freskama u više navrata su vršene intervencije. Tematski repertoar ikonostasa broji 25 ikona i 2 celivajuće. Što se tiče bogoslužbenih knjiga u crkvi se čuvaju Mineji štampani u Moskvi 1868. godine za januar, februar, mart, april, jun, jul i avgust mesec. Mineji su kupljeni leta 1875. Tetrapod i pevnički sto u južnoj pevnici su novije izrade.

Arhitektura uredi

Crkva, čije se tri konhe neposredno oslanjaju jedna na drugu, zasvedena je poluobličastim svodom. Prostrana priprata je parom pilastara podeljena na dva traveja u podužnom pravcu i zasvedena poluobličastim svodovima različite visine temena.

Živopis u priprati, programski sveden na stojeće figure, opširan ciklus Bogorodičinog akatista dopunjen scenama Gostoljublja Avramovog i Rođenja Bogorodice, kao i ilustracijom himne Pororoci su te nagovestili, uzorno je delo putujućih slikara Grka iz druge decenije 17. veka. U crkvi su sačuvane zidne slike nastale 1866. godine.

Uprkos nedostatku izvora i arheološkoj neistraženosti, pretpostavku da je u vreme turske vladavine ovde postojao živ manastirski centar osnažuju ostaci polupećinske spratne gradnje podno crkve. Donedavno parohijalna crkva danas funkcioniše kao katolikon ženskog manastira.

Vidi još uredi

Reference uredi

Spoljašnje veze uredi

Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.