Milo Lazarević

Milo Lazarević
Milo Lazarević
	Milo Lazarević
Lični podaci
Datum rođenja	14. avgust 1942.
Mesto rođenja	Kotor, Kraljevina Italija
Umetnički rad
Pravac	slikarstvo, vajarstvo i eklektična dela
Uticaji od	Dejvid Smit, Robert Raušenberg, Alberto Đakometi

Milo Lazarević (Kotor, 14. avgust 1942) jeste svestrani američki umetnik. Jedan od značajnijih savremenih skulptora i slikara postmoderne eksperimentalne orijentacije. Kao magistar 1974, potom i doktor likovnih umetnosti 1977, postaje profesor prestižnog Kolumbija univerziteta u Njujorku, (1973–1978), i profesor na Rensler Politehničkom institutu, u Troju, (1998–2014). Lazarevićev obiman umetnički opus obuhvata više stvaralačkih faza izražavanih u različitim medijima i različitim tehnikama, od kojih se izdvajaju tri likovne celine: skulptura, slikarstvo i eklektična dela.

Biografija uredi

Detinjstvo i školovanje uredi

Milo Lazarević je rođen u Kotoru, za vreme Drugog svetskog rata, kao drugo od petoro dece. Otac Ivo Džon Lazarević, bio je američki biznismen iz Astorije, Njujork. Majka Gordana Dajković, iz Drušića kod Cetinja, poreklom iz svešteničke porodice, više je imala urođenu mudrost, nego realno obrazovanje. Roditelji su se razveli kada je Milo imao četiri godine. Otac se vratio u Njujork a majka je ostala da se brine o deci. Uprkos teškim ratnim i posleratnim iskušenjima i borbi za opstanak, svojim vedrim duhom i večito nasmejanim licem, majka Gordana je uspela deci da prenese osećaj za radost življenja i ljubav prema životu, ljudima i prirodi.

Pre Drugog svetskog rata, porodica Lazarević imala je veliki ugled i bila po uticaju i statusu jedna od najcenjenijih u Bokokotorskom zalivu. Rat, naročito posleratni period, razjedinjuje čvrstu porodičnu zajednicu, njihova imovina biva konfiskovana od strane nove komunističke vlasti, a članovi porodice pod prinudom se rasipaju nalazeći sigurnija utočišta po svetu.

Rano detinjstvo, Milo Lazarević provodi po domovima za maloletnu decu, menjajući često škole i mesta boravka. Posle završene gimnazije dolazi u Beograd, gde upisuje Višu mašinsku školu, ali se u njoj ne zadržava dugo. Osam godina plovi brodovima pod raznim zastavama, i na njima počinje prvi susret sa umetnošću. Od odbačenih gvozdenih brodskih predmeta pravi male skulpture, uglavnom arhitektonske, animalne, antropomorfne figure. Samo je jedna od ovih skulptura sačuvana i danas se nalazi u Floridi.

Prvo umetničko obrazovanje Milo Lazarević započinje u Havani, na Kubi, gde 1965. godine upisuje praktični seminar fotografije, a praksu livenja u bronzi, izradu kalupa i izradu metala pohađao u industrijskom kompleksu A. Stoca AG u Kornvesthajmu, u Zapadnoj Nemačkoj (1965–1967). Po završetku seminara, odlazi u Ameriku (1967), gde kod profesora Josefa Kampbela, na Kolumbija univerzitetu, prisustvuje časovima obrade i rezbarenja kamena. Na isti univerzitet, primljen je 1968. kao student istorije umetnosti u klasi profesora Mayera Šapira. Uporedo sa studijama istorije umetnosti, sluša predavanja iz filozofije kod Maksine Grin i antropologije kod Margaret Mid.

Prvom samostalnom izložbom u Galeriji 14 Skulptora 1973. godine, Milo Lazarević biva zapažen kao osobeni istraživač materije i oblika. Prihvaćen kao talentovan i inovativan umetnik^[1], ubrzo ulazi u krug istaknutih skulptora i slikara druge polovine XX i početka XXI veka. Izlaže na značajnim grupnim i samostalnim izložbama.

