Mačvanska banovina
Mačvanska banovina je bila srednjovekovna ugarska banovina, koja je u periodu od 13. do 15. veka (sa povremenim prekidima) obuhvatala oblast Mačvu i neke susedne krajeve. Na tom prostoru je prvobitno (oko 1247. godine) stvoreno Mačvansko gospodstvo (vojvodstvo) koje je ugarski kralj Bela IV poverio svom zetu Rostislavu Mihailoviču, izbeglom ruskom knezu, koji je nosio naslov gospodara Mačve, dok se njegov sin Bela Rostislavič nazivao i mačvanskim vojvodom. Tek nakon njegove smrti, stvorena je (oko 1272. godine) Mačvanska banovina, kao upravna oblast na čelu sa banom, koga je postavljao ugarski kralj.[1][2][3]
| Mačvanska banovina Banatus Machoviensis | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1272—1496 | |||||||||
 Mačvanska banovina oko 1490. godine | |||||||||
| Regija | Jugoistočna Evropa | ||||||||
| Zemlja | Kraljevina Ugarska | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | banovina | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1272 | ||||||||
• Ukinuto | 1496 | ||||||||
| |||||||||
Banovina je dobila ime po gradu Mačvi, ali lokacija ovog naselja nije tačno utvrđena. Misli se da se grad Mačva nalazio nekoliko kilometara južno od današnjeg Šapca.[4]
Krajem 15. veka, područje mačvanske banovine spojeno je sa Beogradskom banovinom.
Istorija uredi
Tokom istorije, banovina je menjala svoje granice, a njeno postojanje je imalo i izvesne prekide, u periodima kada se područje Mačve nalazilo u sastavu srednjovekovnih srpskih država. Tada su ovim prostorom vladali kraljevi Dragutin i Stefan Vladislav II, zatim carevi Stefan Dušan i Uroš, župan Nikola Altomanović, knez Lazar Hrebeljanović, despot Stefan Lazarević i drugi.
Mačvanska banovina je postojala do kraja 15. veka, kada ovo područje ulazi u sastav Osmanskog carstva.
Oblasni gospodari Mačve uredi
- Rostislav Mihailović (1254-1262)
- Bela od Mačve (1262-1272)
- Jelisaveta Kumanka (1279-1284)
- Stefan Dragutin (1284-1316)
- Stefan Vladislav II (1316-1317)
- Stefan Milutin (1317-1319)
- Stefan Lazarević (1404-1427)
- Đurađ Branković (1427-1456)
- Lazar Branković (1456-1428)
Spisak mačvanskih banova uredi
- Roland I Ratot (1272-1273)
- Eđed Monoslo (1273)
- Jovan od Mačve (1273)
- Eđed Monoslo (1273)
- Albert? (1275)
- Ugrin Čak (1279)
- Pavle Gorjanski (1320-1328)
- Jovan Alšani (1328-1334)
- Nikola Ostfi (1335-1339)
- Dominik Ostfi (1340-1353)
- Andrija Lakfi (1353-1354)
- Nikola Čak (1354-1359)
- Nikola I Gorjanski (1359-1375)
- Ivaniš Horvat (1375-1381)
- Pavle Liškoj (1381-1382)
- Stefan Korođi (1382-1385)
- Ivaniš Horvat (1385-1386)
- Jovan Banfi (1386-1387)
- Nikola II Gorjanski (1387-1390)
- Stefan Losonci (1390-1392)
- Đorđe Lakfi (1392-1393)
- Nikola II Gorjanski (1393-1394)
- Nikola Treutel (1394-1397)
- Petar Perenji (1397)
- Francis Bebek (1397-1400)
- Jovan Maroti (1398-1402)
- Petar Perenji (1400-1401)
- Stefan i Toma Luđani (1402)
- Ladislav Uljaki (1402-1403)
- Jovan Maroti (1402-1410)
- Ladislav i Emerih Uljaki (1410-1418)
- Deziderije Gorjanski (1419-1427)
- Jovan Maroti (1427-1428)
- Petar Čeh (1427-1431)
- Stefan Uljaki (1429-1430)
- Ladislav Gorjanski (1431-1441)
- Deziderije Gorjanski (1431-1438)
- Nikola Iločki (1438-1477)
- Mihailo Silađi (1456-1458)
- Job Gorjanski (1474-1481)
- Lovro Iločki (1477-1492)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Spremić 1976, str. 23-37.
- ^ Font 2020, str. 309–326.
- ^ Komatina 2021, str. 73-96.
- ^ Ćirković 2008, str. 3-20.
Sources uredi
- Vasin, Dejana (2019). „Natural Conditions as a Factor of Urbanization of the Lower Posavina in the Middle Ages”. Istraživanja: Journal of Historical Researches. 30 (30): 45—68.
- Dinić, Mihailo (1949). „O ugarskom ropstvu kralja Uroša I”. Istoriski časopis. 1 (1948): 30—36.
- Engel, Pál (2001). The Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. London-New York: Tauris.
- Isailović, Neven (2016). „Living by the Border: South Slavic Marcher Lords in the Late Medieval Balkans (13th–15th Centuries)”. Banatica. 26 (2): 105—117.
- Ivanović, Miloš; Isailović, Neven (2015). „The Danube in Serbian-Hungarian Relations in the 14th and 15th Centuries”. Tibiscvm: Istorie–Arheologie. 5: 377—393.
- Kalić, Jovanka (1967). Beograd u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Komatina, Ivana (2021). „O vremenu napada kralja Uroša I na Mačvu i njegovom zarobljavanju”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 58: 73—96.
- Krstić, Aleksandar R. (2016). „The Rival and the Vassal of Charles Robert of Anjou: King Vladislav II Nemanjić”. Banatica. 26 (2): 33—51.
- McDaniel, Gordon L. (1984). „On Hungarian-Serbian Relations in the Thirteenth Century: John Angelos and Queen Jelena” (PDF). Ungarn-Jahrbuch. 12 (1982-1983): 43—50.
- Pálosfalvi, Tamás (2018). From Nicopolis to Mohács: A History of Ottoman-Hungarian Warfare, 1389-1526. Leiden: Brill.
- Spremić, Momčilo (1976). „Despot Đurađ Branković i Mačvanska banovina”. Istorijski časopis. 23: 23—37.
- Ćirković, Sima (2008). „Zemlja Mačva i grad Mačva”. Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor. 74: 3—20.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
- Font, Márta (2020). „Rostislav, Dominus de Macho”. Stefan the First-Crowned and His Time. Belgrade: Institute of History. str. 309—326.
- Hardi, Đura (2009). „Gospodari i banovi onostranog Srema i Mačve u XIII veku”. Spomenica Istorijskog arhiva Srem. 8: 65—80.
- Hardi, Đura (2014). „O smrti gospodara Mačve kneza Rostislava Mihailovič”. Naukovі pracі Kam'яnecь-Podіlьsьkogo nacіonalьnogo unіversitetu іmenі Іvana Ogієnka: Іstoričnі nauki. 24. Kam’яnecь-Podіlьsьkiй. str. 183—194.
