Milanska katedrala
Milanska katedrala (ital. Duomo di Milano) je katedrala u Milanu, Lombardija, severna Italija. Sedište je milanske arhiepiskopije.
| Milanska katedrala | |
|---|---|
| Duomo di Milano | |
 Milanska katedrala gledano sa trga | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | Katolička crkva |
| Upravnik | Klaudio Burđo[1] |
| Arhitektura | |
| Arhitekta | Simon da Orsenigo et al.[2] |
| Lokacija | |
| Mesto | Milano |
| Država | Italija |
| Koordinate | 45° 27′ 51″ N 9° 11′ 29″ E / 45.46417° S; 9.19139° I |
  Milanska katedrala Milanska katedrala na karti Milano | |
Katedrala je poznata širom sveta po svom značaju u promociji hrišćanske vere, po svojoj ulozi u zasnivanju katoličke tradicije obožavanja, i divnoj gotičkoj arhitekturi.
Karlo Bacci i Džuzepe Bertini su saradničili u stvaranju umetničkih staklenih vitraža koji krase fasade Milanske katedrale, kao i stvaranje nekoliko unutrašnjih vitraža. Zahvaljujući svetlu koje prolazi kroz ove radove, katedrala stiče jedinstvenu atmosferu u kojoj se različite nijanse i boje spajaju da bi stvorile zanimljivu vizuelnu ispustu.
Građena od kraja 14. do sredine 19. veka (i, na neki način, nikada završena, s obzirom da se radovi i danas nastavljaju), katedrala u Milanu je jedna od najvećih crkava na svetu, druga po veličini u Italiji (od nje je veća samo Bazilika Svetog Petra u Rimu), i druga po veličini gotička katedrala na svetu, posle katedrale u Sevilji, Španija.
Unutrašnju visinu centralnog broda katedrale nadmašuje samo katedrala Bove koja se nalazi u Francuskoj.
Karlo Baci i Džuzepe Bertini su sarađivali na stvaranju umetničkih staklenih prozora koji ukrašavaju fasade Milanskog Doma, kao i na pravljenju nekih unutrašnjih. Zahvaljujući svetlu koje prolazi kroz ove radove, Duomo stiče jedinstvenu atmosferu, gde se različite nijanse i boje slažu jedna sa drugom, stvarajući začuđujuće vizuelno iskustvo.
Istorija uredi
Milanski raspored, sa ulicama koje ili zrače iz Duoma ili kruže oko njega, otkriva da Duomo zauzima ono što je bilo centralno mesto u rimskom Mediolanumu, mesto javne bazilike okrenute prema forumu. Prva katedrala, „nova bazilika“ (basilica nova) posvećena Svetoj Tekli, završena je 355. godine. Smatra se da, u nešto manjem obimu, deli plan savremene crkve nedavno ponovo otkrivene ispod Tauer Hila u Londonu.[3] Susedna bazilika je podignuta 836. godine. Stara osmougaona krstionica, Batistero Paleokristijano, datira iz 335. godine i još uvek se može posetiti ispod Katedrale. Kada je požar oštetio katedralu i baziliku 1075. godine, one su obnovljene kao Duomo.[4]
Izgradnja počinje uredi
Godine 1386, nadbiskup Antonio da Saluco je započeo izgradnju katedrale.[5] Početak izgradnje poklopio se sa dolaskom na vlast u Milanu nadbiskupovog rođaka Đana Galeaca Viskontija, a zamišljen je kao nagrada plemićkoj i radničkoj klasi, koja je patila pod njegovim tiranskim Viskontijevim prethodnikom Barnabom. Izgradnju katedrale diktirali su i vrlo specifični politički izbori: sa novim gradilištem stanovništvo Milana je nameravalo da naglasi centralno mesto Milana u očima Đana Galeaca, prominenciju dovedenu u pitanje izborom novog gospodara da boravi i održava svoj dvor, kao njegov otac Galeaco II, u Paviji, a ne u Milanu.[6] Pre samog početka radova srušene su tri glavne zgrade: arhijerejska palata, palata Ordinari i krstionica Svetog Stefana na izvoru, dok je stara crkva Sv. Marija Mađore eksploatisana kao kamenolom. Ubrzo se među stanovništvom proširio entuzijazam za ogromnu novu zgradu, a pronicljivi Đan Galeaco, zajedno sa svojim rođakom nadbiskupom, prikupio je velike donacije za radove u toku. Program izgradnje bio je striktno regulisan u okviru „Fabrika del Duomo“, koja je imala 300 zaposlenih na čelu sa prvim glavnim inženjerom Simoneom da Orsenigom. Orsenigo je prvobitno planirao da sagradi katedralu od cigle u stilu lombardske gotike.