“U Americi sam prvi put naučio da materijalna sigurnost može da umiri dušu. Umetnost se samo pretvara da to isto čini, što je možda razlog zbog kog slikam i vajam.” Milo Lazarević

Profesorska karijera uredi

Rad na Kolumbija univerzitetu uredi

Po završenim studijima istorije umetnosti na Kolumbija univerzitetu u Njujorku, Milo Lazarević, po pozivu, na istom Univerzitetu postaje vanredni profesor (1973–1978). Njegova predavačka aktivnost obuhvatala je više paralelnih oblasti, uglavnom iz domena skulpture, a i opšteg obrazovanja iz istorije umetnosti, kao i razvoj novih metodoloških pravaca za unapređenje kreativnosti i umetničkog stvaralaštva studenata.

Tokom 1976. godine odlazi na studijsko putovanje u Jugoslaviju, gde obilazi veće jugoslovenske centre kako bi prikupio građu za studiju o udelu i značaju skulpture u marksističkom humanističkom društvenom uređenju.

Sa Kolumbija Univerziteta 1978. godine premešten je u Francusku, kako bi prisustvovao predavanjima na Sorboni.

Rad na Rensler Politehničkom Institutu uredi

Tokom sedamnaestogodišnjeg profesorskog rada na Renseler Polytehničkom Institutu^[2], Milo Lazarević je kroz tri kursa (dva iz istorije umetnosti i jedan iz skulpture) inovativnim istraživačkim metodama uneo u nastavni proces izvesne novine koje su studenti rado prihvatali i po slobodnom nahođenju tragali i stizali do autentičnog, ličnog izraza. Specifičnom metodologijom pedagoškog rada, Lazarević neagresivnim postupcima i praktičnim delovanjem uspeva da svakom studentu pruži mogućnost otkrivanja sopstvenog talenta, kako bi postupnim njegovim spoznavanjem i rastumačenjem stigao do onih dejstvujućih – unutrašnjih snaga.

Skulptorski radovi uredi

U svojim skulptorskim delima^[3], Milo Lazarević težnju usmerava ka metafizičkim načelima života, sudbine, prirode, ljudskog duha i humanosti, univerzuma kao čovekovog ishodišta ali i konačnosti, koju izvlači neposredno iz prirode (kamen, drvo, gvožđe, mermer…). Njegove skulpture, čak i dimenzijama, namerno i namenski izlaze iz okvira fizički stvarnog i determinisanog realnim oblikom i zalaze u sferu onostranog i monumentalnog, a do izražaja dolazi maštovni, magijski i imaginativni napor u razmeštanju masa u prostoru. Rasporedom čistih formi, načinom kako bi ih dečji um i srce rasporedili, formi u kojima je zadržana naturalna vitalnost, snaga i čvrstina izvornog karaktera gradivne materije, Lazarević skulpturi ukida očekivani sadržaj podstican naučenim i stečenim znanjima, i svodi je na nivo primitivnih oblika blizak organskim praoblicima. On gradi novu skulptoralnu celinu, jednu duboko ličnu, gotovo erotsku i intimističku, podsvesnom potrebom za prapočetnim oblicima a koji nisu u sferi racionalnog, niti u sferi opsesivno nametanog intelektualizma.

Svestan čvrstine i teškog savladavanja materijala koji koristi za izradu skulptura, Milo Lazarević više neposrednim doživljavanjem stvarnosti i duhovnim gledanjem uspeva da prepozna i dopre do tvoračke žile u kamenu, mermeru, drvetu, gvožđu, bronzi. Nizom združenih detalja, njegova skulptura zadire u sopstvenu unutrašnjost – jezgro – iz kog isijava bezmalo animalna, sirova snaga, koja se sintetiše u celinu tek u oku posmatrača. U tom smislu, njenu modernost određuje primitivističko, samoniklo poreklo čije je uporište istovremeno i u preistoriji, arhajskom, klasičnom ali i savremenom izrazu. Time njegove skulpture dobijaju univerzalno značenje i značaj.

Slikarski radovi uredi

Slike Mila Lazarevića odupiru se dekadentnom, i razobličavanjem raznih fenomena: društveno-istorijskih, socijalnih i kulturoloških, vitalnim energijama suprotstavljaju se dezintegraciji sistema vrednosti i vraćaju na početnu vrednosnu premisu – znak i njegovo značenje.

