Википедија

Masakr na Tuzlanskoj kapiji

Masakr na Tuzlanskoj kapiji ili masakr u Tuzli bio je ratni zločin počinjen nad civilima u Tuzli 25. maja 1995. usled navodnog artiljerijskog napada Vojske Republike Srpske (VRS) na grad.

Masakr na Tuzlanskoj kapiji
Spomen-obilježje kod „Kapije” u znak sjećanja na 71 poginulog civila
MestoTuzla, RBiH
Datum25. maj 1995.
20.55 č.
Metacivili
Vrsta napadaartiljerijska paljba
Ubijeno71
Ranjeno240
PočinilacVojska Republike Srpske

Između 25. i 28. maja 1995, na Tuzlu je ispaljeno više artiljerijskih projektila sa položaja VRS blizu sela Panjik na planini Ozren, oko 25 km zapadno od Tuzle Dana 25. maja 1995. (rođendan Josipa Broza Tita i Dan mladosti u bivšoj Jugoslaviji) u 20.55 časova, visokoeksplozivna fragmentacija granate ispaljena je vučnim komadom artiljerije 130 mm, koji je detoniran u delu grada zvanom „Kapija”. Poginula je 71 osoba, a 240 je ranjeno.[1][2][3][4] Sve žrtve su bili civili, a većina je bila starosti između 18 i 25 godina.[2] Gradonačelnik Tuzle Selim Bešlagić istog dana dao je izjavu Savetu bezbednosti Ujedinjenih nacija nazvavši VRS „fašistima” i pozvavši „U ime Boga i čovječnosti napokon upotrijebite silu”. NATO je 25. i 26. maja izvršio vazdušne napade na skladišta municije VRS u Palama nakon kršenja zona isključenja i granatiranja sigurnih područja UN-a.

Novak Đukić, bivši oficir VRS, uhapšen je u Banjoj Luci 7. novembra 2007. U vreme napada Đukić je komandovao Taktičkom grupom „Ozren”. Suđenje mu je počelo 11. marta 2008. Đukić je 12. juna 2009. proglašen krivim i osuđen na 25 godina zatvora. Žalbeno veće je 10. septembra 2010. odbilo Đukićeve žalbe kao neosnovane i potvrdilo prvostepenu presudu od 12. juna 2009. u celosti. S druge strane, sudski vještaci iz Češke, Izraela i Francuske utvrdili su da ljudi na Tuzlanskoj kapiji tokom rata u BiH nisu poginuli od granata ispaljenih sa srpskih položaja.[1]

Premijer Republike Srpske Milorad Dodik 2009. godine izjavio je da je napad insceniran i doveo u pitanje Masakr na Markalama u Sarajevu. Opština Tuzla podnijela je krivičnu prijavu protiv Dodika zbog ovih izjava.[5] Prijavu protiv Dodika podneo je i Grad Sarajevo „zbog zloupotrebe položaja i podsticanja etničke, rasne i verske mržnje”.[6] Kancelarija visokog predstavnika rekla je da je Dodik negirao počinjene ratne zločine i izjavio da „kada takve iskrivljene činjenice dolaze od službenika na položaju visoke odgovornosti, službenika koji je dužan podržati Dejtonski mirovni sporazum i sarađivati sa Haškim tribunalom, oni su posebno neodgovorni i podrivaju ne samo institucije odgovorne za podržavanje vladavine zakona, već i vjerodostojnost samog pojedinca”.[7]

Balistički izvještaj

Na suđenju za utvrđivanje odgovornosti vezano za ovaj incident učestvovala su dva sudska vještaka.[8][9] Prvi je Vlada Kostić iz Beograda, a drugi Berko Zečević iz Sarajeva.[9] Terećenje Vojske Republike Srpske se zasniva na tumačenjima Berka Zečevića iz Sarajeva. Prema mišljenju sudskog vještaka balističara Vlade Kostića koji je analizirao sudu predstavljene dokaze u vezi ovoga incidenta, „nije pronađen nijedan valjan dokaz kojim kojim bi bila potvrđena krivica generala Đukića”, odnosno kojim se dokazuje ispaljivanje projektila sa pozicija Vojske Republike Srpske.[8][9] Berko Zečević je tokom suđenja svjedočio da se na fotografijama mjesta incidenta vidi dokaz da je eksplodirala ispaljena granata, dok Vlada Kostić tvrdi da „u kriminalističkoj dokumentaciji nema nijedne fotografije na kojoj se može prepoznati vodeći prsten”.[8][9] Sudski vještak balističar Vlada Kostić je optužio vještaka Berka Zečevića da za „propust u svom veštačenju može da ima za posledice ozbiljnu zakonsku odgovornost”.[8][9]

Sudski vještak Berko Zečević u svom izvještaju tvrdi da je granata ispaljena sa položaja Panjik na planini Ozren, dok vještak Vlada Kostić smatra da „nisu stvorene ni realno pravne osnove za dokazivanje mogućnosti doleta projektila sa Panjika do Tuzlanske kapije”.[8][9] Vještak iz Sarajeva Berko Zečević je pred sudom svjedočio kako je projektil ispaljen sa razdaljine od oko 27 kilometara, dok sudski vještak Vlada Kostić iz Beograda smatra da je potpuno nemoguće izvesti dokaz da je Vojska Republike Srpske iz topova ruskog porijekla tipa M46, koji su kao polovni kupljeni sedamdesetih godina dvadesetog vijeka, te godinama prethodno korišteni za vježbe Jugoslovenske narodne armije i rata tokom raspada Jugoslavije, a što je dovelo do velikog stepena istrošenosti cijevi, bili u mogućnosti da ostvare maksimalan domet od oko 27 kilometara.[8][9]