Viskonti je imao ambicije da prati najnovije trendove u evropskoj arhitekturi. Godine 1389, imenovan je francuski glavni inženjer Nikola de Bonaventura, koji je crkvi dodao njenu rajonsku gotiku. Galeaco je omogućio Fabrici del Duomo ekskluzivnu upotrebu mermera iz kamenoloma Kandolja i oslobodio ga poreza. Deset godina kasnije još jedan francuski arhitekta, Žan Minjo, pozvan je iz Pariza da proceni i poboljša obavljeni posao, pošto je zidarima bila potrebna nova tehnička pomoć da bi kamenje podigli na visinu bez presedana.[7] Minjo je sve do tada obavljene poslove proglasio kao u pericolo di ruina („opasnost od propasti“), jer su bili sprovedeni u sine scienzia („bez nauke“) modu. U narednim godinama Minjova predviđanja su se pokazala netačnim, ali su podstakla Galeacove inženjere da poboljšaju svoje instrumente i tehnike. Međutim, odnosi između Đana Galeaca i najvišeg rukovodstva fabrike (koje su izabrali građani Milana) često su bili napeti: lord (koji je 1395. postao vojvoda od Milana) nameravao je da preobrazi katedralu u dinastički mauzolej Viskontija, umetanjem centralnog dela katedrale koji je pogrebni spomenik njegovog oca Galeaca II, i to je naišlo na snažno protivljenje fabrike i Milanaca, koji su želeli da naglase svoju autonomiju. Nastao je sukob koji je primorao Đana Galeaca da odluči o osnivanju novog gradilišta namenjenog isključivo dinastiji Viskonti: Čertosa di Pavija.[8] Radovi su se odvijali brzo, a nakon smrti Đan Galeaca 1402. godine, skoro polovina katedrale je bila završena. Izgradnja je, međutim, skoro potpuno zastala sve do 1480. godine, zbog nedostatka novca i ideja: najznačajnija dela ovog perioda bili su grobovi Marka Karelija i pape Martina V (1424) i prozori apside (1470-ih), od kojih su oni sačuvani portretišu Svetog Jovana Evanđelistu, Kristofora de Motisa, i Svetog Eligija i Svetog Jovana od Damaska, oba Nikola da Varala. Godine 1452, pod Frančeskom Sforcom, brod i bokovi su završeni do šestog dela.
Godine 1488, Leonardo da Vinči i Donato Bramante kreirali su modele na takmičenju za dizajn centralne kupole; Leonardo je kasnije povukao svoju aplikaciju.[9] Od 1500. do 1510. godine, pod Ludovikom Sforcom, završena je osmougaona kupola, koja je u unutrašnjosti ukrašena sa četiri serije od po 15 statua, koje prikazuju svece, proroke, sibile i druge figure iz Biblije. Spoljašnjost je dugo ostala bez ikakvog ukrasa, osim Guglietto dell'Amadeo („Amadeov mali toranj“), izgrađenog 1507–1510. Reč je o renesansnom remek-delu koje se ipak dobro uskladilo sa opštim gotičkim izgledom crkve.
Arhitektura i umetnost uredi
Krov je otvoren za posete turista (uz naknadu), što omogućava da se izbliza vide mnoge izvanredne skulpture koje su tu smeštene.
Zgrada je izgrađena od cigala, a fasada joj je pokrivena belim mermerom. Osnova je u obliku latinskog krsta i deli crkvu na 5 brodova, koji su razdvojeni sa 40 stubova.
Prvo je izgrađen istočni deo sa apsidom, koji ima najviše gotičkih karakteristika. Radovi na zapadnoj fasdadi su započeti oko 1650, a završeni tek u 19. veku, tako da ova fasada ima više klasičnih nego gotičkih karakteristika.
Izgradnja kupole počela je krajem 15. veka, a završena je izgradnjom tornja nad kupolom u 18. veku.
Mere uredi
- Spoljašnja dužina: 158 metara
- Unutrašnja dužina: 148 metara
- Spoljašnja širina: 93 metra
- Unutrašnja širina: 66 metara
- Dužina fasade na ulazu: 67,9 metara
- Unutrašnja širina broda: 16,75 metara
- Unutrašnja visina broda: 45 metara
- Visina brodskih stubova: 24,5 metara
- Prečnik brodskih stubova: 3,4 metra
- visina centralnog dela katedrale: 65,5 metara
- Visina tornja: 106,5 metara
- Dimenzije apsidalnih prozora: 20,7 x 8,5 metara
- Skulptura: 3400
- Tornjeva: 135
- Površina: 11,700 m²
- U katedralu može da stane 40.000 ljudi.
- Geografski položaj: 45° 27′ 51″ N 9° 11′ 27″ E / 45.46417° S; 9.19083° I
Zanimljivosti uredi
Pesma Đovanija D'ancija iz 1934. "O mia bela Madonina" o zlatnoj statui Madone na tornju je i danas nezvanična himna Milana, koju pevaju i navijači FK Milan.
