Mejbel Stobart

Mejbel En Sinkler Stobart
Mejbel En Sinkler Stobart
Puno ime	Mabel A. S. C. Stobart
Datum rođenja	3. februar 1862.
Mesto rođenja	Vulidž, Kent, Ujedinjeno Kraljevstvo
Datum smrti	7. decembar 1954. (92 god.)
Mesto smrti	Bornmut, Ujedinjeno Kraljevstvo
Supružnik	St. Clair Kelburn Mulholland Stobart, John Stobart Greenhalgh
Roditelji	Samjuel Bolton; Sofija Luiza Kuper

Mejbel Stobart (engl. Mabel Annie St Clair Stobart; Vulidž, Kent, 3. februar 1862. − decembar 1954.), medicinski radnik, pisac, osnivač Mobilne ženske jedinice za bolesne i ranjene 1912., (Women's Sick and Wounded Convoy Corps) i Lige ženskog nacionalnog servisa 1914. (Women's National Service League), kao i Srpske Stobart bolnice (Stobart Hospitals).

Postala je prva žena u svetu koja je stekla čin majora u nekoj nacionalnoj vojsci.

Rad i dolazak u Srbiju uredi

Rođena je u bogatoj porodici Samjuela Bakstera Boltona i Sofije Luize Kuper, u Vulidžu, Kent, Engleska 1862. godine. Bila je treća ćerka u porodici od pet ćerki i dva sina.

Bila je strastveni igrač golfa i teniserka, a napisala je i knjigu o golfu.

16. jula 1884. godine se udala za Kelburna Stobarta, trgovca granitom koji je bio poreklom iz Irske, sa kojim je kasnije dobila dva sina.^[1] Tokom povratka. njenog muža sa poslovnog puta umro je na brodu za Britaniju 9. aprila 1908. godine.

Prvobitno član Konjičke prve pomoći (First Aid Nursing Yeomanry Corps) organizacije osnovane 1907. kao spone između poljskih bolnica i frontovskih linija. Za razliku od sestrinskih organizacija, FANI je bio angažovan na spasavanju ranjenih i pružanju prve pomoći, poput modernog vojnog lekarstva. Stobart osniva 1910. godine Mobilne ženske jedinice za bolesne i ranjene, čije usluge odbija britanski Crveni krst, smatrajući da će uslovi na balkanu tokom rata biti prilično neprikladni za žene. Mejbel se nije složila sa time i tražila je način da pošalju i njen korpus u Srbiju. Uz pomoć Noela Bakstona, poslanika i predsednika Balkanskog komiteta za ratnu pomoć odlazi u Bugarsku, kako bi svoj predlog iznela direktno buarskoj vladi. U Sofiji Mejbel dobija pozitivan odgovor od načelnika bugarskog Crvenog krsta nakon čega šalje telegramom vesti u Englesku. Regrutuje kadar uz pomoć bugarske kraljice Eleonore osnivajući bolnicu Kirk-Klise u Trakiji, za bugarski Crveni krst, 1912. godine kojoj se pridružuju tri žene, doktorke, šest medicinskih sestara, četiri pomoćnika i tri kuvara. Po dolasku u Sofiju poslati su u blizini fronta gde su narednih pet nedelja lečili ranjenike, sve do potpisivanja primirja.

Nakon povratka u Englesku objavila je i knjigu o svojoj jedinici i ženama u ratu, na osnovu iskustva na Balkanu i posvetila knjigu carici Bugarske, Eleonori. Carica je, koja je i sama bila medicinska sestra tokom rata dala i donaciju u materijalu potrebnom jedinici za funkcionisanje. Stobartova je otišla u posetu Kanadi na tri meseca. Tokom njenog odsustva, članovi njene jedinice odlučili su da se jedinica pridruži Britanskom društvu Crvenog krsta. Stobartova je oštro protestovala i bila protiv toga, nakon čega napušta organizaciju koju je osnovala.

Prvi svetski rat uredi

U Belgiji uredi

Po izbijanju Prvog svetskog rata, Britanija je objavila rat Nemačkoj 4. avgusta 1914. godine, a Mejbel je već 18. avgusta otputovala u Brisel gde odmah počinje sa preuređivanjem univerzitetske zgrade koju je njena jedinica dobila na korišćenje kao bolnicu.^[2] Ubrzo nakon osnivanja bolnice nacističke trupe trijumfalno ulaze u Belgiju, a njih hapse kao špijune. Hteli su i da ih streljaju zbog špijunskih aktivnosti. Ubrzo su izvedeni pred sudiju koji je odlučio da su nevini i dozvolio im da se vrate u London.

