Melkiti
Termin "Melkiti" (/ mɛlkaɪt /), takođe se piše "Melhite", odnosi se na različite hrišćanske crkve vizantijskog obreda i njihove članove koji potiču sa Bliskog istoka. Reč dolazi iz sirijske riječi malkojo (ܡܠܟܝܐ) i arapske reči Malki (arap. ملكي, što znači "kraljevski", a po tumačenju "carski").[1] Kada se koristi u crkvenom smislu, to se konkretno odnosi na Melkitsku grkokatoličku crkvu kao etnoreligijsku grupu.[2]
| Melkiti | |
|---|---|
 Mozaik sa Hristom pantokratorom, Aja Sofija | |
| Osnovni podaci | |
| Osnivanje | 5. vek |
| Verski poglavar | patrijarsi |
| Jezik | grčki, asirijski, koptski, arapski |
Istorijat uredi
Melkiti sebe smatraju prvom hrišćanskom zajednicom, datirajući Melkitsku Crkvu do vremena apostola.[3] Za ovu prvu zajednicu rečeno je da je bila mešovina sastavljena od pojedinaca koji su izvorno bili Stari Grci, Makedonci, Rimljani, Sirijci i Jevreji.
Helenistički judaizam i judeo-grčka literatura "mudrosti" popularna u eri kasnog drugog hrama među i helenizovanim Jevrejima (poznatiji kao Mitjavnim) i paganskim grčkim preobraćenicim u judaizam igrali su važnu ulogu u formiranju tradicije Melkita.
Nakon islamskih osvajanja Levanta u 7. veku, zajednica Melkite je započela usvajanje arapskog jezika u liturgijske tradicije pošto je Bliski istok postepeno postao arabizovan.[3]
Termin Melkiti prvobitno se koristio kao pežorativni termin nakon teške podele koja se desila u istočnom hrišćanstvu nakon Halkidonskog sabora (451). Nekalidonci su ga koristili da bi se razlikovali od drugih koji su podržavali sabor koji se sazvao vizantijski car (malko i njegovi sognati su semitske reči za "kralja"). Melkiti su uglavnom bili stanovnici grčko-jezičnih gradova od zapada Levanta pa sve do Egipta, za razliku od pokrajina sa sirijskim i koptskim govornicima inače ne-halkidonacima. Melkitska crkva je bila organizovana u tri istorijska patrijarhata - Aleksandrija, Antiohija i Jerusalim - u zajednici sa Carigradskom patrijaršijom. Nakon Halkedonskog sabora, u narednim vekovima te Crkve koje su odbacile ovaj sabor priznavale su različite patrijarhe u Aleksandriji (Koptska orijentalno-pravoslavna crkva) i Antiohiji (Sirijska orijentalno-pravoslavna crkva). Nubijsko kraljevstvo Makurija (današnji Sudan) je za razliku od svojih antihalkidonskih etiopskih orijentalno-pravoslavnih suseda, takođe je bilo halkedonsko, od 575 do 710. godine i još uvek je imalo veliku melkitsku manjinu do 15. veka.
Od 1342. rimokatolički sveštenici su bili smešteni u Damasku i drugim područjima, i radili su na uniji između Rima i pravoslavnih. U to vreme priroda istočno-zapadne šizme, normalno datirana 1054, nije bila definisana, a mnogi od onih koji su nastavili da vrše bogosluženja i rade u okviru Melkitske crkve postali su prozapadni. Godine 1724, u Damasku je Kiril VI (Serafim Tanas) od strane sinoda izabran za patrijarha Antiohije. S obzirom na to da je to bio katolički pokušaj preuzimanja vlasti nad crkvom, Jeremija III iz Konstantinopolja je kao odgovor na katoličku uzurpaciju nametnuo đakona, grčkog monaha Silvestera koji je upravljao patrijaršijom umesto Kirila. Nakon rukopoloženja sveštenika, u čin episkopa, dobio je zaštitu od Turaka kako bi srušio Kirila. Silvesterovo teško rukovođenje crkvom je ohrabrilo mnoge da preispitaju opravdanost Kirilovog zahteva za patrijaršijskim tronom.
Novoizabrani pape Benedikt XIII (1724-1730) takođe je prepoznao legitimitet Kirilove tvrdnje i priznao njega i njegove sledbenike kao deo zajednice sa Rimom. Od tog trenutka pa nadalje, Melkitska crkva je podeljena između grčko pravoslavne (Grčke pravoslavne crkve Antihije), koje je nastavio da imenuje autoritet carigradskog patrijarha do kraja 19. veka, i grko-katolike (Melkitska grkokatolička crkva ), koji priznaju autoritet pape iz Rima. Međutim, danas je samo katolička grupa ta koja idalje nastavlja da koristi naziv Melkiti; stoga, u savremenoj upotrebi, termin se odnosi skoro isključivo na grko-katolike sa arapskog govornog područja Bliskog istoka.
Neki tipični grčki "antički sinagogalski" sveštenički obredi i himne delimično su sačuvani do današnjih dana, naročito u posebnim crkvenim službama Melkita i grčkih pravoslavnih zajednica provincije Hataj u južnoj Turskoj, Siriji i Libanu. Pripadnici ovih zajednica i dalje sebe zovu Rum koji bukvalno na arapskom jeziku znači "rimski" ili "azijski grčki" na arapskom o onima iz Istočnog rimskog carstva, a koje na zapadu često nazivaju "vizantijskim". Izraz "Rum" se koristi umesto "Jonjani" ili "Javani" što znači "evropsko-grčko" ili jonsko na klasičnom arapskom i biblijskom hebrejskom.
Reference uredi
- ^ Dick 2004, str. 9.
- ^ Sebastian P. Brock (2006). An introduction to Syriac studies (2, revised, illustrated izd.). Gorgias Press LLC. str. 76. ISBN 9781593333492.[mrtva veza]
- ^ a b David Little, Tanenbaum Center for Interreligious Understanding. Peacemakers in action: profiles of religion in conflict resolution (illustrated izd.). Cambridge University Press, 2007. ISBN 9780521853583.
Literatura uredi
- David Little, Tanenbaum Center for Interreligious Understanding. Peacemakers in action: profiles of religion in conflict resolution (illustrated izd.). Cambridge University Press, 2007. ISBN 9780521853583.
- Sebastian P. Brock (2006). An introduction to Syriac studies (2, revised, illustrated izd.). Gorgias Press LLC. ISBN 9781593333492.[mrtva veza]
- Dick, Iganatios (2004). Melkites: Greek Orthodox and Greek Catholics of the Patriarchates of Antioch, Alexandria and Jerusalem. Boston: Sophia Press.