Mijat Budisavljević

Mijat plemeniti Budisavljević, (Pećane, 1756 — 19. jun 1844) bio je srpski graničar, major i austrijski plemić. Potiče iz ugledne ličke familije Budisavljević.

Mijat Budisavljević
Datum rođenja	1756.
Datum smrti	1844.

Biografija

Žena mu se zvala Jeka (Jelena), a jedan od poznatijih sinova im je bio Bude Budisavljević. Poznatiji unuci su mu bili, Budin sin, Aleksandar Leko Budisavljević, autor knjige Pleme Budisavljevića u Gornjoj Krajini i pop Jovan Budisavljević, sin najmlađeg Mijatovog sina Daneta. Prijedlog o dodjeli plemstva titularnom majoru Mijatu Budisavljeviću sastavljen je 1823. godine. U prijedlogu se istiu njegove zasluge znanje, odanost i privrženost carskoj kući. U uvodu se daju i osnovni podaci o njegovoj karijeri, počev od 1. maja 1775. kad je stupio u Liku graničarsku regimentu, potom o vojnom školovanju i napredovanju u vojnoj službi do ina majora. Major Mijat penzionisan je 1. marta 1820, poslije 41 godine službovanja.

U obrazloženju dodjele grba i plemstva navode se brojni ratni pohodi (1788, 1789, 1790, zatim oni od 1796, 1797, 1799 i 1800, i konano oni tokom 1805, 1809, 1813, 1814 i 1815) u kojima je uestvovao na veliko zadovoljstvo krune i nadređenih. Zbog čestog ratovanja rijetko kada je bio kod kuće. Monarhija se trudila da zaposli vojsku i odatle izvuče korist. Tadašnji ratni pohodni nisu tada nazivani ratovima nego kampanjama. Posebno se ističe njegov doprinos tokom opsade u Zadru, kao i pri osvajanju tvrđave Španjole u Herceg Novom 1797. godine. Nakon pada Mletačke republike Austrija je požurila prije Napoleona da zauzme Boku. Zato su graničari, pod komandom Matije Rukavine, krenuli iz Otočca, zauzeli Knin i zatim Split, gdje su se ukrcali na ratne brodove. 20. avgusta rano ujutro uplovilo je 17 austrijskih ratnih i osam transportnih brodova u hercegnovsku luku. Poslije podne iskrca se jedna četa graničara i odmah zaposjede tvrđavu Španjolu. Po porodičnom predanju, Mijat je Španjolu osvojio, ne oružjem, nego znanjem. Navodno je ranije u njoj bio zatočen i bio mu je poznat podzemni prolaz do mora, odakle je sa svojim vojnicima i upao u tvrđavu i od Turaka je osvojio. Sjutradan se iskrca sa ratnog broda Austrija i general Rukavina koji je bio svečano dočekan. Blagodarenja su održana u topaljskoj crkvi Svetog Spasa i rimokatoličkoj Svetog Jeronima u gradu. Tom četom graničara komandovao je Mijat koji je poslije zauzeća Španjole produžio u Risan i Kotor gdje je bila posljednja bitka. Mijat je bio predložen da dobije Orden Marije Terezije, ali je umjesto njega dobio orden Leopoldov, koji je u nekakvoj zabuni dat nekom drugom. Ipak je dobio majorski dekret i plemićku titulu. Prijedlog za dodjelu plemićke titule i grba daje Moravsko-šlezijska carska kancelarija. Austrijski car Franjo II dodijelio je plemstvo i grb 1823. godine majoru Mijatu (Michael) za izvanredne vojničke zasluge. Grb mu je prikazan u donjem lijevom uglu Rodoslova Budisavljevića, a grb Marka B. u donjem desnom uglu. Mijat je učestvovao u 16 ratova i penzionisan je tek u 72. godini života.

Grana majora Mijata ističe se upravo nizom viših oficira i generala. Ta grana Budisavljevića je sistematski zanemarena od strane Leksikografskog zavoda Miroslav Krleža i Krležine Opće enciklopedije. Razlozi su veoma duboki, još od doba Marije Terezije. Tada je vršeno nasilno pokatoličavanje Srba u Austriji. Po očuvanom plemenskom predanju jednoj takvoj ekipi suprostavio se kod Pećana s puškom u ruci djed majora Mijata, Mijat-Bojan Budisavljević, zajedno sa dvojicom drugova. Austrijske vlasti su taj incident, u kojem je jedan plebanuš izgubio glavu, zataškale, a ekipe za nasilno pokatoličavanje nisu više u taj kraj zalazile. Ipak, to je ostalo zapisano u austrijskim arhivima i zbog toga Mijatov unuk, major Mijat i praunuk general Bude, upravo zato ne dobijaju ni Orden Marije Terezije ni Orden Leopoldov. Prijedorska grana Budisavljevića se tu, krajem 19. i početkom 20. vijeka, daleko bolje uklapala u postojeće odnose, a njeni najistaknutiji predstavnici, Veliki župan Bude i njegovo potomstvo sve više evoluiraju od Srba u pravoslavce, dok u Mijatovom potomstvu srpska nacionalna svijest postaje sve jača. Jedan unuk popa Jove poginuo je 1916. na Kajmakčalanu kao srpski dobrovoljac i to je bio dodatni razlog za prešutkivanje Mijatove grane.

Mijatov grb ima štit podjeljen na četiri polja: u 1. i 4. plavom polju na zelenoj podlozi leži dvostruka kula iznad koje je zlatna šestokraka zvijezda, u 2. i 3. crvenom polju stoji zlatni lav koji u desnoj šapi drži sablju krivošiju. Lav propet na zadnje noge, koji držu sablju, znak je hrabrosti i spremnosti da brani svoj areal. Kruna je znak čina i dostojanstva.