Lazarevićeva naglašena potreba za pojednostavljivanjem i svođenjem na primarne, elementarne oblike, praćene odnosima nemešanih boja i intertekstualnim simbolima (slovima, brojevima, znakovima…), iako naoko agresivnim stilom dejstva unutrašnjih horizontalnih i vertikalnih pravaca razigranih sila, na prvi pogled u svesti posmatrača otvaraju vizuru s one strane forme, nezavisno od spoljašnje stvarnosti i mimetičkih metoda. Slike ostavljaju utisak monumentalnog, bez obzira na dimenzije.

Energiju i snagu Lazarevićeva slikarska platna crpu iz dalekih uzora – praiskona ili onog nepatvorenog, čistog dečjeg pristupa svetu, pa i ljudima, predmetima, fenomenima i pojavama koji ih ispunjavaju. Razmontiravanjem naučenog i steknutog znanja, Lazarević briše celokupno umetničko iskustvo, celokupan stari svet, njegovu ikonografiju, način gledanja, osećanja i mišljenja, i polazi od sopstvene nulte pozicije – tabula raza. On iz slike bez milosti odstranjuje realnu ravan, kao nemogućnost ili iluziju njenog identičnog kolektivnog sagledavanja, i likovnim a ponekad i nelikovnim sredstvima gradi drugu ravan, provučenu kroz višedimenzionalni prostor. Time oslikava novu stvarnost čija identifikacija izmiče racionalnim saznanjima i svoje uporište ima u metafizičkom natčulnom iskustvu.

Naglašena je Lazarevićeva želja da slikarstvo vrati prirodi^[4], ali ne kao njenu kopiranu sliku, mimesis, model ili otisak, već kao novi, humanizovan, paralelni i nezavisan svet. Ubeđen da tek čista, rasterećena od istorizama, tradicije, običaja i navika, umetnost ima veliku moć kojom će uspeti da transformiše živote ljudi u praktičnom i u duhovnom smislu.

Eklektička dela uredi

U kreiranju eklektičkih dela naročitu pažnju Milo Lazarević posvećuje starim odbačenim predmetima, koji u sebi čuvaju istorijsko pamćenje određenog mesta i njegovog kontekstualnog značaja, ali oživljava i pozadinu njihove utilitarne namene primenom odgovarajućih simbola i tradicionalnih likovnih elemenata. Od trivijalnih otpadnih proizvoda moderne civilizacije, skupljanih bilo gde – na ulici, u prirodi, antikvarnicama, starinarnicama, ali i po ličnim posedima pojedinaca, Lazarević eklektičkim postupkom, u kom ne zanemaruje bojene efekte i strukturu kao svojevrsnu likovnu podlogu, gradi neuobičajene objekte na granici skulpture, reljefa i slike. Svojom naglašenom humanističkom misijom ti objekti, uzdignuti do umetničkog dela, u svesti posmatrača transformišu se u nadobjekte, sa kojima on uspostavlja realnu, gotovo prisnu komunikaciju.

Traganje za neistrošenim izražajnim potencijalom umetničkog ispoljavanja odbačenih predmeta, čija je namena prikrivena ubrzanim hodom zaborava kao odlikom današnjice, nije samo ono prustovsko traganje za izgubljenim vremenom već i identitetska potvrda jednog postojanja u jednom vremenu. Socijalni, ali i društveni i kulturološki kontekst, kroz apsurdni, gdekad i lakrdijaški eksperiment montaže odbačenih materijala, predočen je na nepretenciozan način kao credo današnjice. Lazarevićevi smisaoni sadržaji objekata stvaraju ironično-kritičku distancu prema mehanizmu potrošnje, samim tim, oni relativizuju istine svih epoha civilizacijskog progresa.

Milo Lazarević odbacuje umetničku prošlost gradivnih elemenata svojih objekata, ali je ne negira jer mu je potrebna kao svedok. On joj odriče kreativni doprinos u savremenosti, i polazi od početne pozicije, ističući funkciju predmeta u preoblikovanju čoveka i okolnosti u kojima on u saučesništvu s tim predmetima dejstvuje. Lazarević postupno i neagresivno predmet uvodi u objekt, gotovo se humorno poigravajući njime, kako bi razotkrio njegovu prvobitnu ulogu, ali i predočio potonji uticaj na ljudsko bitisanje koje se podrazumeva i podvodi pod “umetničko”. Predmeti, tako, u ovim eklektičkim radovima, izdignuti u višu umetničku sferu, brišu granice između ljudi, postavljanjem jednog Čoveka, individue, na novu, očišćenu i humanizovanu ravan istorijskog trajanja.