Miloš Šumonja

Miloš Šumonja (Tušilović, kod Karlovca, 23. septembar 1918 — Beograd, 22. mart 2006), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA, ambasador SFRJ i narodni heroj Jugoslavije. U periodu od 15. juna 1967. do 5. januara 1970. godine obavljao je funkciju Načelnika Generalštaba Jugoslovenske narodne armije.

miloš šumonja
Miloš Šumonja, 1967.
Lični podaci
Datum rođenja	(1918-09-23)23. septembar 1918.
Mesto rođenja	Tušilović, kod Karlovca, Austrougarska
Datum smrti	22. mart 2006.(2006-03-22) (87 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija, Srbija i Crna Gora
Profesija	vojno lice
Porodica
Supružnik	Anka Šumonja
Delovanje
Član KPJ od	marta 1942.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1978.
Čin	general-pukovnik JNA
Načelnik Generalštaba JNA
Period	1967 — 1970.
Prethodnik	Rade Hamović
Naslednik	Viktor Bubanj
Ambasador SFRJ u Holandiji
Period	1977 — 1981.
Prethodnik	Tarik Ajanović
Naslednik	Dragomir Petrović
Heroj
Narodni heroj od	23. juna 1953.
Odlikovanja	Orden jugoslovenske zastave

Biografija

Rođen je 23. septembra 1918. godine u selu Tušiloviću, kod Karlovca. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a potom je otišao u Karlovac, gde je završio četiri razreda gimnazije. Pošto je njegov otac Dragomir bio učitelj i on se odlučio za taj poziv. Završio je Učiteljsku školu u Karlovcu i do 1941. godine radio kao učitelj u selu Slavsko Polje, kod Vrginmosta. Vojni rok je odslužio u Školi rezervnih pešadijskih oficira, koju je završio 1938. godine.

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, u kojem učestvuje kao rezervni potporučnik Jugoslovenske vojske i komandir voda, te uspostavljanja ustaške Nezavisne Države Hrvatske (NDH), aprila 1941. godine, na Kordunu su, kao i u drugim delovima NDH, otpočela masovna ubistva i progoni Srba. Miloš se tada povezao sa članovima Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i učestvovao u pripremi oružanog ustanka na Kordunu. Tokom novembra i decembra 1941. godine, sarađivao je sa borcima partizanskih odreda severnog dela Korduna, a 9. januara 1942. godine je postao borac Prvog kordunaškog partizanskog odreda. Ubrzo po dolasku u partizane, postavljen je za oficira u Štabu grupe Kordunaških partizanskih odreda, a polovinom marta 1942. godine, je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.

Tokom Narodnooslobodilačkog rata, nalazio se na dužnostima — komandanta Prvog kordunaškog partizanskog odreda; političkog komesara i komandanta Pete kordunaške brigade; načelnika Štaba, političkog komesara i komandanta Osme kordunaške udarne divizije i komandanta Četvrtog hrvatskog korpusa. Učestvovao je u mnogim borbama, a posebno se istakao — 14. maja 1942. godine u proboju ustaško-domobranskog obruča na Petrovoj gori. Kao komandant Pete kordunaške brigade, imao je zasluge za uspešne borbe s jedinicama nemačke Sedme SS divizije „Princ Eugen”, na početku Četvrte neprijateljske ofanzive — oko Karlovca, Veljuna, Rakovice; a zatim na Drenovači, u napadu na Cazin i u napadu na četničke formacije, 7. januara 1943. godine, u Ličkoj Jesenici. Istakao se i kao komandant Osme kordunaške divizije, oktobra 1943. godine, u borbama s nemačkom 392. legionarskom divizijom u Plaščanskoj dolini, u borbama na Baniji, u Pokuplju, na Žumberku, u napadu na ustaško-domobransku posadu u Vukmaniću, borbi s Nemcima kod Primišlja, u napadu na Cazin. Kao komandant Četvrtog hrvatskog korpusa, 1945. godine, je učestvovao u borbama, kod Vaganca i Bihaća, i u uništenju 97. nemačkog korpusa kod Ilirske Bistrice.

Bio je jedan od većnika Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH), na njegovom Drugom zasedanju održanom 12. do 15. oktobra 1943. godine u selu Plaškom u Lici.

Posleratni period

Posle oslobođenja Jugoslavije, 1945. godine, nastavio je profesionalnu službu u Jugoslovenskoj armiji (JA) vršeći dužnost načelnika Operativnog odeljenja Komande Četvrte armije JA. U periodu od 1945. do 1947. godine se nalazio na školovanju na Vojnoj akademiji „Frunze” u Sovjetskom Savezu. Posle povratka u Jugoslaviju, obavljao je dužnosti — komandanta Dvanaeste armije Pete vojne oblasti, do 1948, potom do 1952. načelnika odeljenja i Prve uprave u Generalštabu JNA, i do 1953. načelnika Treće uprave Generalštaba JNA. Od 1953. do 1962. godine nalazio se na funkciji načelnika Kabineta Vrhovnog komandanta Oružanih snaga SFRJ maršala Josipa Broza Tita, do 1967. komandanta Splitske armijske oblasti, Načelnika Generalštaba JNA, od 15. juna 1967. do 5. januara 1970. godine, i zamenika Saveznog sekretara za narodnu odbranu SFRJ, Nikole Ljubičića. Imao je čin general-pukovnika JNA, u kojem je penzionisan 1978. godine.

Kao načelnik Kabineta Vrhovnog komandanta maršala Tita, bio je u pratnji Predsednika Republike u vreme njegove posete Engleskoj, Grčkoj, Turskoj, Indiji, Burmi, Egiptu, Etiopiji, Francuskoj, Sovjetskom Savezu, Indoneziji, Cejlonu, Sudanu, Siriji, Maroku, Tunisu, Gvineji i drugim zemljama. Posle demobilisanja iz JNA, prešao je u diplomatsku službu i bio ambasador SFRJ u Holandiji, od 1977. do 1981. godine.

Bio je član Konferencije Organizacije Saveza komunista u JNA. Kao prvi predsednik Saveza za klizanje i hokej na ledu Jugoslavije (SKHLJ), od 1950. do 1955. godine znatno je doprineo organizovanju tih sportova, stvaranju uslova za njihovu delatnost i uključivanju u međunarodna takmičenja. Od 1955. do 1963. godine bio je predsednik Atletskog kluba „Partizan”, a jedno vreme i predsednik Jugoslovenskog sportskog društva „Partizan”. Od 1972. godine je bio višegodišnji predsednik Atletskog saveza Jugoslavije (ASJ).

U čin general-majora je unapređen 1947, general-potpukovnika 1955. i general-pukovnika JNA 1962. godine.

Bavio se i vojnom publicistikom i objavio veći broj radova na temu Narodnooslobodilačkog rata (NOR).

Preminuo je 22. marta 2006. godine u Beogradu. Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden ratne zastave, Orden jugoslovenske zastave sa lentom, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden narodne armije sa lovorovim vencem, Orden rada sa crvenom zastavom, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem, Orden bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 23. juna 1953. godine.

Literatura

• Vojna enciklopedija tom IX. Beograd. 1975. 
• Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd. 1957. 
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. 
• Ivetić, Velimir (2000). Načelnici generalštaba 1876—2000. Beograd: Novinsko-informativni centar VOJSKA.