Između ostalog, sudski vještak Vlada Kostić smatra da Vojska Republike Srpske nije odgovorna za zločin ubistva 71. civila, te da je nalaz vještaka Berka Zečevića u slučaju „Tuzlanska kapija” bio lažan i suprotan nalazima istražnih organa.[8][9] Vlada Kostić smatra da je general Novak Đukić „osuđen kao Srbin i kao politički krivac”, dok je za sam zločin odgovoran neko drugi.[8][9]

Spomenik

Poginuli su pokopani u Memorijalnom kompleksu Slana Banja, a na mestu tragedije postavljeno je obilježje sa imenima poginulih i tekstom:

Optuženi za ratni zločin

Novak Đukić, bivši oficir Vojske Republike Srpske, uhapšen je u Banjoj Luci 7. novembra 2007. godine, zbog sumnje da je učestvovao u masakru. U vreme zločina on je bio komandant Taktičke grupe „Ozren” VRS. Đukića su uhapsili pripadnici Agencije za istrage i zaštitu (SIPA) i prebacili ga u Sarajevo, gde je predat predstavnicima državnog tužiteljstva BiH. Optuženi Đukić tereti se da je počinio krivično djelo — Ratni zločin protiv civilnog stanovništva — iz člana 173. stav 1. tačke a) i b), u vezi sa članom 180. stav 1. Krivičnog zakona Bosne i Hercegovine.[10] Suđenje mu je počelo 11. marta 2008. Đukić je 12. juna 2009. proglašen krivim i osuđen na 25 godina zatvora.[11]

Dana 5. novembra 2019. u svečanoj sali Doma vojske Srbije u Beogradu u organizaciji Ministarstva odbrane Vojske Srbije održana je promocija knjige Ilije Brankovića Tuzlanska kapija — režirana tragedija.[12] Komesarka Saveta Evrope za ljudska prava Dunja Mijatović kritikovala je promociju knjige i navela kako se u njoj „falsifikuju činjenice o zločinu” koji se dogodio 1995. u BiH.[13][14] Promociju knjige osudili su i bošnjački član Predsedništva BiH Šefik Džaferović,[15] Predsednica Odbora Evropskog parlamenta za stabilizaciju i pridruživanje Srbije Evropskoj uniji Tanja Fajon[16] i Inicijativa mladih za ljudska prava.[17] Knjiga je promovisana i u Kruševcu 17. januara 2020.[18] i Kraljevu 20. februara 2020.[19]

Reference

  1. ^ a b „Strani vještaci: Granata sa srpskih položaja nije ubila ljude u Tuzli”. rtrs.tv. Pristupljeno 1. 6. 2016. 
  2. ^ a b „Bosnian Serb jailed for massacre”. BBC. 12. 6. 2009. 
  3. ^ „Djukic: Regaining Faith in Bosnia Justice”. Balkan Investigative Reporting Network. 19. 5. 2009. 
  4. ^ „Bosnian War Crimes Charges Upheld”. Balkan Investigative Reporting Network. 4. 1. 2008. 
  5. ^ „Općina Tuzla tužila Dodika”. Radio Slobodna Evropa (na jeziku: srpskohrvatski). 24. 9. 2009. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  6. ^ „Krivična prijava Grada Sarajeva protiv Milorada Dodika”. Radio-televizija Vojvodine. 6. 10. 2009. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  7. ^ „OHR slams Dodik statements”. B92. 16. 9. 2009. Arhivirano iz originala 28. 7. 2011. g. 
  8. ^ a b v g d đ e ž RTRS: Tuzlanska kapija: Krivica bez dokaza, 23. februar 2011. (jezik: srpski)
  9. ^ a b v g d đ e ž z Večernje Novosti: Slučaj „Tuzlanska kapija”: Krivica bez dokaza, 22. februar 2011. (jezik: srpski)
  10. ^ Nikola Morača (7. 11. 2007). „Uhapšen general Novak Đukić”. Nezavisne novine. 
  11. ^ „Novak Đukić sentenced to 25 years imprisonment”. The Court of Bosnia and Herzegovina. Pristupljeno 12. 5. 2009. 
  12. ^ „Dunja Mijatović kritikuje srpsko ministarstvo zbog knjige „Tuzlanska kapija"”. Politika. 6. 11. 2019. Pristupljeno 10. 11. 2019. 
  13. ^ „Polemika komesarke Saveza Evrope i Ministarstva odbrane zbog promocije knjige o ratu u BiH: Falsifikovanje činjenica ili drugačiji stav”. Insajder. 6. 11. 2019. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  14. ^ „Mijatović: Knjiga o Tuzlanskoj kapiji falsificira činjenice”. Al Jazeera Balkans (na jeziku: bošnjački). 6. 11. 2019. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  15. ^ „Džaferović: Promocijom knjige Tuzlanska kapija — režirana tragedija, Srbija vređa žrtve”. Dnevni list Danas. 6. 11. 2019. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  16. ^ „Fajon o Tuzlanskoj kapiji: Negiranju zločina u Evropi nema mjesta”. Al Jazeera Balkans (na jeziku: bošnjački). 7. 11. 2019. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  17. ^ „Inicijativa mladih za ljudska prava: Srbija se ruga žrtvama zločina iz Tuzle”. Insajder. 8. 11. 2019. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  18. ^ „Promocija knjige „Tuzlanska kapija — režirana tragedija” autora generala Ilije Branovića”. Radio-televizija Kruševac. 17. 1. 2020. Pristupljeno 29. 4. 2020. 
  19. ^ „Tuzlanska kapija — režirana tragedija”. Kraljevo onlajn. 18. 2. 2020. Pristupljeno 29. 4. 2020. [mrtva veza]

Spoljašnje veze

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Масакр_на_Тузланској_капији&oldid=25368463”