Mediala
Mediala - umetnička grupa koja je osnovana 1953. godine u Beogradu.
Nastanak Mediale uredi
1953. godine u Domu omladine, koji se tada nalazio na Obilićevom vencu u Beogradu, na izložbi o Le Korbizjeu - Leonida Šejke i Siniše Vukovića - studenta arhitekture došli su Dado Đurić i Uroš Tošković, i to se može smatrati prvim kontaktom članova buduće grupe Mediala jer oni, tu, na samoj izložbi odmah nalaze zajednički afinitete da ostvare nešto što će u njihovom stvaralaštvu sjediniti vreme i čoveka, kao i prošlost i budućnost.
Jezgro grupe se polako širi kada se, 1957. godine formira društvo prijatelja Baltazar, koje sačinjavaju Leonid Šejka, Siniša Vuković, Miro Glavurtić, Dado Đurić, Mišel Kontić, Uroš Tošković, Vukota Vukotić, Peđa Ristić i Olja Ivanjicki.
Već iduće godine društvo - grupa je imala i svoj prvi zajednički nastup pod imenom umetnička grupa Mediala, i na izložbi pod nazivom - Medijalna istraživanja - učestvuju Olja Ivanjicki, Leonid Šejka, Miro Glavurtić i Vladan Radovanović, a postavka izložbe je obuhvatala slike, objekte, fotografije, tekstove kao i zvukove - tonove. Potom sledi izložba u Galeriji grafičkog kolektiva 1959. godine, kada se grupi pridružuju i drugi umetnici, a 1960. godine je priređena i treća izložba. Grupa Mediala, ma koliko je često menjala svoj sastav, ostaje uvek dosledna svojoj prvobitnoj ideji, pa je i zbog toga Mediala imala veliki uticaj na savremenike, a i izvan grupe se sve više i više širio njen uticaj na veliki deo ljudi i stvaralaca.
U samom period formiranja grupe, od 1957. godine do 1958. godine, rad grupe prate programski tekstovi, objavljivani u Vidicima, a zatim i u drugim časopisima.
Stavovi, načela i program grupe najpotpunije su izloženi u prvom broju časopisa Mediala koji je izašao 1959. godine u Beogradu. 1964. godine, Leonid Šejka je objavio i knjigu Traktat o slikarstvu - nagrađena Nolitovom nagradom za književnost 1968. godine - kao jedan od glavnih teoretičara Mediale. Pored Šejke tu su bili i Glavurtić i Vuković, čiji su se zajednički stavovi reflektovali na ideje koje su se rađale prilikom dugih razgovora i susreta svih članova grupe.
Članovi Mediale uredi
Programska načela uredi
Mediala je pokušala da sprovede spajanje tradicionalnih vrednosti sa savremenim tokovima, ugledajući se na umetnost renesanse i klasicizma. Taj spoj klasičnog i modernog, članovi Mediale su svojim ličnim senzibilitetom dovodili u poseban odnos stvarajući autentično viđenje sveta.
Ime grupi je dao Miro Glavurtić i to tako što je spojio reči Med i Ala.
- Med - med kao svojevrstan eliksir i lek, a koji se veštačkim putem može sintetisati kao proizvod bića sjedinjenih u jednoj ideji i radu.
- Ala - ala, aždaja, simbol mraka, sukoba i destrukcije.
Mada je u upotrebi i Medijala, pravilno je reći Mediala.
Kodeks grupe je napisao Milovan Vidak, a članovi grupe su svoje sastanke organizovali na beogradskim obalama Save i Dunava, na Adi Međici, u drvenoj kući - sojenici na Adi Ciganliji, u potkrovlju Peđe Ristića u Senjačkoj br.16 i u nekoliko kafana u Beogradu.
Programski članci, tekstovi i objave Mediale, objavljivani u Vidicima 1958. godine i 1959. godine, a kasnije u nizu listova i časopisa, kao i u knjizi Leonida Šejke “Traktat o slikarstvu” - Nolit, 1964. godine. Ali sva programska načela i koncepcija grupe najpotpunije je predstavljena u „listu za umetnost“ koji je, 1959. godine pod nazivom “Mediala” izdala grupa slikara, članova Mediale, a čiji je glavni i odgovorni urednik bio Miro Glavurtić.
