Modena

Modena
ital. *Modena*
Modena; ital. Modena
	Modena - Vojvodska palata
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Italija
Regija	Emilija-Romanja
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	181.807
— gustina	995,11 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 38′ 41″ S; 10° 55′ 32″ I / 44.644722° S; 10.925556° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	34 m
Površina	182,7 km2
	Modena Modena na karti Italije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Đorđo Pigi
Poštanski broj	41121-41126
Pozivni broj	059
Registarska oznaka	MO
Veb-sajt
	comune.modena.it

Modena (ital. Modena) je poznati grad u Italiji. Modena je i treći po veličini grad pokrajine Emilije-Romanje u severnom delu države i glavni grad istoimenog Okruga Modena.

Modena je poznata kao "prestonica mašina" zbog fabrika najpoznatijih italijanskih proizvođača automobila kao što su Ferari, Pagani, Maserati i De Tomaso. Katedrala u Modeni je na UNESKO-voj listi svetske baštine. Poznat je Univerzitet u Modeni, osnovan daleke 1683. godine i tradicionalno jak u medicini i pravu.

Geografija uredi

Glavni gradski trg

Modena je poznata i po arkdama

Pizanelova slika Leonela d'Estea

Ulica stare Modene

Modena se nalazi u na prelazu iz središnje ka severnoj Italiji. Od prestonice Rima grad je udaljen 430 km severno, a od Milana 180 km jugoistočno.

Reljef uredi

Modena se razvila u južnom delu Padske nizije. Grad je u ravničarskom području, ali se krajnje severne planine Apenina nalaze relativno blizu grada - 20 km južno. Grad se prostire na visini od 34 m.

Klima uredi

Klima u Modeni je izmenjeno kontinentalna klima sa primetnim uticajem sredozemne sa mora. Stoga je u leto veoma toplo, a zimi je sneg česta pojava i veoma je hladno u odnosu na veći deo Italije južno.

Vode uredi

Modena je ograničena sa dve reke: Sekja i Panaro, koje su pritoke reke Po. Reka Po, kao prva veća reka, nalazi se 40 km severno od grada.

Istorija uredi

Teritorija oko Modene (rimski Mutina -Mutina) je nastanjena još od gvozdenog doba. Stanovnici su bili Ligurci, Etrurci i galski Boji. Ne zna se tačan datum osnivanja Modene, ali zna se da je postojala u 3. veku p. n. e. Kada je Hanibal izvršio invaziju 218. p. n. e. Gali Boji su se pobunili i opsedali su grad, koji je bio rimsko utvrđenje. Rezultat opsade nije poznat, ali grad je najverovatnije napušten nakon Hanibalove invazije. Mutina je ponovo osnovana kao rimska kolonija 183. p. n. e. da bi se koristila kao vojna baza Marka Emilija Lepida. Ligurci su ga opljačkali 177. p. n. e. Ponovo je izgrađen i ubrzo je postao najznačajnije središte Cispadanske Galije. Najznačajniji je postao i zbog strateškog značaja i zbog toga što je bio na raskršću značajnih puteva između Via Emilije i druma za Veronu.

U 1. veku p. n. e. Mutina je bila dva puta pod opsadom. Prvi put je 78. p. n. e. Pompej opsedao Mutinu, u kojoj se branio Marko Junije Brut (vođa populara, koji se ne smije zameniti sa svojim sinom, Cezarovim ubicom). Grad se predao zbog gladi, a Brut je pobegao, da bi bio ubijen u Regijum Lepidumu. U građanskom ratu nakon ubistva Cezara grad je još jednom bio pod opsadom. U Mutini se vodio Mutinski rat. Marko Antonije je 44. p. n. e. opsedao grad, a Oktavijan Avgust ga je oslobodio uz pomoć senata. Ciceron je Modenu u svojim filipikama zvao „najlepša Mutina“. Sve do 3. veka Mutina je bila najznačajniji grad Emilije, a kada je palo Zapadno rimsko carstvo i Mutina je nazadovala. Ljudi u Modeni veruju da je Modenu od Huna spasio sveti Đeminijan, koji je postao episkop Modene. Spustio je maglu, koja je sprečila Hune da zauzmu grad. Stoga je on svetac - zaštitnik Modene. Modena se koristila kao vojna baza protiv varvara i u građanskim ratovima. Grad je napušten u 7. veku nakon velike poplave.