Većina ljudi koji govore milanskim dijalektom, zbog vekova koji su protekli dok je katedrala izgrađena, koriste izraz „gradnja katedrale“ (ital. Fabbrica del Duomo) kad hoće da okarakterišu neki zadatak koji je previše složen, dugo traje ili ga je nemoguće završiti.
Napoleon Bonaparta je krunisan za kralja Italije 26. maja 1805. godine u ovoj katedrali.
Oko 5 miliona ljudi poseti ovu katedralu svake godine. Radnim danom Duomo poseti oko 10,000 ljudi, dok je vikendom poseta znatno veća od 20 do 25 hiljada ljudi.
Prema jednoj studiji, brend grada Milana vredi 400 milijardi evra, od čega sam brend Duomo vredi 82 milijarde evra.
Reference uredi
- ^ „Capella Musicale” (na jeziku: italijanski). duomomilano.it. Arhivirano iz originala 31. 3. 2017. g. Pristupljeno 16. 8. 2016.
- ^ „Architects of the Veneranda Fabbrica del Duomo”. duomomilano.it. Arhivirano iz originala 15. 2. 2017. g. Pristupljeno 16. 8. 2016.
- ^ Denison, Simon (jun 1995). „News: In Brief”. British Archaeology. Council for British Archaeology. Arhivirano iz originala 13. 5. 2013. g. Pristupljeno 30. 3. 2013.
- ^ Duomo is a generic term in Italian meaning "Cathedral", which technically refers to a church which is the official seat of an archbishop. It is derived from domus, a Latin term for "home" or "house", referring to the role of the church as home of God.
- ^ „The imposing Milan Cathedral - KLM Travel”. klm.com. KLM. Pristupljeno 4. 2. 2016.
- ^ Grillo, Paolo (2017). Nascita di una cattedrale, 1386- 1418: la fondazione del Duomo di Milano. Milano: Mondadori. str. 3—34. ISBN 9788852083266.
- ^ Ackerman, James (jun 1949). „"Ars Sine Scientia Nihil Est" Gothic Theory of Architecture at the Cathedral of Milan”. The Art Bulletin. 31 (2): 96. JSTOR 3047224.
- ^ Grillo, Paolo (2017). Nascita di una cattedrale, 1386- 1418: la fondazione del Duomo di Milano. Milano: Mondadori. str. 68—99. ISBN 9788852083266.
- ^ Wallace, Robert (1972) [1966]. The World of Leonardo: 1452–1519. New York: Time-Life Books. str. 79.
Literatura uredi
- „Art and History of the Duomo: Architecture”. duomomilano.it. Arhivirano iz originala 30. 4. 2017. g. Pristupljeno 16. 8. 2016.
- Frend, W. H. C. (1965). The Early Church. SPCK. str. 135.
- Halsall, Paul (januar 1996). „Galerius and Constantine: Edicts of Toleration 311/313”. Fordham University. Arhivirano iz originala 29. 05. 2012. g. Pristupljeno 16. 09. 2022.
- Lactantius (1844). „34, 35, 48”. Ur.: Fritzsche, O. F. Opera: De Mortibus Persecutorum. II. Leipzig. str. 273, 288. „(Bibl. Patt. Ecc. Lat. XI)”
- University of Pennsylvania. Department of History (1907) [1897]. Translations and Reprints from the Original Sources of European History. 4. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. str. 28—30.
- Lusardi Siena, Silvia (2012). Biscottini, Paolo; Sena Chiesa, Gemma, ur. Quale cattedrale nel 313 d.C.? Nota per una messa a punto del problema del primitivo gruppo episcopale [Which Cathedral in 313 AD? Note for a Tune-up of the Problem of the Primitive Episcopal Group] (na jeziku: italijanski). Milan: Mondadori Electa/Mostra di Palazzo Reale (25 October 2012 – 17 March 2013). str. 29—33.
- Shaw, Brent D. (2011). Sacred Violence: African Christians and Sectarian Hatred in the Age of Augustine (na jeziku: engleski). Cambridge University Press. str. 460—466. ISBN 978-0-521-19605-5.
- De Vecchi, Pierluigi; Cerchiari, Elda (1999). I tempi dell'arte [The Times of the Art] (na jeziku: italijanski). 1. Milan: Bompiani.
- Allen, William C. (2001), Senate Document 106-29: History of the United States Capitol: A Chronicle of Design, Construction, and Politics, U.S. Government Printing Office
- Aoki, Takayoshi; Chiorino, Mario Alberto; Roccati, Roberto (januar 2003). Huerta, S., ur. „Structural Characteristics of the Elliptical Masonry Dome of the Sanctuary of Vicoforte” (PDF). Proceedings of the First International Congress on Construction History, Madrid, 20th-24th January 2003. Madrid: I. Juan de Herrera, SEdHC, ETSAM, A. E. Benvenuto, COAM, F. Dragados: 203—212. Arhivirano iz originala (PDF) 2015-09-09. g.