O programskim načelima uredi
- Miro Glavurtić je pisao da će medialno slikarstvo koristiti sva iskustva i sva otkrića do kojih se došlo sa ma koje slikarske parcele ovog vremena.
- Leonid Šejka je pozivanje na renesansu tumačio time što se program Mediale, u suštini, svodi na jedno: napraviti dobru sliku sa svim osobinama koje sliku čine slikom...
- Olja Ivanjicki je rekla - Mediala je pokret koji se širi, koji se ne može zaustaviti, jedan pokret koji se nikada ne zaustavlja. Samo čovekov život se završava smrću. Pokret traje duže od čoveka, ima pokreta koji traju vekovima. Nema smrti. Postoji samo modifikacija.
Kodeks Milovana Vidaka uredi
- Čistoća i jasnoća subjektivnog viđenja polaže pravo na istraživački začetak
- Istinsko vođenje dolazi iz samog predmeta
- Osloboditi se straha i želje za oživljavanjem anahronizma i preživelog sveta
- Srušiti Hegelov zid
- Ovladati izvođačkom tehnikom do nestvarnog
- Pri izučavanju i posmatranju objektivnog ne zanemariti svet rođen iz pokrenutih emocija i impulsa
- Treba da budem trezan, usredsređen, budan i odgovoran sebi. Treba da shvatim prolaznost formalnog privida probuđenja realnosti. Ne smem izgubiti iz vida dolazak tehničke inteligencije, uslovljene zakonom i svetom destrukcije
- Tražiti i prepoznavati mogući ključ večnog trajanja - žudnje ka univerzumu ljudskog duha
- Proučavati i upoznavati sva područja koja otkrivaju, uključuju ili isključuju dati trenutak svog uobličenog postojanja ili nestanka, posrednog ili neposrednog bitka objektivnog života i smrti
- Poštovati svaki stvaralački i istraživački rad uslovljen subjektivnim razlozima, tim pre ako služi ljudskom rodu
- Oslobađati se rušilačkog i oplođavati graditeljski nagon
- Prodreti do suštine imaginarnog impulsa ljudske prirode
- Poimati i razjašnjavati materijalističko postojanje sveta i njegovo metafizičko otuđenje.
O Mediali uredi
U knjizi Od Avangarde do Arkadije - izdavač Klio, Beograd, 2000. godine. Beograd - istoričarka umetnosti Irina Subotić je napisala:
Dela koja su članovi Mediale ponudili, često veštija, vibrantnija i slobodnijeg duha u crtežu no u slici, pokušala su da prate ideje vodilje. Bilo je, međutim, više evokacije prošlog, muzejskog, „renesansnog“, vremenom i tradicijom prožetog slikarstva, no sinteze modernog, britkog, oslobođenog. Njihova hermetična pojava nije bila lako raspoznatljiva u ta vremena koja karakteriše otvaranje ka svetu, modernizacija i duhovnog i praktičnog života, prihvatanje mnogih gotovih formula, potrebnih ovoj sredini i zato brzo usvojenih, koja su došla kao zamena za tek prevaziđenu dogmatsku umetnost. Svojim programom, delima i ponašanjem, kao ‘zagovornik dugog pamćenja’, Mediala je u likovnom životu Beograda vidno odudarala od svega tada aktuelnog i slavljenog kao moderno.
Salon Mediale uredi
15. decembra 2006. godine u Istorijskom muzeju Srbije u Beogradu, Ministarstvo kulture je u okviru likovne zbirke muzeja otvorilo izložbu Trenutak sadašnji organizovanu povodom osnivanja Galerije - Salona Mediale i obeležavanja pedesetogodišnjice od osnivanja umetničke grupe Mediala.
U stalnoj postavci Salona Mediale, osim slika i crteža svih njenih članova obuhvata i originalni dokumentarno audio - vizuelni materijal koji se odnosi na rad Mediale: fotografije, dnevnike, plakate sa otvaranja izložbi, kodekse, kutije sa pigmentima, čuveni instrument drndafon arhitekte Peđe Ristića, kapu, plašt i štap Milića od Mačve, kao i mnoge druge eksponate i dela.