U Srbiji uredi

U aprilu 1915. priduružuje se svom drugom suprugu Pirsu, kao kapelanu Britanskih jedinica u Srbiji, gde na čelu Treće jedince Srpskog potpornog fonda (Serbian Relief Fund's Front Line Field Hospitalu) u Kragujevcu^[3], sa prikupljenom pomoći za ambulante i medicinski materijal, sa njenih 7 doktorki, 18 medicinskih sestara i dosta opšteg osoblja, rukovodi poljskom bolnicom. Kao posledica rata u Srbiji je uveliko trajala epidemija pegavog tifusa, od koga je skoro polovina lekara u zemlji preminulo. Misija Stobart je za šest meseci zbrinula oko 20.000 pacijenata u poljskoj bolnici u Kragujevcu i sedam dispanzera koji su bili smešteni po okolnim selima.^[4] Zbog svoje požrtvovanosti i rezultata koje je postigla Medicinska divizija Kraljevske srpske vojske je zatražila od nje da preuzme komandu u poljskoj bolnici na frontu. Pored medicinskog osoblja pod njenom komandom je bilo i šezdeset vojnika, zbog čega je dobila čin majora, čime je postala prva žena u svetu sa činom majora. U jesen iste godine se i Bugarska uključila u rat protiv Srbije, što je otežalo položaj Srbije, nakon čega se kreće u povlačenje srpskih snaga ka Albaniji, a Stobart je postavljena na čelo ”letećih” poljskih Stobart bolnica i njena jedinica je bila među poslednjim jedinicama koje su započele povlačenje preko albanskih planina koje je uspešno izvela uz minimalne gubitke. Nosilac je Ordena Belog Orla i Ordena Svetog Save, kao i medalje crpskog Crvenog krsta.

Povratak u Englesku

Po povratku, u domovinu Englesku, gospođa Stobart, nije ispoštovana kako je očekivala i kako su to Srbi učinili. U Londonu, predsednik Komiteta Srpskog potpornog fonda, oštro joj je zamerio što se pridružila srpskoj vojsci na frontu i u albanskoj golgoti, i time prekoračila data joj uputstva i izložila sanitetsku jedinicu nepotrebnom riziku.^[5]

I u kasnijem periodu, gospođa Stobart je neprestano ljutila Englesku vladu, npr. time što je odbila njihov nadzor nad svojim radom i sadržajem predavanja o njenim iskustvima iz rata na Balkanu, koja je držala u Americi i Engleskoj, i što je sav novac prikupljen od predavanja koja je držala u Americi, (skoro 4000 funti), dala Crvenom krstu Srbije.

Kako je svaki njen pokušaj, da zakaže sastanak sa Ministrom za informisanje Engleske i obnovi svoje aktivnosti bio bezuspešan. 1918. godine je dobila starateljstvo nad svoje dve unuke čiji su roditelji umrli u epidemiji gripa, a 1928. godine su joj umrli muž i stariji sin.^[5] Nakon toga ona se okreće spiritualizmu, a napisala je i nekoliko knjiga na tu temu u narednim godinama. Postala je i predsednik Britanskog koledža psihičkih nauka, a posle toga je i osnovala Spiritualističku zajednicu čiji je bila predsednik.

Većinu svoj preostalog života je provela u Dorsetu, gde je i preminula 7. decembra 1954. godine u svojoj 92. godini života.

Pisac i avanturista uredi

Pisac je knjige Vatreni mač u Srbiji i drugde. Po završetku Prvog svetskog rata okreće se relaksiranijem ali i dalje avanturističkom životu i osniva medicinsku službu u Dolini Kraljeva u Egiptu.

1935. godine je napisala i objavila svoju autobiografsku knjigu pod nazivom Čuda i avanture: autobiografija.

Izvori uredi

^ „Enciklopedija Britanika”.
^ „Glas Šumadije”.
^ „Knjiženstvo”.
^ „Istorija Srbije”.
^ ^a ^b Krippner M. The Quality of Mercy: Women at War, Serbia 1915- 1918. London: David & Charles; 1980.

Literatura uredi

Leneman L. Medical Women at War, 1914–1918. Medical History, 1994; 38: 160–77.
Serbian Relief Fund: Report on Relief Work since the Enemy Occupation of Serbia. London; 1916.
Institut za savremenu istoriju. Jugoslovensko-britanski odnosi. Beograd: Institut; 1988.
Lazarević J. Engleskinje u srpskom narodu. Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca; 1926.
St. Clair Stobart M. The Flaming Sword in Serbia and Elsewhere. London, New York, Toronto: Hodder and Stoughton; 1916.
Petković N. Britanci o Srbiji 1900. do 1920. Beograd: Zadužbina Andrejević; 1996.
Aldridge O. The Retreat from Serbia through Montenegro and Albania. London: The Minerva Publishing Company; 1916.
Andrić I. Sabrana dela. Beograd: Prosveta; 1981.

Vidi još uredi

Spoljašnje veze uredi

[1] „Enciklopedija Britanika”.

[2] „Glas Šumadije”.

[3] „Knjiženstvo”.

[4] „Istorija Srbije”.

[autogenerated1-5] Krippner M. The Quality of Mercy: Women at War, Serbia 1915- 1918. London: David & Charles; 1980.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]