Izbeglice iz Mutine osnovale su novi grad nekoliko kilometara severozapadno. Tu je još uvek naselje Ćitanova. Do kraja 9. veka Modena je obnovljena i utvrđena od strane episkopa. Kasnije grad je postao posed grofice grofice Matilde od Toskane i postao je slobodna opština od 12. veka. U ratu između cara Fridriha II i pape Grgura IX Modena je bila na strani cara. Od 1288. godine. Modenom upravlja porodica Este. Od 1336. g. Este stalno vladaju Modenom i postaju vojvode. Kada je papa zauzeo Feraru 1598. godine, tada su Este premestili sedište vojvodstva iz Ferare u Modenu. Posle toga su gradili u 17. veku utvrđenje i palatu. U 18. veku Rinaldo od Este je dva puta napuštao Modenu zbog francuske invazije, a Frančesko III od Este je izgradio mnoge javne zgrade u Modeni.

Kada je Modena postala deo Napoleonove Cispadanske Republike Napoleon je ponudio kompenzaciju Erkole III od Este, ali on je odbio i umro je u izbeglištu. Njegova ćerka se udala za Ferdinanda od Austrije, sina Marije Terezije, pa je 1814. godine. Modena predana njihovom sinu Frančesku IV, vojvodi od Modene. Time je počelo razdoblje u kome je Modena došla pod austrijsku reakcionarnu i despotsku vlast. Austrijska vojska je ugušila pobunu 1830. godine. Njegov jednako reakcionaran sin Frančesko V isteran je iz Modene 1848. godine i ponovo ga je austrijska vojska vratila na vlast. U Modeni su 20. avgusta 1859. godine predstavnici Modene objavili da je Modena postala deo kraljevine Italije. To je potvrđeno referendumom 1860. g.

Geografija uredi

Klima (Modena)
Pokazatelj \ Mesec	.Jan.	.Feb.	.Mar.	.Apr.	.Maj.	.Jun.	.Jul.	.Avg.	.Sep.	.Okt.	.Nov.	.Dec.	.God.
Srednji maksimum, °C (°F)	4,4 (39,9)	7,7 (45,9)	12,3 (54,1)	17,5 (63,5)	22,3 (72,1)	26,2 (79,2)	29,0 (84,2)	27,7 (81,9)	23,7 (74,7)	18,0 (64,4)	10,8 (51,4)	5,2 (41,4)	29 (84,2)
Srednji minimum, °C (°F)	0,0 (32)	2,1 (35,8)	5,0 (41)	9,0 (48,2)	13,2 (55,8)	16,9 (62,4)	19,5 (67,1)	19,7 (67,5)	15,8 (60,4)	11,3 (52,3)	6,0 (42,8)	0,9 (33,6)	0 (32)
Količina padavina, mm (in)	52 (20,5)	41 (16,1)	44 (17,3)	48 (18,9)	52 (20,5)	50 (19,7)	38 (15)	47 (18,5)	51 (20,1)	64 (25,2)	69 (27,2)	56 (22)	612 (241)
^{[traži se izvor]}

Stanovništvo uredi

Prema rezultatima popisa stanovništva 2011. u opštini je živelo 179.149 stanovnika.^[1]

Demografija
1931.	1936.	1951.	1961.	1971.	1981.	1991.	2001.	2011.
89.741	96.337	111.364	139.183	171.072	180.312	176.990	175.502	179.149

2008. godine. Modena je imala preko 180.000 stanovnika, gotovo 3 puta više kao na početku 20. veka, ali isto kao 1970. godine. Stagniranje stanovništva tokom proteklih decenija uzrokovano je primetnim preseljenjem stanovništva (mahom mladih porodica) u mirnija predgrađa sa višim kvalitetom života. Ovo se odraža se i na gradsko stanovništvo, koje je sve starije i sa niskim prirodnim priraštajem. Treba spomenuti i brojno privremeno stanovništvo u vidu brojne studentske populacije.

Grad danas ima značajan udeo imigrantskog stanovništva, doseljenika iz svih krajeva svega (10% gradskog stanovništva).

Glavne znamenitosti uredi

Katedrala u Modeni je na Uneskovoj listi svetske baštine. Grofica Matilda od Toskane je započela gradnju 6. juna 1099. Završena je 1184. Katedrala iz Modene je bila inspiracija za gradnju katedrala i opatija u padskoj niziji.
Vojvodska palata započeta je 1634. Palata zuzima mesto nekadašnjega zamka od Este i bila je smeštena na periferiji grada, U palati se danas nalazi vojni muzej i dragocena biblioteka. Palata ima baroknu fasadu.
Opštinska palata je sagrađena u 17. i 18. veku. Sada je to gradska većnica. Prepoznatljiva je po tornju sa satom iz 15. veka.
Muzejska palata je primer arhitekture Este perioda Modene. Danas se tu nalaze glavni muzeji Modene. Tu je Estenze galerija sa radovima Tintoreta i Veronezea. Tu je i Estense biblioteka koja predstavlja jednu od najznačajnijih biblioteka Italije.

Privreda uredi

Modena je veliko industrijsko središte u kome je jako razvijena automobilska industrija (Ferari, Pagani, Maserati i De Tomaso). Razvijena je i prehrambena industrija.