- Bagliani, Stefano (maj 2009). „The Architecture and Mechanics of Elliptical Domes” (PDF). Proceedings of the Third International Congress on Construction History, Cottbus. Arhivirano iz originala (PDF) 16. 10. 2013. g. Pristupljeno 16. 09. 2022.
- Bažant, Jan (2008). The Prague Belvedere (1537 - 1563). Prevod: Sherman, Tamah (English; Second, revised izd.). Prague: Festina Lente Press CZ. ISBN 978-80-200-1411-5.
- Bellini, Federico (2017). „8 Vaults and Domes: Statics as an Art”. Ur.: Mallgrave, Harry Francis; Payne, Alina. Companion to the History of Architecture, Volume I, Renaissance and Baroque Architecture. John Wiley & Sons, Ltd. ISBN 978-1-118-88722-6. doi:10.1002/9781118887226.wbcha009.
- Bergdoll, Barry (septembar 1987). „Reviewed Work(s): Pierre Michel d'Ixnard, 1723-1795, Leben und Werk by Erich Franz; Friedrich Weinbrenner, Architect of Karlsruhe: A Catalogue of the Drawings in the Architectural Archives of the University of Pennsylvania by David Brownlee”. Journal of the Society of Architectural Historians. University of California Press. 46 (3): 307—309. JSTOR 990247. doi:10.2307/990247.
- Betts, Richard J. (mart 1993). „Structural Innovation and Structural Design in Renaissance Architecture”. Journal of the Society of Architectural Historians. 52 (1): 5—25. JSTOR 990755. doi:10.2307/990755.
- Born, Wolfgang (april 1944). „The Introduction of the Bulbous Dome into Gothic Architecture and its Subsequent Development”. Speculum. 19 (2): 208—221. JSTOR 2849071. S2CID 162699497. doi:10.2307/2849071.
- Cabezas, Lino (2011). „Ornamentation and Structure in the Representation of Renaissance Architecture in Spain” (PDF). Nexus Network Journal. 13 (2): 257—279. S2CID 123519607. doi:10.1007/s00004-011-0067-3
. Pristupljeno 5. 1. 2019. - Camilloni, Humberto Rodríguez (januar 2003). Huerta, S., ur. „Quincha architecture: The development of an antiseismic structural system in seventeenth century Lima” (PDF). Proceedings of the First International Congress on Construction History, Madrid, 20th-24th January 2003. Madrid: I. Juan de Herrera, SEdHC, ETSAM, A. E. Benvenuto, COAM, F. Dragados: 1741—1752. Pristupljeno 24. 3. 2019.
- Castex, Jean (2008). Architecture of Italy. Reference Guides to National Architecture. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-32086-6.
- Cavalagli, Nicola; Gusella, Vittorio (novembar 2014). „Structural Investigation of 18th-Century Ogival Masonry Domes: From Carlo Fontana to Bernardo Vittone”. International Journal of Architectural Heritage. 9 (3): 265—276. S2CID 110969076. doi:10.1080/15583058.2013.771294.
- Coisson, Eva; Ottoni, Federica (2015). „Structural monitoring of historical structures: increasing knowledge to minimize interventions”. Ur.: Toniolo, Lucia; Boriani, Maurizio; Guidi, Gabriele. Built Heritage: Monitoring Conservation Management. Springer. str. 83—92. ISBN 978-3-319-08532-6. doi:10.1007/978-3-319-08533-3_7.
- Como, Mario (2013). Statics of Historic Masonry Constructions. Springer. ISBN 978-3-642-30131-5.
- Cowan, Henry J. (1977). „A History of Masonry and Concrete Domes in Building Construction”. Building and Environment. Great Britain: Pergamon Press. 12: 1—24. doi:10.1016/0360-1323(77)90002-6. hdl:2027/mdp.39015041999635 .
- Cowan, Henry J. (1983). „Domes: Ancient and Modern”. Journal of the Royal Society of Arts. Royal Society for the Encouragement of Arts, Manufactures and Commerce. 131 (5320): 181—198. JSTOR 41373544.
- Denny, Mark (2010). Super Structures: The Science of Bridges, Buildings, Dams, and Other Feats of Engineering. Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-9436-7.
Spoljašnje veze uredi
- Mapa sa položajem milanske katedrale (jezik: engleski)
- Fotografije i detalji (jezik: engleski)
- Duomo na Google Maps (jezik: engleski)
- Virtuelni model milanske katedrale (jezik: engleski)
- Kasadoo.com