Mehdi-begova džamija
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Mesto i ostaci graditeljske celine Mehdi-begove džamije ( Džamije na Hisetima) nacionalni su spomenik Bosne i Hercegovine. Zaštićeni spomenik nalazi se u Banja Luci u Republici Srpskoj u Bosni i Hercegovini. Nacionalni spomenik čine džamija, džamijski harem sa nišanima mezarje koje se nalazi preko puta džamije. Mehdi-begova džamija je proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine 6. decembra 2003. godine.
| Mehdi-begova džamija Džamije na Hisetima | |
|---|---|
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Banja Luka |
| Religija | islam |
| Teritorija | Republika Srpska |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Godina posvećenja | ~ XVII vek |
| Upravno telo | Odbor Islamske verske zajednice Banja Luke |
Lokacija dobra uredi
Mehdi-begova džamija nalazi se na levoj obali reke Vrbas, između Donjeg i Gornjeg Šehera. Izgrađena je u Kozarskoj ulici i pod upravom je Odbora Islamske verske zajednice Banja Luke. Tačna godina izgradnje nije poznata. Zna se da nije postojala prilikom popisa u Bosanskom sandžaku 1604. godine. Pretpostavlja se da je sagrađena početkom XVII veka, jer se pominje u vakuf-namima Sefer-spahije iz 1618. godine. Ostali istorijski pisani podaci o ovoj džamiji nisu poznati.
Opis dobra uredi
Mehdi-begova džamija je jednoprostorni objekat sa krovom na četiri svoda i munarom napravljenim od drveta. Prema podacima iz 1983. godine, pored ove, još sedam džamija u Banja Luci je imalo drvene munare, a munara Mehdi-begove džamije je bila najveća. Sofe, koje su se nalazile ispred džamije, zazidane su nakon završetka Drugog svetskog rata. Krov je napravljen od drvene konstrukcije i pokriven sa biber crepom. Munara je pretrpela nekoliko izmena tokom istorije, a predratni izgled datira iz obnove nakon razornog zemljotresa koji je pogodio Banja Luku 1963. godine.
Deo džamijskog harema nalazi se uz samu džamiju, a drugi deo smešten je preko puta ulice. Uz samu Džamiju se nalazi oko 15nišana bez natpisa i sa primetnim oštećenjima.
Džamija je srušena tokom građanskog rata u Bosni i Hercegovini, 4. jula 1992. godine a rekonstruisana i obnovljena nakon 2000. godine
Dosadašnja zaštita dobra uredi
Nacionalni spomenik nije imao prethodnu zaštitu niti se nalazio u registru kulturnih dobara. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika u Bosni i Hercegovini je, 6. decembra 2003. godine, proglasila mesto i ostatke graditeljske celine Mehdi-begove džamije ( Džamije na Hisetima) nacionalnim spomenikom.
Vidi još uredi
Literatura uredi
- 1953. Bejtić, Alija, Banja Luka pod turskom vladavinom, Arhitektura i teritorijalni razvitak grada u 16. i 17. vijeku, Naše starine I (Godišnjak Zavoda za zaštitu spomenika kulture SR Bosne i Hercegovine), Sarajevo.
- 1975. Banja Luka, Urbanistički plan, Dokumentacija, Historijski razvoj i naslijeđe, Kulturno-historijsko naslijeđe, Urbanistički zavod Banja Luka.
- 1990. Husedžinović, Sabira, Vakufname-značajni historijski izvori za upoznavanje urbane topografije Banjaluke XVI-XIX vijeka, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, god. 30, Sarajevo.
- 1998. Mujezinović, Mehmed, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, Knjiga 2, Istočna i centralna Bosna, 3. izdanje, Sarajevo
- 1999. Bećirbegović, Madžida, Džamije sa drvenom munarom u Bosni i Hercegovini, 2. izd., Sarajevo.
- Arhitektonska dokumentacija nastala do 1995 (izvor: crteži preuzeti od Dr. Sabire Husedžinović).
- april 2000. Elaborat Banjalučkog muftijstva o stanju islamske zajednice, sakralnih i kulturnih objekta i vakufske imovine, Banja Luka.
- 2000. Opširni popis bosanskog sanžaka iz 1604. godine, Sv. III (Naziv originala: Defter-i-mufassal-i liva-i Bosna cild salis, Ankara, Tapu Kadastro, Kuyûd-1 Kadîme Arşivi TD 479), Sarajevo: Bošnjački institut Zűrich, Ođel Sarajevo: Orijentalni institut.
- 2003. Husedžinović, Sabira, elaborat o mjestu i ostacima džamije na Hisetima (Mehdi-begove džamije) izrađen za Komisiju za očuvanje nacionalnih spomenika na osnovi građe u rukopisu neobjavljene knjige: «Dokumenti opstanka, džamije u Banjoj Luci».