Većinu izložbene postavke otkupilo je Ministarstvo kulture, a ostatak je pozajmljen iz fundusa Narodnog muzeja i Muzeja savremene umetnosti, kao i iz zbirki privatnih kolekcionara. Počasna direktorka Salona Muzeja Mediale je slikarka Olja Ivanjicki.
Izložbe grupe Mediala uredi
- 1958. Prva izložba Mediale pod nazivom „Medialna istraživanja”, Omladinska galerija, Obilićev venac, Beograd, 31. juni – 9. juli
Izlažu: Olja Ivanjicki, Leonid Šejka, Miro Glavurtić i Vladan Radovanović.
- 1959. Druga izložba Mediale, Galerija Grafički kolektiv, Beograd, 11 – 21. septembar
Izlažu: Olja Ivanjicki, Leonid Šejka, Kosta Bradić, Milić Stanković, Milovan Vidak, Mihajlo Čumić, Miro Glavurtić, Siniša Vuković, Svetozar Samurović i Vladimir Veličković.
- 1960. Treća izložba Mediale, Galerija Grafički kolektiv, Beograd, oktobar
Izlažu: Olja Ivanjicki, Leonid Šejka, Miro Glavurtić, Ljuba Popović, Siniša Vuković, Svetozar Samurović i Uroš Tošković.
- 1961. Izložba Mediale, Salon Tribine mladih, Novi Sad, decembar
Izlažu: Olja Ivanjicki, Leonid Šejka, Miro Glavurtić, Svetozar Samurović, Siniša Vuković, Milić Stanković, Uroš Tošković, Ljuba Popović i Radovan Kragulj.
- 1969. Retrospektivna izložba Mediale, 1953-1966, Galerija ULUS-a, ul. Vuka Karadžića, Beograd, 11 – 26. januar
Izlažu: Olja Ivanjicki, Siniša Vuković, Mišel Kontić, Vladan Radovanović, Miro Glavurtić, Uroš Tošković, Vladimir Veličković, Milić Stanković, Svetozar Samurović, Leonid Šejka, Kosta Bradić, Milovan Vidak, Dado Đurić, Ljuba Popović i Predrag Ristić.
Izlažu: Olja Ivanjicki, Siniša Vuković, Kosta Bradić, Svetozar Samurović, Milovan Vidak, Milić Stanković i Branimir Vasić.
Izlažu: Olja Ivanjicki, Siniša Vuković, Milić Stanković, Kosta Bradić i Miro Glavurtić.
- 1981. Mediala, retrospektivna izložba, Beograd, Umetnički paviljon Cvijeta Zuzorić, 18. mart – 5. april
Izlažu: Milovan Vidak, Siniša Vuković, Olja Ivanjicki, Svetozar Samurović, Kosta Bradić, Dado Đurić, Miro Glavurtić, Milić od Mačve, Vladan Radovanović i posthumno dela Leonida Šejke.
Izlažu: Mira Glavurtića, Leonida Šejke, Siniše Vukovića, Olje Ivanjicki, Milovana Vidaka, Milića od Mačve, Dada Đurića, Vlade Veličkovića, Svetozara Samurovića, Koste Bradića, Uroša Toškovića.
- 2004. Izložba „Novi život Mediale u Kotoru”, Kotor, u galeriji „Kod Homena”, 8. avgust - 1. septembar
Izlažu: Olje Ivanjicki, Miro Glavurtić, Leonid Šejka, Vladan Radovanović, Milovan Vidak, Svetozar Samurović, Kosta Bradić, Milić od Mačve, Uroš Tošković, Siniša Vuković.
Izlažu: Olje Ivanjicki, Leonid Šejka, Milića od Mačve, Uroš Tošković, Vladimir Veličković, Ljuba Popović, Kosta Bradića, Vladan Radovanović, Siniša Vuković, Miro Glavurtić, Svetozar Samurovića, Milovan Vidak, Dado Đurić
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Protić, Miodrag B. (1970). Srpsko slikarstvo XX veka, Tom 2. - Biblioteka Sinteze (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Nolit. str. 522strana.